خطبه 014-در نكوهش مردم بصره
و از كلام آن عالى جناب است كه فرموده: (فى مثل ذلك) در مثل همين موضع كه بصره است.
(ارضكم قريبه من الماء) زمين شما نزديك است به آب.
بعيده من السماء) دور است از آسمان زيرا كه در نشيب واقع است نزديك به دريا، يا مراد آن است كه شما به واسطه اوصاف ذميمه دوريد از سماء جود رب العالمين و به سبب اخلاق رذيله نزديكيد به اسفل السافلين.
و مى شايد كه مراد از آسمان، باران باشد زيرا كه در بصره باران كم مى بارد.
(خفت عقولكم) خفيف است و سبك عقلهاى شما.
(و سفهت حلومكم) و سفيه است و فاسد حلمهاى شما.
مراد به سفاهت حلم، تبديل آن است به ضد آن يعنى استعمال آن در غير موضع آن و چون به واسطه خفت عقل و فساد حلم از تدبير امور و تصرف آن عاجزيد اعداء قصد نفوس شما مى نمايند و طمع در اموال شما مى كنند و در صدد حرب درمى آيند.
(فانتم) پس شما به واسطه نقص عقل و ضعف راى.
(غرض لنابل) نشانه ايد از براى هر تيراندازنده اى.
(و اكله لاكل) و طعمه خورش ايد از براى خورنده اى.
(و فريسه لصايل) و شكاريد از براى هر حمله آورنده اى.