بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
استعاره فرموده لفظ متجر را از براى حركاتى كه واقع مى شوند در عبادت و لفظ ارباح را از براى ثمره آن در آخرت از كرامت حضرت عزت.(و يتبادرون عنده) و مى شتابند نزد حج كردن.(موعد مغفرته) به مكان وعده مغفرت و آمرزش او.(جعله سبحانه) گردانيد آن خانه را حق سبحانه و تعالى.(للاسلام علما) از براى دين اسلام نشانه اى زيرا كه سلوك طريق خدا كه اسلام است قوت يافته به حج، پس او همچنين نشانه آن راه باشد.(و للعائذين حرما) و از براى پناه برندگان بدان موضع محترم حرمى و يا آن به معناى محرم است كقوله تعالى: عند بيتك المحرم چه عرب در آن موضع شريف محترم آن چيزى اند كه حلال دانسته اند در غير آن از قتل و قتال و غارت و يا به معناى حرام چون زمان و زمن چه هر گناه كارى كه پناه به خانه آرد حرام است دست تعرض به دامن او رسانيدن
مادام كه در آنجا باشد و اين اشارت است به قول تعالى: و من دخله كان آمنا (فرض حجه) واجب نمود حج آن را.(و اوجب حقه) و لازم گردانيد حق آن را و متحتم ساخت معرفت آن را.(و كتب عليكم) و فرض كرد بر شما.(وفادته) آمدن به نزديك آن به جهت يارى خواستن.لفظ وفاده كه به معناى قدوم است براى استعانت مستعار است از براى حج به جهت آن كه آمدن به آن موضع عالى مقدار به واسطه طلب فضل و ثواب است از حضرت آفريدگار.بعد از آن اشاره مى كند به سبب وجوب حج به اين طريق كه: (و قال سبحانه) پس فرموده است او سبحانه و تعالى.(و لله على الناس) و مر خداى راست بر مردمان.(حج البيت) قصد خانه كعبه.(من استطاع اليه سبيلا) هر كه استطاعت و توانائى داشته باشد به سوى آن خانه از جهت راه كه آن زاد و راحله است و مونه عيال در رفتن و آمدن و امكان سير و امن راه و قدرت بر ركوب وسعه وقت و اين خبرى است در معناى امر.(و من كفر) و هر كه نگرود به فريضه حج.(فان الله غنى عن العالمين) پس بدرستى كه خداى تعالى بى نياز است از همه عالميان.