اخلاق در قرآن کریم جلد 3

در هفتمين و آخرين بخش از اين آيات كه در ذيل آيات مربوط به قارون آمده است، به عنوان يك دستور كلّى مىفرمايد: «آن سراى آخرت را تنها براى كسانى قرار مىدهيم كه قصد برترى جويى در زمين و فساد را ندارند و عاقبت نيك براى پرهيزگاران است; (تِلْكَ الدّارُ الاْخِرَةِ نَجْعَلُها لِلَّذِينَ لايُريُدونَ عُلُوّاً فِى الاَْرْضِ وَ لافَساداً وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقينَ).

آرى عاقبت جاه طلبان مستكبر همان عاقبت قارون است كه همه چيز خود را بر سر جاه طلبى و استكبار گذاشت و خشم خدا او را گرفت و به زندگى ننگينش پايان داد و براى هميشه مورد لعن و نفرين واقع گشت.

ممكن است از عطف كردن فساد به علو فى الارض چنين استفاده شود كه افراد برترى جو و جاه طلب سرانجام دست به فساد در ارض مىزنند و براى سيراب كردن عطش خود از هيچ جنايتى فرو گذار نمى كنند.

جالب اينكه در حديثى از على (عليه السلام) مىخوانيم كه به هنگام خلافت ظاهرى شخصاً در بازارها قدم مىزد، افراد گمشده را راهنمائى مىكرد، ضعيفان را كمك مىنمود و از كنار فروشندگان و كسبه رد مىشد و اين آيه را براى آنها تلاوت مىنمود «تِلْكَ الدّارُ الاْخِرَةِ نَجْعَلُها لِلَّذِينَ لايُريُدونَ عُلُوّاً فِى الاَْرْضِ وَ لافَساداً; سپس به تفسير آن مىپرداخت به گونه اى كه نه تنها شامل زمامداران مىشد، بلكه همه صاحبان قدرت را (بهر شكل و هر صورت) شامل مىشد».

در حديث ديگرى از امام صادق (عليه السلام) آمده است: هنگامى كه اين آيه را تلاوت نمود گريه كرد و فرمود: «ذَهَبَتْ وَاللّهُ الاَْمانِىُّ عِنْدَ هذِهِ الاْيَةِ; با وجود اين آيه همه آرزوها بر باد رفته است». (1)

شايد منظور امام (عليه السلام) اين است: با توجه به اينكه خداوند سراى آخرت را تنها از آن كسانى مىداند كه حتى اراده برترى جويى در دل ندارند و بذر جاه طلبى در سر نمى پرورانند كار بسيار مشكل است.

1. تفسير على بن ابراهيم، ذيل آيه مورد بحث.