يكى از وظايف شرعى پدر و مادر اين است كه مراقب فرزندان خود باشند و نگذارند دچار انحرافهاى عقيدتى و اخلاقى شوند. خداوند متعال مىفرمايد:«قُوا أَنفُسَكُمْ وَ أَهْلِيكُمْ نَارًا»(1) خود و خانواده خويش را از آتش دوزخ نگاه داريد.پيش از آنكه تكنولوژى جديد همه جا را در نوردد و استعمار در تار و پود كشورهاى اسلامى رخنه كند، اغلب فرزندان شيوه پدران خود را دنبال مىكردند. اما در روزگار ما، انحراف به يك اصل مُسلّم مبدل شده است. امروزه بيشتر فرزندان به مقتضاى سن كم، و تجربيات اندك خود و نيز تحت تأثير سم پاشىهاى سازمانها و احزاب استعمارى، پدران خود را افرادى واپسگرا، و خرافهپرست مىانگارند، از سويى نيز شبكههاى تبليغاتى و رسانههاى گمراه كننده، در همه جا انواع محرمات از قبيل شراب، قمار، روسپىگرى، انحرافات جنسى و موسيقى را، براى نسل جوان زيبا جلوه مىدهند، و جوان ناپخته وكم تجربه نيز كه سرشار از شور و نشاط و تنوع طلبى است، سريع جذب اين انحرافات مىشود. اينجاست كه والدين، نزديكان، جامعه و مانند آنها بايد توجه جدّى به فرزندان خود داشته باشند، زيرا در صورت عدم توجه و مراقبت ضرر و زيان فرزندان نهتنها متوجهِ خودشان، بلكه معمولاً متوجه خانوادهها و جامعه نيز مىشود. روشن است كه پىآمد چنين بىتوجهى در امر تربيت موجب پيدايش رژيمها و سازمانهاى جنايتكار مانند رژيم صدام در عراق و رژيمهاى منحرف در افغانستان و امثال آنها و همه جنايتكارانى مىشود كه سرزمينهاى تحت سلطه خود را سراسر به اشك و خون تبديل كردهاند.بههر حال وقتى مىگوييم حفظ و مراقبت فرزندان، مقصود ما فقط اين نيست كه به نصيحت و راهنمايى آنان بسنده كنند، بلكه در كنار آن، بايد آنان را در هيأتهاى خيريه گردآورده و زمينه كسب و كار را براى ايشان فراهم نمايند و آنان را با مسجد و مدرسه و كتابخانه و حسينيه مأنوس كنند._______________(1). سوره تحريم، آيه6.صله رحم و آثار آنزن و مرد، با ازدواج و بچهدار شدن خويشاوند مىشوند، و هم از اين طريق ميان فرزندانشان و نيز بينِ فرزندانِ آنان و خويشاوندان پدر و مادر، پيوند خويشاوندى برقرار مىگردد.اصولاً، صلهرحم علاوه بر نقش بهسزايى كه در پيشگيرى از انحرافها دارد، خود يكى از راههاى آشنايى و هميارى، و برقرارى اُلفت و محبت ميان مردم است. از اينرو، بر پدران و مادران است كه روحيه برقرارى ارتباط و پيوند با خويشاوندان را در فرزندان خود پرورش دهند، و خود و فرزندانشان را از آثار آن بهرهمند سازند. صله رحم غير از اجر و پاداش اخروى بىشمار، منافع فراوانى هم براى دنياى فرد و جامعه دارد.قرآنكريم مىفرمايد:«وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِى تَسَآءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ»(1) و از خدايىكه به نام او از همديگر درخواست مىكنيد پروا نماييد و از [قطع رابطه با]خويشاوندان خود پرهيز كنيد.خداوند متعال در اين آيه، صله رحم را همرديف پرواپيشگى دانسته است. درباره اهميت صله رحم روايات فراوانى نيز وارد شده است؛ از جمله رسول اكرم صلّى الله عليه وآله وسلّم مىفرمايند:«صِلَةُ الرَّحِمِ تُعَمِّرُ الدِّيارَ وَ تَزيدُ فِى الاَعْمارِ وَ إِن كانَ اَهلُها غَيْرَ اَخيارٍ؛(2) صله رحم موجب آبادانى زمين و طولانى شدن عمر مىشود، اگرچه، آنانكه صله رحم مىكنند نيكوكار نباشند.»امام باقر عليه السلام مىفرمايد:«صِلَةُ الأَرحامِ تُزَكِّى الأَعْمالَ وَ تُنَمِّى الأَموالَ وَ تَدْفَعُ الْبَلْوى وُ تنسىء مِن الأَجَلِ؛(3) صله رحم موجب پاك شدن عمل، فراوان گشتن مال، و نيز دفع بلا و طولانى شدن عمر مىشود.»امام صادق عليه السلام مىفرمايد:«صِلَةُ الأَرحامِ تُحَسِّنُ الْخُلْقَ و تَمْسَحُ الْكَفَّ وَ تُطَيِّبُ النَّفْسَ وَ تَزيدُ فِى الرِّزقِ وَ تنسىء مِنَ الاَجَلِ؛(4) صله رحم خُلق وخوى را خوب، انسان را با سخاوت، جان را پاك، رزقو روزى را فراوان و عمر را طولانى مىكند.»هم ايشان در حديث ديگرى مىفرمايند:مردى خدمت پيامبر اكرم صلّى الله عليه وآله وسلّم آمد و گفت: من خويشاوندانى دارم كه مرا آزار و اذيت مىكنند و از اينرو مىخواهم با آنان قطع رابطه كرده و رهايشان كنم.رسول اكرم صلّى الله عليه وآله وسلّم فرمود: اگر چنين كنى خداوند متعال همه شما را رها خواهد كرد. گفتم: پس چه كنم؟فرمود: به آن كه تو را محروم ساخته احسان كن، به كسى كه از تو بريده بپيوند، از فردى كه به تو ستم كرده درگذر، و اگر چنين كنى خداى عزوجل در مقابل ديگران پشتيبان تو خواهد بود(5).اينكه عاقوالدين (بريدن پدر و مادر از فرزندان و يا بريدن فرزند از پدر و مادر) عقلاً، و شرعاً حرام و مذموم است، بدان خاطر است كه به نوعى قطع پيوند خويشاوندى است وپىآمدهاى ناخوشايند دنيوى و اخروى را به دنبال مىآورد.زمانىكه انسان به دنيا مىآيد، خود را در ميان بسيارى، از قوانين و مقررات و آداب و سنتهاى شرعى و عرفى مىيابد كه به ناگزير بايد از آنها پيروى كرده، و خود را با آنها سازگار نمايد. در غير اين صورت به خود و جامعهاى كه در آن زندگى مىكند آسيب مى رساند. صله رحم يكى از همين آدابى است كه روى برگرداندن از آن آسيبهاى فردى و اجتماعى فراوانى درپىخواهد داشت._______________(1). سوره نساء، آيه 1.(2). بحار الانوار، ج 74، ص94.(3). بحارالانوار، ج 74، ص111.(4). بحارالانوار، ج 74، ص114.(5). بحارالأنوار، ج 74، ص 100.اخلاق چند همسرىشايسته نيست مردىكه همسران متعددى(1) دارد، يكى از همسران، يا فرزندان ايشان را بر ديگرى ترجيح دهد و ميانشان فرق بگذارد. چنين كارى اغلب باعث از هم پاشيدگى خانواده و بروز دشمنى وكينه توزى ميان فرزندان وخويشاوندان مىشود و گاهى نيز به ضرب وشتم و قتل و خودكشى مىانجامد.همچنين همسران يك مرد نبايد حساسيّت به خرج داده و نسبت به يكديگر حسادت بورزند، زيرا اين عمل سبب دشمنى گشته، و گاه پىآمدهاى ناخوشايند(2) و خطرناكى مانند قتل را در پى مىآورد. اين نوع دشمنىها و كينهورزىها، نه تنها آسايش و صفاى زندگى را از بين مىبرد بلكه نوعى معصيت بهشمار مىرود و باعث عذاب اُخروى مىگردد. دوستى پس از ديدار از برخى كشورهاى آسيا، آفريقا و اروپايى مىگفت در آن كشورها اصولاً مفاهيمى مانند: دشمنى، كينهورزى، ستيزهجويى در بين همسران يك مرد، كمتر به چشم مىخورد. و اين بايد براى ما يك درس باشد.درست است كه خوى آدمى گاهى به دنبال اين شرارتهاست؛ اما، چنانچه فرد، عقل خود را داور قرار دهد و ايمان به خداوند را تقويت كند و اميد به پاداش خداوند داشته باشد و از مجازات او بترسد، از ارتكاب چنين رفتارهاى ناشايستى خوددارى مىكند. همچنان كه تربيت و در پيش گرفتن منشهايى، چون گذشت، محبت، دوستى و پرهيز از خشونت تأثيرهاى بهسزا و مطلوبى بر ابعاد گوناگون زندگى انسان خواهد گذاشت. از اينرو شايسته است، مردم فرزندان خود را بر اساس منشهاى والا و صفات پسنديده كه تنها راه خوشبختى دنيا وآخرت آنان است، پرورش دهند._______________(1). چه اين همسران، در طول هم باشند، يعنى با مردن يا فسخ و طلاق، مرد با زن ديگرى ازدواج كند، چه در عرض هم باشند، يعنى مرد همزمان، همسران متعدد داشته باشد. (مؤلف)(2). به ويژه وقتى يكى از آن همسران داراى فرزند وديگرى از داشتن فرزند محروم باشد. (مؤلف)اخلاقروابط بين همسران متفاوت است. برخى خانه را همچون بهشتى آكنده از صفات پسنديده و منشهاى ارجمند و عادات نيكو، مهربانى و محبت و سادگى مىكنند، و برخى ديگر، بر اثر اِعمال خشونت، تندخويى و بداخلاقى(1)، آن را به جهنمى كه همه در آتش آن، مىسوزند بدل مىكنند.شايد بسيارى از ما مردانى را سراغ داريم كه براى پرهيز از خُلق و خوى بد همسرانشان، از خانه گريزانند، يا زنانى را سراغ داشته باشيم كه به خاطر دورى از معاشرت با همسر، خود را به كارى سرگرم مىكنند. اينها از جمله عواملى است كه باعث از بين رفتن روح هميارى وهمبستگى در خانوادهها مىشود. اساساً هدف آموزشهاى انسانى و اسلامى اين است كه زن ومرد يكديگر را درك كنند و به اين باور برسند كه ديگرى نيز مانند او از عواطف و احساسات انسانى برخوردار است. از اين رو شايسته است هر كدام از آنان تا آنجا كه ممكن است از لغزش ها و اشتباهات ديگرى چشم پوشى كند، تا كار به طلاق وجدايى نكشد.من مرد بد اخلاقى را سراغ داشتم كه باعث مرگ دو همسرش شد.در هر صورت بر اساس آنچه رسول اكرم صلّى الله عليه وآله وسلّم بيان فرموده، همانگونه كه رفتار ناپسندِ انسان بدخو، باعث مىشود كه عاقبت خوبى نداشته باشد، همچنين خوش خُلقى وى موجب حُسن عاقبت او مىگردد.بنابراين، لازم است انسان ملكه حُسن معاشرت را در خود پرورش دهد. خداى متعال مىفرمايد:«فَاِمْساكٌ بِمَعرُوفٍ؛(2) بايد همسرِ خود را بطور شايسته نگهدارى كند.»_______________(1). گاهى عادات بَد مى تواند به شكل سيگار كشيدن يا خوردن سير و پياز و مانند آنها نيز باشد كه همنشين را اذيت كند هرچند او حيا كند وچيزى نگويد. (مؤلف)(2). سوره بقره، آيه 229.
لطفا منتظر باشید ...
