نسبت دين و انسان - کمالات وجودی انسان نسخه متنی

نسبت دين و انسان

دين عامل و ضامن حيات انساني بشر است. بدون دين زندگي انسان به محدوده كمالات و زندگي حيوانات و گياهان منحصر مي‏شود. تنها دين است كه مي‏تواند انسان را از سطح كمالات حيواني و گياهي به افق زندگي و حيات لايق انساني برساند. قرآن كريم اين حقيقت را كه تنها دين مي‏تواند تأمين‏كننده حيات ويژه انساني باشد با بياني بسيار زيبا اين‏گونه اعلام مي‏كند:

«يا ايهاالذين آمنوا استجيبوا للّه‏ و للرسول اذا دعاكُم لما يحييكم.» يعني (اي كساني‏كه ايمان آورده‏ايد اجابت كنيد خدا و رسول را هنگامي‏كه شما را دعوت مي‏كنند به چيزي كه آن چيز به شما حيات مي‏دهد. (انفال 29)

مفهوم آيه اين مي‏شود كه در اجابت خدا و رسول، حيات ويژه‏اي براي انسان وجود دارد و به عبارت ديگر پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم از سوي خداوند چيزي آورد، كه اگر مردم به آن تمسك كنند حيات جديدي خواهند يافت.

مفهوم مخالف اين آيه اين است كه بدون اجابت خدا و رسول صلي الله عليه و آله وسلم هيچ‏كس از آن حيات ويژه برخوردار نمي‏شود.

بنابراين كار دين رساندن انسانها به مرحله بالاتر از حيات يعني حيات انساني است به‏طوري‏كه هيچ‏كس بدون آن نمي‏تواند به اين مرحله از حيات نايل شود. لذا كساني‏كه ديندار و اهل اجابت دين نيستند داراي حيات هستند، ولي حيات مرحله گياهي و حيواني. اما حيات انساني فقط ويژه اهل دين است.

حال بايد ديد كه دين اين حيات را چگونه براي پيروان خود تأمين مي‏كند و به عبارت ديگر پيروان يك دين چه بايد كنند تا از حيات مرحله بالاتر برخوردار شوند؟ آيه مذكور جواب اين سؤال را بروشني داد و آن اجابت خداوند و پيامبرش است در ديني كه براي انسانها آورده است. تعاليم و دستورات حيات‏بخش ديني به سه بخش تقسيم مي‏شوند كه پيروان آن بايد با هر سه بخش رابطه مناسبي برقرار كنند.

الف ـ عقايد يا اصول دين كه همان جهان‏بيني و انديشه‏ها و افكار انساني است.

ب ـ اخلاقيات كه مبتني بر جهان‏بيني است و مراد از آن ملكات و صفات ثابت روحي است.

ج ـ احكام يا فروع دين كه دستورالعمل عبادات، معاملات و قسمتي از ارتباطات انسان است براي رسيدن به حيات ويژه انساني و يا به تعبير قرآن حيات طيبة مي‏باشد.8 پيروان دين بايستي به سلسله‏اي از عقايد حقه و صحيح كه در متن تعاليم ديني جاي دارد معتقد باشند، عقايدي از قبيل: مبدأ، معاد، نبوت، امامت و...

بنابراين دين عامل اساسي حيات ويژه بشري است كه انسان با اجابت آن، يعني برقراري ارتباط صحيح روحي و عملي با همه بخشهاي آن به اين حيات طيبه دست پيدا خواهد كرد. به عبارت ديگر حيات طيبه مجموعه‏اي از عقايد، اخلاق و اعمال مطابق دستور خداوند (اعمال صالح) است.