خطبه 011-خطاب به محمد حنفيه - ترجمه نهج البلاغه نسخه متنی

خطبه 011-خطاب به محمد حنفيه

و از جمله كلام آن حضرت است كه فرموده: (لابنه محمد بن الحنفيه) مر پسر خود را محمد بن حنفيه.

(لما اعطاه الرايه) در وقتى كه داد او را علم.

(يوم الجمل) در روز حرب جمل و او را به جنگ فرستاد و به اين نهج او را از اين رسوم و آداب حرب صاحب وقوف گردانيد.

(تزول الجبال) زايل مى شوند كوهها و از جاى خود حركت مى كنند.

(و لا تزال) و تو زايل مشو.

اين نهى است بر تقدير وقوع امر محال كه مستلزم نهى است از كل حال و تقدير كلام اين است كه: (لو زالت الجبال لا تزل) يعنى: اگر بر تقدير فرض زايل شود جبال تو اصلا زايل مشو از موضع حرب، خلاصه كلام آن است كه بايد ثبات قدم تو در محاربه و رسوخ تو در مقاتله ازيد از ثبوت و رسوخ كوهها باشد.

(عض على ناجذك) بنه دندان بالاى دندان چون چه آن مستلزم دو فائده است: يكى ثبات قلب بر حرب و تماسك اجزاء بدن نزد ضرب و ديگرى تصلب عضل راس به جهت تقاوم آنچه واقع شود از طعن.

(اعر الله) به عاريت بده به خداى تعالى.

(جمجمتك) كاسه سر خود را كه آن استخوانى است مشتمل بر دماغ.

يعنى ثابت قدم باش بر حرب و توكل نماى به او سبحانه و خود را بالكليه به او سپار.

و در تشبيه جمجمه به آلتى كه به عاريت مى گيرند و بعد
از انتفاع به صاحب (اصحابش) رد مى كنند تنبيه است بر آنكه وى از آن جنگ به سلامت بيرون مى آيد.

(تد فى الارض قدمك) ميخ ساز در زمين قدم خود را.

يعنى قدم را در ثبات مانند ميخ گردان به اين وجه كه استوار كن هر دو پاى بر زمين و عظيمه ثبات را در دل مصمم گردان.

(ازر ببصرك) بينداز چشم خود را.

(اقصى القوم) بر نهايت قوم تا بدانى كه چگونه مى آيد و چه حيله مى نمايد.

(و غض بصرك) و فروخوابان چشم خود را بعد از كشيدن آن به جانب قوم زيرا كه آن علامت ثبات است و قرار و ديگر آنكه بسيار گشادن نظر بر برق شمشيرهاى آبدار مظنه ترس است و فرار.

(و اعلم) و بدان و آگاه باش.

(ان النصر من عند الله سبحانه) بدرستى كه نصرت و فتح از نزد حق سبحانه و تعالى است كه و ما النصر الا من عند الله.