دكتر علي نوبخت حقيقي فريده نوبخت حقيقي منبع : روزنامه اطلاعات شماره 23106-27/4/83 ديابت مليتوس بيماري متابوليكي مزمني است كه با سوخت و ساز غير طبيعي كربوهيدراتها ، پروتئينها و چربي ها همراه مي باشد. در بيماران مبتلا به ديابت هورمون انسولين كه در ورود قند از خون به سلولها و مصرف آن نقش دارد به قدر كافي ترشح نمي شود و يا پاسخگويي به اين هورمون با اشكالاتي مواجه است. لذا ميزان قند در خون اين افراد بالا مي رود كه به اين حالت هيپرگليسمي گفته مي شود. بيماري ديابت درمان قطعي ندارد و لذا همواره و در تمام طول عمر بايد آن را كنترل نمود . عدم كنترل قند خون مي تواند سبب بروز بيماريهاي مختلفي همچون بيماريهاي كليوي بيماريهاي قلبي عروقي، فشار خون و بسياري بيماريهاي ديگر گردد.
انواع ديابت
از مهمترين انواع ديابت مي توان به ديابت نوع اول (وابسته به انسولين) و ديابت نوع دوم (غير وابسته به انسولين) اشاره نمود. در ديابت نوع اول كه ابتلا به آن در دوران كودكي و نوجواني صورت مي گيرد انسولين اصلاً توليد و ترشح نمي شود. لذا اين افراد همواره بايد هورمون انسولين را به شكل تزريقي و يا خوراكي دريافت دارند و در كنار آن رژيم غذايي را رعايت نمايند. در ديابت نوع دوم كه بيشترين موارد بيماري ديابت (حدود 90 درصد) را تشكيل مي دهد ترشح انسولين كمتر از مقدار طبيعي است و يا پاسخگويي به اين هورمون دچار اختلال مي باشد. اين بيماري عمدتا در افراد بالاي 30 سال بروز مي نمايد و مبتلايان به آن اكثرا چاق هستند اولين و موثرترين شيوه كنترل اين نوع ديابت رعايت رژيم غذايي است و در كنار آن انجام ورزشهاي سبك نظير پياده روي و در صورت لزوم دارو درماني توصيه مي شود. در اينجا به شرح رژيم غذايي بيماري ديابت مي پردازيم.
رژيم غذايي بيماري ديابت
قبل از هر چيز بايد به اين نكته اشاره نمود كه بيماران ديابتي به غير از قندهاي ساده (قند و شكر) و غذاهايي كه مستقيما در آنها از اينگونه قندها استفاده شده است(مثل انواع شيريني جات ، بستني ، مربا، بيسكويت، نوشابه و آدامس) از تمامي انواع غذاها مي توانند در مقادير متناسب و كنترل شده استفاده نمايند. لذا رژيم غذايي بيماران ديابتي به غير از عدم مصرف قند و شكر و غذاهاي حاوي آن تفاوت چنداني با رژيم غذايي در بيماري ديابت به هيچ وجه كاري دشوار و غير عادي نيست و كليه افراد به راحتي مي توانند با حفظ تنوع غذايي از عهده اين كار برآيند. بيماران ديابتي حتما بايد با گروههاي مختلف و جايگزينهاي غذايي آشنا باشند تا بتوانند از رژيمهاي غذايي ارائه شده توسط متخصصين تغذيه به نحو مطلوب استفاده نمايند و هم چنين در برنامه غذايي خود تنوع ايجاد كنند. بنابر اين پس از ارائه توصيه هاي كلي در ارتباط با رژيم غذايي به شرح گروههاي مختلف و جايگرينهاي غذايي خواهيم پرداخت.
توصيه هايي در رابطه با رژيم غذايي مبتلايان به ديابت
اضافه وزن و چاقي مي تواند سبب بروز بيماري ديابت گردد و كاهش وزن باعث كنترل قند خون در مبتلايان به ديابت مي شود لذا از افرادي كه با اضافه وزن مواجهند حتما بايد نسبت به كاستن از وزن خود از طريق كاهش كالري مصرفي اقدام نمايند. همانگونه كه پيشتر اشاره شد مصرف قند وشكر و غذاهاي حاوي آنها (مثل شيريني ، بيسكويت، مربا ، آدامس، نوشابه و غيره) در بيماران ديابتي ممنوع است. وعده‌هاي غذايي بايد بطور منظم و در ساعات مقرر مصرف شوند تغيير ساعت صرف غذا سبب نوسان قند خون مي گردد كه در بيماران ديابتي مشكلات فراواني را ايجاد مي كند. توصيه مي شود كه مصرف غذاهاي روزانه در سه وعده اصلي (صبحانه ، ناهار و شام) و دو ميان وعده ( بين صبحانه و ناهار و بين ناهار و شام) تقسيم گردد. هم چنين مي توان وعده كوچكي را به قبل از خواب اختصاص داد. - نانهاي مصرفي حتي المقدور از نوع سنتي و تهيه شده از آرد سبوس دار ( مثل سنگك، بربري و تافتون) باشند . - - مصرف حبوبات ( نخود، لوبيا و عدس) در برنامه غذايي توصيه مي شود . فيبر موجود در اين غذاها باعث كنترل بهتر قند خون مي گردد. - از مصرف غذاهاي پرچرب و سرخ كرده بپرهيزيد و غذاها را بيشتر به شكل پخته يا كبابي مصرف كنيد. - روغن مصرفي بايد حتما از نوع نباتي باشد بهتر است كه از روغنهاي نباتي مثل روغن آفتابگردان ، ذرت ، سويا و امثالهم استفاده شود. - از گوشتهاي كم چرب و مرغ و ماهي بدون پوست در غذاهاي خود استفاده نماييد. - مصرف تخم مرغ حداكثر سه روز در هفته باشد. - شير و لبنيات مصرفي از نوع كم چربي باشند. - ميوه جات و سبزيجات را به شكل تازه مصرف كنيد. ويتامين ث موجود در ميوه جات و سبزيجات تازه ، كمك شاياني به كنترل قند خون مي نمايد. - سالاد و سبزيجات را بدون سس و يا چاشني هايي نظير ليموترش يا نارنج تازه مصرف نماييد. - حتي المقدور از مركبات در بين ميوه هاي مصرفي خود استفاده كنيد. - ميوه هاي خيلي شيرين مثل خرما، انگور ، خربزه مصرف نكنيد. - ورزشهاي ساده مثل پياده روي را هر روز انجام دهيد. - بطور مداوم با مشاور تغذيه خود ارتباط داشته باشيد و مشكلات خود در زمينه برنامه غذايي را با او در ميان بگذاريد.
رژيم ديابتي 1200 كيلو كالري
صبحانه: يك واحد نان . يك واحد گوشت. يك واحد شير. ميان وعده صبح : دو واحد ميوه ناهار : دو واحد نان . يك واحد گوشت يك واحد سبزي . يك واحد روغن . يك واحد شير. عصرانه: دو واحد ميوه شام: دو واحد نان. يك واحد گوشت. يك واحد سبزي نمونه رژيم روزانه صبحانه: چاي بدون شكر. يك برش نان سنگك به ابعاد 10×10 سانتي متر . 3 گرم پنير . يك ليوان شير. ميان وعده صبح: دو عدد سيب گلاب . سه عدد زردآلو . ناهار : دو كفگير برنج (حدود 10 قاشق غذاخوري) . خورش كدو حاوي يك قطعه گوشت خورشي (30 گرم) يك عدد كدو خورشي . يك قاشق روغن . يك كاسه ماست. عصرانه: دو عدد كيوي متوسط . 10 عدد گيلاس . يك كاسه عدسي . 30 گرم مرغ . سالاد كاهو و خيار همراه با يك عدد گوجه فرنگي
رژيم ديابتي 1500 كيلو كالري
صبحانه: دو واحد نان . يك واحد گوشت . يك واحد شير ميان وعده صبح: يك واحد ميوه ناهار : سه واحد نان . دو واحد گوشت . يك واحد سبزي . يك واحد روغن . يك واحد شير. عصرانه: دو واحد ميوه شام : دو واحد نان . يك واحد گوشت . يك واحد روغن . دو واحد سبزي . يك واحد شير.
نمونه رژيم روزانه
صبحانه : چاي . دو برش نان سنگگ به ابعاد 10×10 سانتي متر 30 گرم پنير يك ليوان شير. مياه وعده صبح : يك عدد پرتقال متوسط ناهار : سه كفگير برنج (حدود 15 قاشق غذاخوري). خورش بادنجان حاوي دو قطعه گوشت خورشي، يك عدد بادنجان متوسط ، يك قاشق روغن . يك كاسه ماست. عصرانه: يك عدد سيب. يك عدد ليمو شيرين شام : يك برش نان سنگك . يك كاسه عدسي همراه با 30 گرم گوشت چرخ كرده . يك عدد هويج خام . يك قاشق روغن . سالاد كاهو و خيار و گوجه فرنگي . يك كاسه ماست.
رژيم ديابتي 1800 كيلو كالري
صبحانه : دو واحد نان . يك واحد گوشت . يك واحد شير . ميان وعده صبح : دو واحد ميوه ناهار : دو واحد نان . يك واحد گوشت . يك واحد شير عصرانه: دو واحد ميوه شام : سه واحد نان . دو واحد گوشت. يك واحد روغن. دو واحد سبزي . يك واحد شير.
نمونه رژيم روزانه
صبحانه: چاي . دو برش نان سنگك به ابعاد 10×10 سانتي متر . 30 گرم پنير . يك ليوان شير. ميان وعده صبح : دو عدد نارنگي بزرگ ناهار : چهار كفگير برنج (حدود 20 قاشق غذاخوري) . خورش كدو شامل يك قطعه ران مرغ (قسمت بالاي ران). يك عدد كدوي خورشي. يك قاشق روغن . يك كاسه ماست. عصرانه: يك عدد سيب متوسط . يك عدد پرتقال متوسط. شام : دو برش نان سنگك . يك كاسه لوبيا . يك عدد همبرگر كوچك . يك عدد هويج پخته . سالاد كاهو و خيار و گوجه فرنگي . يك كاسه ماست.
لطفا منتظر باشید ...
