بعضى از سنتها چنان در اذهان مردم رخنه كرده كه گويى وحى مُنزل است. حال آن كه نه تنها هيچ ارتباطى با دين مقدس اسلام ندارد، بر عكس، احكام آن را نقض مىكند. مسئله بت شدن برخى رسمها و گسترش برخى انحرافات مربوط به آن، بلايى است كه همه را گرفتار كرده و تقريباً هيچ كشورى از تبعات آن در امان نمانده است. از همين جاست كه لازم به نظر مىرسد افراد آگاه و كارشناس پيش قدم شوند و با شجاعت كامل جلو اين درد مرگبار را بگيرند و نواقص و معضلات ناشى از آن را براى مردم بيان كنند.<p /> - نظام خانواده در اسلام و تمدن های دیگر نسخه متنی
بعضى از سنتها چنان در اذهان مردم رخنه كرده كه گويى وحى مُنزل است. حال آن كه نه تنها هيچ ارتباطى با دين مقدس اسلام ندارد، بر عكس، احكام آن را نقض مىكند. مسئله بت شدن برخى رسمها و گسترش برخى انحرافات مربوط به آن، بلايى است كه همه را گرفتار كرده و تقريباً هيچ كشورى از تبعات آن در امان نمانده است. از همين جاست كه لازم به نظر مىرسد افراد آگاه و كارشناس پيش قدم شوند و با شجاعت كامل جلو اين درد مرگبار را بگيرند و نواقص و معضلات ناشى از آن را براى مردم بيان كنند.
قرآن كريم نيز، اين افراد را كه بىهيچ دليل و برهانى پايبند برخى رسوم و سنتهاى غلط هستند، مورد نكوهش قرار داده است. مصيبت آن است كه پارهاى از اين رسوم جنبه تقدس به خود گرفته و عدهاى سعى مىكنند به آنها به عنوان يك امر مقدس عمل كنند.مثلاً، يكى از سنتها، كه از نگاه عقل و شرع هم پايه و اساسى ندارد، توجه به تقارن دو ستاره در هنگام ازدواج است.حقيقت ايناست كه ستاره عروس يا ستاره داماد تأثيرى در زندگى زناشويى آنان ندارد. درست است كه حضرت امام باقر عليه السلام در حديثى مىفرمايد: «اِنَّ مَنْ تَزَوَّجَ وَ الْقَمَر فِى العَقرَبِ لَمْ يَرَالْحُسْنى؛(1) هر كس در هنگام قمر در عقرب ازدواج كند، خير نخواهد ديد؛ ولى شايد همين مشكل نيز با خواندن دعاهاى وارده و آيات قرآنى و صدقه دادن رفع شود.همچنين، اينكه دخترى را به نام پسرى قرار دهند و يا برعكس، شايسته نيست؛ زيرا باعث نزاع و اختلاف مىشود، اين كه نذر كنند دخترشان را به فلانى بدهند، يا دختر فلانى را براى پسر خود بگيرند، كارى نادرست مىباشد و اساساً چنين نذرى باطل است، چرا كه فقط مىتوان از دارايى خود نذر كرد. از اين رو حرمت مجبور كردن دختر يا پسر به ازدواج با فرد معينى مورد اتفاق همه علماست(2).يكى ديگر از سنت هاى بىپايه اين است كه زن و شوهر فاميل نباشند كه اين هم از غرب وارد جهان اسلام شده است. سفارش به پرهيز از ازدواج فاميلى، قابل قبول نيست، زيرا ازدواج على و فاطمه و برخى ديگر از امامان معصوم عليهم السلام ازدواج فاميلى بوده است. حتى از پيامبر صلّى الله عليه وآله وسلّم روايت شده است كه روزى، به فرزندان على عليه السلام و عقيل نگاه كرد و فرمود:«بَناتُنا لأَبْنائِنا وَ أَبْناؤُنا لِبَناتِنا؛(3) دختران ما براى پسران ما، و پسران ما براى دخترانمان هستند.»از اين گذشته يكى از ويژگىهاى مسلمانان صدراسلام اين بود كه اغلب با خويشاوندان خود، مانند: عموزادهها و عمهزادهها و نيز دايىزادهها وخالهزادهها ازدواج مىكردند. در هر صورت شايسته نيست معيارهاى وارداتى غرب، جاىگزين معيارهاى اسلامى شود و خود را بر جامعه مسلمانان تحميل كند._______________(1). بحارالانوار، جلد 100، ص 274.(2). حتى اگر مادرى نذر كند: دخترش را كه در دوران كودكى است بعد از بزرگ شدن به ازدواج سيدى در آورد؛ بعد از رشد و بلوغ، اختيار ازدواج به عهده دختر خواهد بود.(3). بحارالانوار، جلد100، ص372.ثمره ازدواجهدف از ازدواج حفظ نوع بشر است، از اينرو لازم است پدر و مادر از هنگام انعقاد نطفه و حتى پيش از آن به تربيت فرزندان خود اهتمام ورزند. در حديث آمده است كه: «اختاروا لنطفكم فان العرق دسّاس؛ براى نطفههاى خود، رحمهاى مناسب را گزينش كنيد، زيرا روحيات و خصوصيات از رحم [مادر] به فرزندان منتقل مى شود.»بىترديد، هر ويژگىكه زن و مرد داشته باشند، به فرزندان نيز سرايت مىكند. بنابراين، تربيت فرزند از هنگام گزينش همسر آغاز مى شود. به دنبال آن، انعقاد نطفه در رحم است و سپس، نوبت به مرحله باردارى و شيرخوارگى كودك مىرسد. بعد از آن، مرحله اساسى تعليم و تربيت فرا مىرسد كه شامل مراقبت و پرورش فرزند از كودكستان تا دانشگاه مىباشد.در اين ميان انتخاب نام براى فرزند از اهميت ويژهاى برخوردار است. در روانشناسى ثابت شده است كه نام در روحيه صاحب نام تأثير دارد. از همين رو رسول اكرم صلّى الله عليه وآله وسلّم نامهاى بد را به نامهاى خوب تغيير مىدادند.يكى از بحرانهاى روزگار ما - كه خود پىآمد تمدن غرب است - افزايش تعداد افراد معلول، ناقص الخلقه و عقب ماندههاى ذهنى است، كه در نيمه دوم قرن بيستم در كشورهاى اسلامى متولد شدهاند. اين ناهنجارىها، اغلب ناشى از رواج يافتن مظاهر منحرف كننده تمدن غرب است كه در قالب، خوراك، لوازم آرايش و برخى داروهاى شيميايى و حتى كيفيت شير دادن كودكان و همچنين آلودگيهاى زيست محيطى كه منشأ آن نيز غرب است در كشورهاى اسلامى گسترش پيدا كرده است.من بهخاطر ندارم در نجف اشرف و كربلاى معلا (پيش از جنگ جهانى دوم) حتى يك مورد از ناهنجارىهاى كودكان گزارش شده باشد، و شايد سبب اين امر در آن زمان اجراى احكام اسلام در عراق بوده است. اما امروزه پيوسته اخبار مربوط به اين ناهنجارىها به گوش مىرسد. درست است كه درمان بنيادين اين نابسامانىها در گرو اجراى احكام اسلام است، اما پيشگيرى نيز تأثير فراوانى در كاستن ميزان آنها دارد.بهداشت جنسىزن و مرد به عنوان پدر و مادر و پديدآورندگان نسل فردا، بايد توجه خاصى به تندرستى خود داشته باشند.امام سجاد عليه السلام مىفرمايد: «واِن لِبَدَنكَ عَلَيْكَ حَقّاً؛ بدنت بر تو حق دارد.»پس انسان نسبت به بدن خود در برابر خدا مسئول است، و درباره بدنش از او پرسيده مى شود، كه در چه راهى از آن استفاده كرده است، و تندرستى نسل فردا نيز به رفتار او در اين زمينه ارتباط دارد.متأسفانه، در روزگار ما افراد دچار بيمارىهايى مىشوند كه عمدتاً ناشى از شكل نوين زندگى است و چون در اين نوع زندگى معيارهاى اسلامى و بهداشتى بهويژه در خوراك، پوشاك و مسكن رعايت نمىشود، سلامتى افراد در معرض خطر قرار گرفته است.يكى از امورى كه تندرستى افراد به آن بستگى دارد، كيفيت آميزش جنسى است. مثلاً، افراط در اين زمينه موجب آسيب فراوان به افراد مىشود.بايد به توصيههاى دينى و پزشكى در انتخاب زمان آميزش(1) نيز عمل شود، بهويژه در ايام باردارى زن، كه بى توجهى در اين امر، به جنين آسيب مىرساند تا جايى كه در بعضى موارد موجب مرگ و نقص عضو وى مىگردد و او را مبتلا به انواع بيمارىها مىسازد.در هر صورت عوامل متعددى مانند تندرست نبودن پدر و مادر، و عدم نگهدارى كودك از آفتها و بيمارىهاى مختلف پيش و پس از تولد؛ عامل بروز بسيارى از بيمارىها يا عقبماندگىهاى ذهنى و جسمى آنان مىشود. انسان نسبت به فرزندان خود در مقابل خدا مسئول است و شايسته است در جهت حفظ سلامت و تندرستى خود و نسلهاى آينده بكوشد._______________(1). جهت اطلاع بيشتر در اين زمينه رجوع كنيد به: الفقه، ج62، ص 140 - 112 از همين نويسنده.