فطرت نسخه متنی

به علت العلل رسانده است . اين عين اين مطلب است كه " عامل " در وجود انسان است ، يعني اگر در انسان اين انگيزه نبود كه علتها را كشف كند و به سرچشمه علتها برسد ، پديده هاي خارجي را كه مي ديد همين جور بي تفاوت از كنار آنها مي گذشت . بحث اين است كه وقتي انسان پديده خارجي را مي بيند ، آنكه او را وادار مي كند به جستجوي علت آن بپردازد چيست ؟ آن پديده خارجي كه خودش را بر انسان عرضه مي دارد ، بر حيوان هم عرضه مي دارد ، يعني آنچه كه انسان مي بيند حيوان هم مي بيند ، ولي آن چيزي كه بعد از ديدن اين پديده هاي خارجي ، انسان را وادار مي كند كه در جستجوي علتها برآيد اين است كه چنين حسي در انسان هست كه هر پديده اي نيازمند به علت است و قهرا آن علت هم اگر مانند اين پديده ، خود پديده اي باشد و نيازمند به علت ، اين فكر براي بشر پيدا مي شود كه آيا همه علتها يك سرچشمه دارد ، سرچشمه اي كه آن ، علتي باشد كه خود پديده نباشد ؟ و اين عين معني فطري بودن است ، نه تنها با اين مطلب منافات ندارد بلكه آن را تأييد مي كند . حال تفصيلش باشد تا ما بعد بحث كنيم . سؤال دوم راجع به علائم فطري بودن است .

قبلا هم عرض كرديم كه اين ، بحثي است كه ما در آينده داريم كه علائم فطري بودن يك خصلت چيست ؟ ما از كجا بفهميم كه فلان صفت ، فلان خصلت در بشر ، فطري بشر است يا معلول يك سلسله عوامل خارجي - عوامل اجتماعي يا عوامل فردي - است ؟ مي پردازيم به ادامه بحث . گفتيم آنچه مسلم است و جاي هيچ شك و بحثي در آن نيست اين است كه انسان با همه موجودات ديگري كه ما مي شناسيم اين تفاوتها را دارد ( 1 ) : يكي اينكه موجودي است كه جهان خارج را درك مي كند ، به عبارت ديگر درباره جهان خارج مي انديشد به تعبير ديگر موجودي است كه فكر مي كند ، و به تعبير امروزي موجودي است آگاه ، هم از خود آگاه است و هم از جهان آگاه است . انسان به حكم اين خصلت خودش ، يك سلسله دريافتها از جهان خارج دارد كه ما از آنها تعبير به " ادراك "

1. نمي خواهيم ساير تفاوتها را نفي كرده باشيم .