تاليفات و آثار شيخ اعظم مرتضي انصاري (1)

ناصر الدين انصارى

رسائل فقهى

1.الارث :

محتواى اين رساله , مهمات مسائل ارث است .اين رساله در 134 صحه در سال 1375 ق . در ملحقات كتاب مكاسب به چاپ رسيده است .

2.التسامح فى ادله السنن :

نسخه خطى آن , به شماره 8843, در كتابخانه آستان قدس رضوى , موجوداست 1 .

3.التقيه :

رساله اى است بيش از 200 سطر, كه در ملحقات مكاسب , .325321, به چاپ رسيده است .

براين رساله , مرحوم ميرزا فتاح شهيدى تبريزى (1296,1372ق ) و مرحوم حاج شيخ عبدالله مامقانى (م 1315ق ) تعليه نگاشته اند.

4.التيمم الاستدلالى :

رساله اى است مبسوط, كه نسخه خطى آن را علامه تهرانى در كتابخانه ميرزاى شيرازى اول , ديده است 2 .

5. خلل الصلوه :

نسخه خطى آن , به خط مولف , به شماره 11128, در كتابخانه آستان قدس رضوى موجوداست 3 .

6.الرضاع :

رساله اى است در 480 سطر كه نسخه خطى آن , به شماره 10232 (ظاهرا به خط مولف و نگاشته شده در سال 1281 ق .) موجود بوده و به عنوان ملحقات مكاسب , 3893761, به چاپ رسيده است . براين رساله , شيخ محمدباقر بهارى همدانى , حاشيه نوشته است 4 .

شيخ آقا بزرگ تهرانى , مى نويسد:

[ الرضا عيات , نوشته شيخ على اكبر حكمى يزدى , (1322 ق .) به منزله ترجمه اين رساله مى باشد] 5 .

7.الزكاه الاستدلالى :

اين رساله , در محلقات مكاسب , به چاپ رسيده است 6 .

8. صلوه الجماعه :

شيخ , رحمه الله عليه ,ابتدا شرحى بر فصل صلوه الجماعه كتاب[ ارشادالاذهان] , علامه نگاشته است و سپس رساله مستقلى درباره نماز جماعت و با تلفيق آن دواثر و حذف مكررات , رساله فوق , در دسترس به اهل علم قرار گرفته است .اين اثر, در 1570 سطر, به سال 1300 . در تهران به چاپ رسيده است 7 .

9. كتاب الصوم :

رساله اى است مبسوط واستدلالى درباره روزه و مسائل مختلف آن كه با كتاب[ طهارت] به چاپ رسيده است 8 .

10.العداله :

اين رساله در 515 سطر, در ملحقات مكاسب , .337326, به چاپ رسيده است . براين رساله , ميرزا فتاح شهيدى تبريزى , شرح و علامه مامقانى تعليقه نگاشته است .

11. كتاب الغصب :

نسخه خطى اين رساله , در كتابخانه حاج ملاعلى محمدنجف آبادى , در نجف اشرف , موجود بوده است 9 .

12. قاعده لاضرر:

اين رساله در توضيح قاعده[ لاضرر و لاضرار فى الاسلام] است . رساله مزبور, در 149 سطر, در ملحقات مكاسب , .376372, به چاپ رسيده است . مرحوم شيخ , در كتاب :[ فرائدالاصول] , .318314, در 110 سطر, درباره قاعده فوق , بحث كرده است .

مرحوم مامقانى , براين رساله تعليقاتى زده است .

13. قاعده من ملك :

رساله اى است در توضيح قاعده: [ ان من ملك شيئا ملك الاقرار به] , در محلقات مكاسب , .317268, در 149 سطر, به چاپ رسيده است .

مرحوم شيخ محمدحسن آل كبه بغدادى (م 1336 ق .) براين رساله حاشيه نگاشته است .

14. رساله فى القرعه . 10

15. رساله فى القضاء عن الميت :

اين رساله در ملحقات مكاسب , .346338, در 310 سطر, به چاپ رسيده است .

مرحوم ميزا فتاح شهيدى تبريزى و مرحوم مامقانى , بر آن تعليقه نگاشته اند.

16.القضاء والشهادات :

نسخه خطى آن در كتابخانه آستان قدس رضوى , به خط سيدحسين موسوى امامى , نگاشته شده در سال 1281 ق , به شماره 2526, موجوداست 11 .

17. رساله فى المتعه و جواب بعض العامه :

نسخه خطى آن , به خط على بن صالح بن سميع , شاگرد شيخ , نزد شيخ مهدى شرف الدين , موجوداست 12 .

18. رساله فى المصاهره :

اين رساله , شرح ارشاد علامه حلى است كه در بخش ملحقات مكاسب , .390 400, در 383 سطر, به چاپ رسيده است .

19. رساله فى منجزات المريض . 13

20. رساله فى المواسعه والمضايقه :

اين رساله در نهايت دقت در بخش ملحقات مكاسب ,.367347, در 721 سطر, به چاپ رسيده است .اين رساله تعليقه دارداز مرحوم مامقانى .

21. رساله فى النكاح :

بحثى است مبسوط, كه به عنوان شرح مزجى بر كتاب النكاح [ارشاد الاذهان] , علامه , درباره ازدواج ,اقسام و مسائل آن نگاشته شده و به ضميمه مكاسب , در تهران , سال 1300 ق . در 1280 سطر به چاپ رسيده است .

22.الوصايا:

اين رساله در 726 سطر, همراه با مكاسب در سال 1300 ق . در تهران به چاپ رسيده است .

نسخه خطى اين رساله , به شماره 11127, در كتابخانه آستان قدس رضوى موجوداست 14 .

كتابهاى شيخ :

1.اصول فقه :

اين كتاب , مشتمل است بر شصت و دو مبحث ,الفاظ و ادله عقليه , برخى از مباحث آن , عبارت است از: واجب مشروط, مقدمه واجب , مساله ضد,اجتماع امر و نهى , بعضى مفاهيم , مطلق و مقيد, عمل به عموم , حسن و قبح واجتهاد و تقليد. علامه تهرانى مى نويسد: نسخه اى از آن , كه از روى خط مولف نوشته شده در كتابخانه مرحوم ميرزاى شيرازى موجوداست .

4 همچنين نسخه اى از آن , تحت عنوان[ افادات] به شماره 1171 و زمان كتابت 1296, در كتابخانه آستان قدس رضوى موجوداست 15 .

2. رجال :

اين كتاب نزديك 6000 سطر و بيش از خلاصه علامه حلى است . دراين كتاب , تمامى ثقات و ممدوحين كه به روايات آنان عمل مى شود, به ترتيب كتب رجال ذكر نموده و سپس باببى براى كنى والقاب اختصاص داده است و آن گاه مشيخه تهذيب و فقهى و فوائد ديگرى بدان افزوده و از كتب خمسه رجاليه تجاوز نكرده است .

نسخه خطى آن , به شماره 3617, به خطر شيخ محمدحسين قمشهى , نگاشته شده به سال 1281 ق . در كتابخانه آستان قدس رضوى , موجوداست 16 .

3.الخمس الاستدلالى :

كتابى است مبسوط, در شرح و تبيين كتاب الخمس [ ارشادالاذهان] علامه حلى . 17

4.الصلوه الاستدلالى :

كتابى است برزگ و در نهايت دقت و مشحون از استدلال . نسخه خطى آن , به خط مولف , به شماره غ 11130, در كتابخانه آستان قدس رضوى موجود و مستقلا نيز به چاپ رسيده است .

مرحوم آقا شيخ ابراهيم بن احمد محقق رودسرى (ق 14) تعليقه اى براين كتاب نگاشته است 18 .

الطهاره :

اين كتاب , يكى از كتابهاى مشهور و مشحون از تحقيقات و دقايق است ازاين روى , مورد توجه دانشمندان قرار گرفته است .

برخى از حواشى آن عبارت است از:

حاشيه مرحوم ميرزاابوالحسن مشكينى بن عبدالحسين (13581305ق) .

حاشيه مرحوم سيداسماعيل مرندى بن سيد نجف ) ح 13181228ق) .

حاشيه مرحوم شيخ محمدحسن آل كبه بن محمدصالح بغدادى (م 1336ق) .

حاشيه مرحوم شيخ محمدانصارى دزفولى بن شيخ منصور(13321354ق ) وى , بر ملحقات طهارت نيز حاشيه نگاشته است .

حاشيه مرحوم سيدحسين بادكوبى لاهيجى بن سيدرضا (1293 1358ق) .

حاشيه مرحوم شيخ محمدحسين خيابانى تبريزى بن محمدجعفر (13911299ق) .

حاشيه مرحوم ملا محمدحسين فشاركى بن محمدجعفر (م 1353ق )

حاشيه مرحوم شيخ محمدحسين كمپانى بن حاج محمدحسن (13611296ق) .

حاشيه مرحوم شيخ عبدالحسين حائرى رشتى بن شيخ عيسى (13731292ق) .

حاشيه مرحوم سيد عبدالصمد جزايرى بن سيداحمد (13381243ق) .

حاشيه مرحوم سيدعبدالله ثقه الاسلام بن سيدمحسن اصفهانى (1285).

حاشيه مرحوم على مرندى بن ملا محمدجواد (13801287ق) .

حاشيه مرحوم غلامحسين مرندى ( از تلامذه آخوند و ميرزاحسن خليلى) .

حاشيه مرحوم مرحوم ميرزا محمدعلى خوانسارى بن حاج محمدحسن (1254 - 1332 ق) .

حاشيه مرحوم شيخ هادى كاشف الغطاء بن شيخ عباس (89يا13611290ق) .

كتاب فوق , در 355 صفحه رحلى , 13135 سطر, همراه با رساله هاى : تقيه , عدالت , قضاءاز ميت , مواسعه و مضايقه , قاعده من ملك و قاعده لاضرر به چاپ رسيده است .

6.المتاجر ياالمكاسب :اين كتاب از دقيق ترين آثار شيخ واز ديرباز تا كنون , مدار تعليم و تعلم در حوزه هاى علميه شيعه بوده است .

عالمان ,از زمان مولف تاكنون , بر آن شروح و تعليقات و ترجمه هاى فراوانى نگاشته اند.اين كتاب , مشتمل بر سه بخش است :

المكاسب المحرمه , در بيش از 2650 سطر, .782. دراين بخش ,از كسبهاى حلال ,از حيث عين و منفعت , بحث مى شود.

كتاب البيع : در بيش 4680 سطر, .21479.

دراين بخش ,امهات و رئوس مسائل بيع , به گونه اى مفصل , خصوصا بيع قضولى , مورد بحث قرار گرفته است .

كتاب الخيارات : در بيش از 3660 سطر, .214 319.

دراين بخش , به تفصيل ,از 7 خيار: مجلس , حيوان , غبن , تاخير, شرط, رويه , عيب و مسقطات آنها و شروط صحت عقد واحكام خيار و قبض بحث مى شود.

مولف بزرگوار, دراين كتاب , آراء و نظريات بسيارى از فقهاى شيعه و مذاهب اربعه را به بوته نقد و بررسى گذارده و متبحرانه حقايق مطلب را براى طالبان , تشريح كرده است .

وى , دراين اثر, نه تنهااز كتب فقهى , بلكه از كتب حديث , تفسير, لغت ,اخلاق و حتى از كتاب كلامى همچون: [ نهج الحق و كشف الصدق] بهره برده است .

اين كتاب , چندين بار,از جمله به سال 1300 ق , در تهران , به گونه رحلى و چاپ سنگى , به تصحيح مرحوم حاج سيدمحمدحسينى لواسانى و به سال 1374 ق . در تبريز, به گونه وزيرى بزرگ و چاپ سنگى , به تصحيح حاج ميرزا آقااحمد تبريزى چاپ و منتشر گرديده است .

مصادر مهم مكاسب

1.ارشادالاذهان الى احكام الايمان , آيه الله علامه حسن بن يوسف بن على بن مطهر حلى (726648ق) .

2.الاستبصار فى مااختلف من الاخبار, شيخ الطائفه محمدبن حسن بن على طوسى (460385ق) .

3.الانتصار فى انفرادات الاماميه , علم الهدى السيدالمرتضى على بن حسين بن موسى بن محمد بن موسى بن بن ابراهيم بن الامام ( الكاظم , عليه السلام , (436355ق) .

4.ايضاح الفوائد فى شرح مشكلات القواعد, فخرالمحققين ابوطالب محمد بن حسن بن يوسف بن مطهر حلى (771682ق) .

6. تحريرالاحكام الشرعيه على مذاهب الاماميه , علامه جمال الدين ابومنصور حسن بن سديدالدين يوسف حلى .

7. تذكره الفقهاء, علامه حلى .

8. تهذيب الاحكام , شيخ الطائفه طوسى .

9. جامع المقاصد فى شرح القواعد, زين الدين على بن حسين به على بن عبدالعالى كركى (؟ 40 ق) .

10. جواهرالكلام فى شرح شرايع الاسلام (به گونه ضمنى نه بن تصريح ), شيخ محمدحسن بن باقر بن عبدالرحيم اصفهانى نجفى (؟1266 ق)

11.الحدائق الناضره فى احكام العتره الطاهره , شيخ يوسف بن احمد بن ابراهيم و رازى بحرانى (1107 - 1186 ق) .

12.الخلاف فى الاحكام , شيخ طوسى .

13.الدروس الشرعيه فى الفقه الاماميه ,ابوعبدالله محمد بن مكى بن جزينى عاملى (786734ق) .

14. ذخيره المعاد فى شرح الارشاد, مولى محمدباقر بن مولى محمد مومن خراسانى (10901017ق) .

15. ذكرى الشيعه فى احكام الشريعه , شهيداول .

16. روض الحنان فى شرح ارشادالاذهان , شيخ شيخ زين الدين بن على بن احمد بن محمد جبعى عاملى و965911 ق) .

17.الروضه البهيه فى شرح اللمعه الدمشقيه , شيخ زين الدين بن على بن احمد بن محمد جبعى عاملى .

18. رياض المسائل فى تحقيق الاحكام بالدلائل , سيدعلى بن محمد بن ابى المعالى صغير طباطبايى حائرى (12311161ق) .

19.السرائرالحاوى لتحريرالفتاوى , محمدبن احمدبن ادريس مجملى حلى (598543ق) .

20. شرائع الاسلام فى مسائل الحلال والحرام ,ابوالقاسم نجم الدين جعفر بن حسن بن يحيى بن سعيد حلى (676602ق) .

21. غنيه النزوع الى علمى الاصول والفروع , سيدابوالمكارم حمزه بن على بن زهر حسينى حلبى (585511).

22. قواعدالاحكام فى مسائل الحلال والحرام , علامه حلى .

23.الكافى فى الحديث ,ابوجعفر محمد بن يعقوب بن اسحق كلينى رازى (؟329ق) .

24. كشف الغطاء من خفيات مبهمات الشريعه الغراء, شيخ جعفر بن خضر جناحى نجفى (؟1228ق) .

25.اللمعه الدمشقيه , شهيداول .

26.المبسوط فى الفقه , شيخ طوسى .

27. مجمع الفائده والبرهان فى شرح ارشادالاذهان , شيخ احمد بن محمداردبيلى نجفى (؟993ق) .

28. مختلف الشيعه فى احكام الشريعه , علامه حلى .

29. مدارك الاحكام فى شرح شرايع الاسلام سيدمحمدبن على بن حسين موسوى عاملى (؟1009 ق) .

30. مسالك الافهام فى شرح شرايع الاسلام , شهيد ثانى .

31. من لايحضرالفقيه ,ابوجعفر محمد بن على بن حسن بن موسى بن بابويه قمى (ج 381306 ق) .

32.المهذب البارع فى شرح المختصرالنافع ,ابوعباس جمال الدين احمد بن شمس الدين محمد بن فهداسدى حلى (841757ق) .

33.النهايه فى مجردالفقه والفتاوى , شيخ طوسى .

برخى از محشين مكاسب

1. سيدابوتراب بن سيدابوالقاسم موسوى خوانسارى , (13461271ق .)از شاگردان ملا حبيب الله رشتى و شيخ محمدحسين كاظمى .

2. ميرزاابوالحسن مشكينى اردبيلى , (1305يا13586.ق )از شاگردان آخوند خراسانى و ميرزا محمدتقى شيرازى .

3. سيدابوطالب بن ابوتراب خراسانى قاينى , (م 1293ق .)از شاگردان شيخ محمدحسين كلباسى و شيخ محسن ختفر.

4. حاج ميرزاابوالفضل تهرانى بن ميرزاابوالقاسم كلانترى , صاحب مطارح الانظار و شفاءالصدور فى شرح زياره العاشور, (13161273 ق )از شاگردان پدرش ملاحبيب الله رشتى و ميرزاى شيرازى .

5. سيدابوالقاسم بن سيدمعصوم حسينى گيلانى اشكورى نجفى , (م 24 يا 1325ق .)از شاگردان ميرزا حبيب الله رشتى . وى , شرحى بر مكاسب به نام [بعيه الطالب فى شرح المكاسب] ,ازاول بيع تا مساله تعارض مقومين , نگاشته است .

6. شيخ احمد بن على كاشف الغطاء نجفى , (م 1344 ق )از شاگردان آخوند خرسانى و سيدمحمد كاظم يزدى , حاشيه وى را, شيخ شمس الدين زنجانى [نيل المطالب لتحصيل المكاسب] نام نهاده است .

7. ميرزااحمد بن نجفعلى امينى تبريزى , (13701287ق .)از شاگردان ميرزااسدالله بن محسن تبريزى .

8. شيخ احمدبن حسين تفرشى نجفى , (م ح 1309ق )از شاگردان شيخ و فاضل ايروانى محمدبن محمدباقر.

9. سيداحمد سبطالشيخ دزفولى , (13551280ق )از شاگردان ميرزاى شيرازى و آخوند خراسانى .

100. آقا شيخ احمد سلطان آبادى (م ح 1315ق) .

11.احمد علومى يزدى بن ملاحسين اردكانى , (13931319ق .)از شاگردان ميرزاى نائينى و سيدابوالحسن اصفهانى .

12. حاج ملااحمد شبسترى , (م 1306ق )از شاگردان شيخ و فاضل ايروانى و سيدحسين كوه كمرى .

13. ميرزا احمد بن ميرزا محمد حسن آشتيانى . (13951300ق .) از شاگردان ميرزا محمد هاشم رشتى و ميرزاى نائينى .

14. سيداسماعيل بن سيدنجف مرندى (ح 13181229ق )از شاگردان شيخ .

15. سيدمحمدباقربن مرتضى درچه اى اصفهانى , (م 1342ق )از شاگردان ميرزا حبيب الله رشتى .

16. شيخ محمد باقر بهارى همدانى بن محمدجعفر, (م 1333 ق )از شاگردان آخوند خراسانى و ميرزاى رشتى و ميرزا حسين خليلى و...

17. شيخ محمدباقر بن مهدى نجم آبادى , (13471264ق .)از شاگردان ملا حسينقلى همدانى .

18. ميرزا محمدباقر زنجانى (13941312ق ),از شاگردان ميرزاى نائينى .

19. ميرزامحمدتقى حائرى شيرازى , پيشواى انقلاب 1920 عراق , (م 1338 ق .)از شاگردان ميرزاى شيرازى اول و فاضل اردكانى شيخ محمد حسين .

20. شيخ محمدتقى بن محمدآملى تهرانى , (13911304ق ) صاحب[ مصباح الهدى] ,از شاگردان آقا ضياء عراقى و نائينى .

21. سيدتقى بن يوسف رودبارى رشتى , (؟1359ق )از شاگردان شيخ عبدالله مازندرانى و سيداسدالله اشكورى .

22. شيخ جواد بن فاضل ايروانى , (1287؟),از شاگردان آخوند خراسانى , شريعت اصفهانى و سيدمحمدكاظم يزدى .

23. شيخ محمدجواد بلاغى نجفى (13521282ق .)از شاگردان آقا رضا همدانى , ميرزا محمدتقى شيرازى و آخوند خراسانى .

24. ملامحمدجواد بن عباس صافى گلپايگانى (13781288ق .)از شاگردان آقانجفى اصفهانى و سيدمحمدباقر درچه اى .

25. شيخ جعفر بن باقر آل محبوبه نجفى , (م 1377ق .) صاحب[ ماضى النجف و حاضرها واز شاگردان ميرزا نائينى و آقا ضياء عراقى .

26. شيخ جمال الدين بن محمدحسن نائينى نجفى (؟)از شاگردان شيخ موسى خوانسارى و ميرزاى نائينى .

27. ميرزا حبيب الله رشتى بن محمدعلى , (13121234ق ) صاحب بدايع الافكار,ازاكابر شاگردان شيخ .

28. ميرزا محمدحسن بن حاج ملاعلى عليارى تبريزى (13581266ق )از شاگردان پدرش و آخوند خراسانى و سيدكاظم يزدى .

29. حاج شيخ محمدحسن مامقانى , (13281238) صاحب ذاريع الاحكام فى شرح شرايع الاسلام ,از شاگردان شيخ و سيدحسين كوه كمرى .

30. سيدحسين بن عباس حسينى اشكورى , (م 1349ق .)از شاگردان ميرزاى رشتى و آخوند خراسانى .

31. سيدحسين بن سيدرضا حسينى لاهيجى , (13581293ق )از شاگردان آخوند خراسانى و ميرزا محمدتقى شيرازى .

32.شيخ محمدحسين كاشف الغطاء, (13731294ق ) صاحب[ اصل الشيعه و اصولها] واز شاگردان شيخ عباس كاشف الغطاء و ميرزا حسين خليلى و سيديزدى .

33.. ميرزا محمدحسين بن محمدجعفر تبريزى (1304؟) .

34. سيدحسين بن سيدعلى بختيارى اصفهانى , (م 1368ق )از شاگردان آخوند خراسانى و ميرزا محمدتقى شيرازى .

35. سيدحسين بن سيدعلى موسوى حمامى , (13791298ق .)از شاگردان آخوند خراسانى و سيدكاظم يزدى و شريعت اصفهانى .

36. حاج شيخ حسين كمپانى بن محمدحسن معين التجاراصفهانى , (13611296ق ) صاحب[ نهايه الدرايه] واز شاگردان آخوند خراسانى و حاج آقارضا همدانى و فشاركى .اين حاشيه در 332 صفحه در سال 1363 ق . به چاپ رسيده است .

37. شيخ حسين بن عبد على تبريزى تقتچى , (13601314ق )از شاگردان شريعت اصفهانى و شيخ حسن مامقانى .

38. شيخ دخيل بن محمد حچامى نجفى , (م 1305ق )از شاگردان سيدمهدى قزوينى و شيخ محمدحسين كاظمى .

39. حاج آقارضا همدانى بن شيخ محمدهادى , (م 1322ق )از شاگردان ميرزاى شيرازى اول . نسخه خطى اين حاشيه , به شماره 8855, در كتابخانه آستان قدس رضوى موجوداست .

40. سيدمحمدرضا مازندرانى اصفهانى بن سيدعلى حسينى , (م 1292ق )از شاگردان شيخ و سيدحسن مدرس .

41. سيدمحمدرضا بن محمدباقر تبريزى نجفى , (13311265ق )از شاگردان سيدحسين كوه كمرى و ملا حسينقلى همدانى .

42. سيدرضا محمدموسوى لنكرانى (13221250ق) .

43. حاج آقارضا مدنى كاشانى , (م 1320)از شاگردان حاج شيخ عبدالكريم حائرى .

44. شيخ محمدرضا بن محمدمظفر نجفى , (13831323ق ) صاحب[ اصول الفقه] واز شاگردان ميرزاى نائينى , شيخ محمدحسين كمپانى و آقاضياء عراقى .

45. شيخ زلفعلى زنجانى (م ح 1340ق) .

46. شيخ محمدرضا معزى دزفولى , (م 1352ق )از شاگردان آخوند خراسانى .

47. سيدرضى بن سيداحمد موسوى مستنبط, (13471270ق )از شاگردان ميرزاى رشتى و سيد كوه كمرى و فاضل ايروانى .

48. شيخ شعبان بن مهدى گيلانى (م 1348 ق) .

49. سيدشهاب الدين بن محمود مرعشى نجفى , (14111315ق )از مراجع معاصر و شاگرد مرحوم حائرى يزدى .

50. شيخ شهاب الدين بن محمدتقى اشراقى بن آيه الله ميرزا محمدارباب قمى (م 1402ق) .

51. سيدمحمدصادق بحرالعلوم بن سيدحسن , (13901315ق )از شاگردان نائينى , سيدابوالحسن اصفهانى و سيدمحسن حكيم .

52. آقاضياء عراقى , (13611278ق )ازاجله تلاميذ آخوند خراسانى .

53. شيخ عبدالحسين بن عيسى حائرى , (13731292ق )از شاگردان آخوند خراسانى , سيديزدى و شريعت اصفهانى .

54. سيدعبدالرزاق بن محمدبن عباس موسوى مقدم , (13911316)از شاگردان آقا ضياء عراقى و ميرزاى نائينى و سيدابوالحسن اصفهانى .

55. شهيد سيدعبدالحسين دستغيب شيرازى , (14021332ق )از شاگردان سيداصفهانى , شيخ كاظم شيرازى و ميرزاآقااصطهباناتى .

56. شيخ عبدالحسين مجتهد لارى بن عبدالله , (13421264ق )از شاگردان ميرزاى شيرازى اول .

57.شيخ عبدالله مازندرانى بن محمدنصير, (13301256ق )ازاكابر شاگردان محقق رشتى و سيدمهدى جعفرى .

58. شيخ عبدالله بن محمدعلى راينى كرمانى نجفى , (13271254ق )از شاگردان شيخ و ميرزاى مجدد شيرازى .

59. شيخ عبدالكريم بن على جزايرى , (13821289ق )از شاگردان آخوند خراسانى و شيخ محمدطه نجف و سيديزدى .

60. حاج شيخ عبدالله بن شيخ محمدحسن مامقانى (13511290ق ), صاح [تنقيح المقال] توضيح : غايه الامال در شرح مكاسب شيخ ,ازاول تا خيار رويت از تاليفات پدرش بوده وايشان آن را تا آخر خيارات تكميل كرده و علاوه حواى بر رساله هاى[ تقيه] ,[ مواسعه و مضايقه] ,[ عدالت] , [قضااز ميت] ,[ قاعده لاضرر] و[ قاعده ملك] نگاشته كه در سال 1345 ق در سه جلد, در نجف اشراف به چاپ رسيده است . جلد سومش حواشى ملحقات ششگانه مكاسب است به نام: [ قائد ثمينه] .

61. سيدعلى بن سيدمحمد حسينى مرعشى , سيدالحكما تبريزى , (م 1316ق ) جد مرحوم نجفى مرعشى , واز شاگردان شيخ انصارى و صاحب جواهر.

62. شيخ على زاهد مهاجرانى همدانى (13291274ق )از شاگردان ميرزاى شيرازى و آخوند خراسانى و سيد يزدى .

63. شيخ على بن نصرالله همدانى نجفى , (م 1339ق )از شاگردان حاج آقا رضا همدانى .

64. شيخ على بن عبدالحسين ايروانى , (13541301ق ) صاحب بشرى المجتهدين واز شاگردان آخوند خراسانى و سيديزدى و ميرزا محمدتقى شيرازى .

65. سيدمحمدعلى بن محمدصادق خوانسارى , (م 1288ق )از شاگردان ملاحسنعلى تويسركانى .

66. ملامحمدعلى بن خداداد نخجوانى نجفى , (13321268ق )از شاگردان ميرزاى رشتى و فاضل ايروانى و شرابيانى .

67. سيدمحمدكاظم بن عبدالعظيم طباطبائى يزدى , (13371247ق ) صاحب [ العروه الوثقى] از شاگردان ميرزاى شيرازى و شيخ مهدى جعفرى و شيخ مهدى كاشف الغطاء.

اين كتاب در 380 صفحه در سال 1312 ق . به چاپ رسيده است . همراه با دو رساله در نمازاحتياط و منجزات مريض .

نسخه خطى آن به شماره 11و13 در كتابخانه آستان قدس رضوى موجود است .

68. آخوند خراسانى ملامحمد كاظم بن حسين , (13291255ق ) صاحب [كفايه الاصول] واز شاگردان شيخ و ميرزاى شيرازى .

69. شيخ محمد كاظم شيرازى بن حاج حيدر (13661290ق) .

70. سيدمحسن بن مهدى طباطبائى حكيم , (13901306ق ) صاحب[ مستمسك العروه الوثقى] واز شاگردان آخوند خراسانى و سيديزدى و ميرزاى نائينى .اين كتاب چاپ رسيده است .

71. شيخ محمدعلى كاظمينى خراسانى بن شيخ حسن , (13651309ق )از شاگردان ميرزاى نائينى و حاج آقا حسين قمى و ميرزا محمد آقازاده .

72. شيخ على بن محمود سماكه حلى , (1320؟)از شاگردان ميرزاى نائينى و آقاضياا عراقى .

73. شهيد سيدمحمدعلى قاضى طباطبايى بن محمدباقر, (13991331ق )از شاگردان شيخ محمدحسين كاشف الغطاء و سيدمحسن حكيم .

74. شيخ على اكبر حكمى يزدى بن محمدمهدى , (م 1322ق )از شاگردان آقا محمدرضا قمشهى و ميرزا محمدحسن آشتيانى و ميرزاابوالقاسم كلانترى .

75. ميرزا محمدعلى خوانسارى بن حاج محمدحسن , (13321254ق )از شاگردان سيدحسين كوه كمرى و مجدد شيرازى و ميرزاى رشتى .

76. شيخ غلامحسين مرندى ,از شاگردان آخوند خراسانى و حاج ميرزاحسين خليلى .

77. شيخ قاسم اسلامى , (؟1400ق )از شاگردان سيدمحمدتقى خوانسارى و ميرسيدعلى يثربى .

78. ملامحمد بن محمدباقر فاضل ايروانى , (م 1306ق )از شاگردان صاحب جواهر و صاحب ضوابط و شيخ . حاشيه ايشان در 300 صفحه در 1365 ق به چاپ رسيده است .

79. سيدمحمد بن محمدتقى حسينى تنكابنى , (1277؟) صاحب ايضاح الفرائد وازاعاظم شاگردان ميرزاى آشتيانى .

80. سيدمحمدبن محمود حسينى لواسانى تهرانى , عصار (م 1356ق ) وى كتابى در وجه تاملات مكاسب به نام[ التامليات] نگاشته شده است .

81. فاضل شرابيانى محمدبن فضلعلى , (13221248ق )از بزرگان شاگردان شيخ و سيدحسين كوه كمرى .

82. شيخ محمدبن ملامحمدعلى امامى اراكى , (م 1399ق )از شاگردان ميرزاى نائينى .

83. سيدمحمدبن عبدالكريم موسوى تبريزى , مولانا, (م 1362 ق )از شاگردان آقاشيخ هادى تهرانى , و شريعت اصفهانى .

84. شيخ مرتضى بن شيخ عباس كاشف الغطاء, (13491291ق )از شاگردان آخوند خراسانى , شيخ طه نجف و سيديزدى .

85. شيخ موسى بن محمدخوانسارى , (13631293 ق )از شاگردان آخوند, يزدى , نائينى و شريعت اصفهانى .

86. ميرزا مهدى بن جعفر آشتيانى , (13721306ق )از شاگردان شيخ فضل الله نورى و سيد يزدى .

87. ميرزا سيدهادى بن سيدعلى بختيارى خراسانى , (13391296ق )از شاگردان آخوند خراسانى , سيديزدى و ميرزا محمدتقى شيرازى . 88. ميرزا هاشم بن جلال الدين خوانسارى , (13561319 ق )از شاگردان آقاضياء عراقى , ميرزاى نائينى و سيداصفهانى .

89. سيدشمس الدين محمود نجفى مرعشى بن سيدعلى , (13381260ق )از شاگردان حاج آقارضا همدانى , سيديزدى و آخوندخراسانى و پدر واستاد مرحوم آيه الله مرعشى نجفى

900. سيدمحيى الدين يونس مجتهداردبيلى , (13551281ق )از شاگردان ميرزا حبيب الله رشتى , آخوند خراسانى و سيديزدى .

91. سيدهدايه الله بن اسماعيل دستغيب شيرازى ,از شاگردان ميرزاى شيرازى .

شرحهاى جديد مكاسب

1. ارشاد الطالب الى اسرار المكاسب , آقاى حاج ميرزا جوادآقا تبريزى , در چهار جلد. جلداول , شرح مكاسب محرمه , جلد دوم , شرح كتاب بيع , جلد سوم , حاشيه بر مباحث ولايت و شرائط عوضين در بيع اراضى و اوقاف واحتكار و جلد چهارم , حاشيه بر خيارات كه هنوزاز چاپ خارج نشده است .

2. ايصال الطالب الى اسرارالمكاسب , آقاى حاج سيدمحمد حسينى شيرازى .

اين كتبا در 16 جلد تنظيم گرديده است : 4 جلد آن اختصاص دارد به مكاسب محرمه , 5 جلد آن اختصاص دارد به بيع و 7 جلد ديگر آن درباره خيارات است .

3.بلغه الطالب فى التعليق على بيع المكاسب , تقريرات درس آيه اله گلپايگانى , مقرر سيدعلى حسينى ميلانى . جلداول آن ,ازاول بيع تا بحث معاطاه در 213 صفحه , در سال 1399, در قم به چاپ رسيده است .

4. تشريح المطالب , ترجمه سيد محمود جواد ذهنى تهرانى . چهار جلد آن اختصاص دارد به ترجمه مكاسب محرمه و جلد پنجم و ما بعد آن اختصاص دارد به كتاب بيع .

5. خودآموز مكاسب , ترجمه سيدمهدى غضنفرى خوانسارى . جلداول آن (مكاسب محرمه) به چاپ رسيده است .

6.در كلاس درس مكاسب , تقرير درس آقاى حاج شيخ احمدپايانى اردبيلى . يك جلد آن به چاپ رسيده است .

7. غنيه الطالب , شيخ مرتضى اردكانى . 3 مجلدازاين كتاب , به چاپ رسيده است .

8. نهج الطالب فى حاشيه المكاسب , سيدمحسن بن آيه الله سيدمحمد حجت كوه كمرى .

9.شرح عبدالصاحب على المكاسب , سيدمحمدمرتضوى لنگرودى . جلداول آن در شرح مكاسب محرمه 322 صفحه , به چاپ رسيده است .

10. غايه الايضاح , شيخ محمدعلامى تبريزى . جلداول آن , در توضيح كتاب بيع ( ازابتدا تا بحث غرامت ) در 325 صفحه به چاپ رسيده است .

1. الذريعه , آقابزرگ تهرانى , ج 174.3 فهرست الفبايى , .125.

2. همان مدرك , ج 4.518, شماره 2302.

3. فهرست الفبايى .

4. همان مدرك , .283.

5. نقباءالبشر , ج 4.1608.

6. الذريعه , ج 12.44, شماره 274.

7. همان مدرك , ج 15.62, شماره 434.

8. همان مدرك , .100, شماره 661.

9. همان مدرك , ج 16.57, شماره 276.

10. زندگانى و شخصيت شيخ انصارى , .134.

11. الذريعه , ج 17.141, شماره 734 فهرست الفبايى , .448.

12. همان مدرك , ج 19.67.

13. همان مدرك , ج 23.19, شماره 7875.

14. فهرست الفبايى , .603.

15. الذريعه ,ج 2.210, شماره 816 ج 16.323, شماره 1505 فهرست الفبايى , .61.

16. الذريعه , ج 10.150, شماره 275 فهرست الفبايى , .276.

17. همان مدرك , ج 7.256, شماره 1254.

18. الذريعه , ج 15.60, شماره 419 فهرست الفبايى , .385.

حوزه