قيامة:
14 و 15. بنظرم جواب لو محذوف است مثل «لا تنفعه» و غيره يعنى: انسان بر خويشتن يكپارچه بصيرت است و اگر معذرتهاى خويش را بيآورد فايدهاى نخواهد داشت مثل: «يَوْمَ لا يَنْفَعُ الظَّالِمِينَ مَعْذِرَتُهُمْ» غافر: 52.ولى اين در صورتى است كه لو بمعنى ان شرطيّه و براى استقبال باشد و اگر بمعنى امتناع باشد جواب آن ظاهرا از ما قبلش بدست ميايد يعنى اگر عذرهايش را ناديده ميگرفت ميدانست كه يكپارچه بصيرت است.
و اللّه العالم.
عرب:
(بر وزن فرس) طائفهاى از مردماند خلاف عجم. و عجم هر غير عرب است از هر نژاد و قوم كه بوده باشد. راغب گفته: عرب اولاد اسمعيلاند.جوهرى گفته: عرب طائفهاى از مردماند. بعرب شهرنشين گويند عربىّ و بعرب باديهنشين گويند اعرابى، اعراب جمع عرب نيست بلكه عرب اسم جنس است در شعر صحيح جمع اعراب اعاريب آمده. در مفردات گويد: اعراب در اصل جمع عرب است سپس بعربهاى باديهنشين اسم شده.
دانشمندان در اين متفق القولند كه: اعراب و اعرابى بباديهنشينان مخصوص است و بشهرنشين اعرابى اطلاق نميشود. ولى در صحاح گفته:
اعراب جمع است و از خود مفرد ندارد.
«الْأَعْرابُ أَشَدُّ كُفْراً وَ نِفاقاً» توبه:
97. علت شدّت كفر و نفاق ظاهرا دور بودن از حضارت و تمدّن است زيرا در اهل باديه جهالت بيشتر حكم فرماست «وَ مِنَ الْأَعْرابِ مَنْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ» توبه: 99. كلمه