غربت سپيده - غربت سپیده نسخه متنی

غربت سپيده

يادكردى ازرحلت حضرت معصومه(س)

زهرا خراسانى

عذر تقصير

پنجم مهرماه گذشته سالروز رحلت فاطمه معصومه سلام الله عليها بود و ما نيز به يادكرد اين رحلت مقاله آماده اى را در اختيار داشتيم و تصميم قطعى بر انتشار آن در شماره مهرماه. ولى راستش رابخواهيددرميان تراكم كارهاى مجله به فراموشى سپرده شد. اينك علاقمنديم بهمين عذر,به ارائهآن دراين شماره بپردازيم. از پيشگاه آن بانوىبزرگ سعادت همه بانوان ارجمند را خواهانيم.

امام صادق فرمود:

((و ان كنا حرما و هو بلده قم, ستدفن فيأها امراهٌ من اولادى تسمى فاطمه(1)))

شهر قم حرم ماست و در آن زنى از فرزندانم به نام فاطمه دفن مى شود.

تاريخ گوياى اين حقيقت تلخ است كه حكومت بنى اميه و بنى عباس, هر دو از دشمنان قسم خورده خاندان نبوت و ولايت بودند, و اين كينه توزى با اسلام ناب را با جنايات مختلفى نشان مى دادند.

با اين تفاوت كه نظام جبار بنى اميه بشكلى علنى شمشير برهنه اى شده و قلوب ـ خاندان ولايت را مى شكافت و در نشان دادن اين جنايات آنچنان اصرار مى ورزيد كه ديگر حتى پدر جرئت نداشت به فرزند خود بگويد كه از نسل اولاد على(ع) است. اما شيوه حكومت بنى عباس ظاهرى آرام ولى باطنى فريبكار داشت و گاهى مردم نيز تحت تاثير اين دروغها قرار مى گرفتند.

بى شك دليل بكارگيرى چنين شيوه اى در ايران, علاقه مردم اين كشور به خاندان ولايت بوده است.

هر چند برخى بر اين باورند كه وجود اين علاقه به دليل, ازدواج(2) مادر امام سجاد(ع) با امام حسين(ع) است, اما شواهد تاريخى نشان مى دهد كه اين علاقه ريشه الهى دارد. همان گونه كه نقل شده است, زمانى كه آيه: ((ان يشا يذهبكم ايها الناس و يات باخرين و كان الله على ذلك قديرا(3))) بر پيامبر(ص) نازل شد, آن حضرت دست بر شانه سلمان فارسى گذاشت و فرمود: ((آنان هموطنان سلمان هستند.)

در حقيقت پيامبراسلام با اين سخن آينده ملت ايران را پيش بينى نمود و وظيفه خطير آنان را گوشتزد كرد.

دليل ديگر علاقه ايرانيان به اهل بيت, عدالت خواهى فطرى ايرانيها و بيعدالتى پادشاهان فاسد و خودسر اين كشور بوده است, همان حاكمان جبارى كه قرآن از آنان به نام مترف و مستكبر ياد مى كند.

لذا بايد راز ماندن علاقه ايرانيان به خاندان امامت را فطرت عدالتخواهى آنان و مظهر عدالت بودن ائمه اطهار دانست. و به طور حتم, علاقه اى كه ريشه هاى هزار ساله دارد بدور از عوامل سطحى و زودگذر مى باشد.

بديهى است كه حكومت بنى عباس نيز از وجود اين علاقه باخبر بود و مى دانست كه خبر اسارت, امام موسى ابن جعفر(ع) خشم مردم ايران را عليه حاكمان جبار بنى اميه و بنى عباس برانگيخته و امكان دارد كه ايرانيان دست به قيامى همه جانبه زده و حكومت بنى عباس را سرنگون كنند.

از اين رو در پى چاره جويى برآمدند و از آنجايى كه با رشادتهاى ملت ايران آشنا بودند, شمشير را چاره كار ندانستند و نقشه ولايتعهدى اجبارى امام على بن موسى الرضا(ع) را مطرح كردند.

با اين طرفند موذيانه هم خطر قيام مردم ايران را از ميان بردند و هم امام هشتم را تحت نظر گرفته و رابطه مردم با ايشان را قطع نمودند!

به اين ترتيب دسترسى به امام هشتم(ع) بسيار مشكل و حتى غير ممكن شد و مردم مجبور بودند از طريق عوامل حكومتى خبرهاى مربوط به ائمه(ع) را دريافت نمايند!

نقش حضرت فاطمه((معصومه)) (س)

همان گونه كه مى دانيد, امامان معصوم ما, داراى خواهران ديگرى هم بوده اند, پس چه دليلى دارد كه در ميان همه آنان تنها, حضرت زينب و حضرت معصومه(س) مطرح است؟ آيا اين به دليل نقشى نيست كه در دو مقطع از تاريخ اسلام اين دو بانوى قهرمان ايفاگر آن بوده اند؟

بطور حتم سفر حضرت معصومه(س) همان ويژگى سفر حضرت زينب را در بردارد, و در آن مرحله از تاريخ حضرت معصومه(س) همان رسالتى را بعهده داشت كه حضرت زينب(س) بعد از ماجراى خونين كربلا عهده دار آن شده بود.

زيرا در آن روزگار ظلم و خفقان دستگاه بنى عباس در همه جا سايه افكنده بود و حضرت معصومه و برادرش احمدابن موسى و چند تن از خواص ديگر, تنها شخصيتهايى بودند كه از توطئه نظام بنى عباس آگاهى داشتند و عواقب چنين توطئه اى را هم پيش بينى مى كردند.

بدين جهت, حضرت معصومه(س) براى افشاگرى چنين خيانتى عازم شهرهاى ايران شدند و به افشاگرى عليه آنان پرداخت. در نزديكيهاى قم دچار بيمارى شد كه احتمال مى رود ناشى از دسيسه عوامل بنى عباس در مسموم كردن ايشان باشد.

اين بانوى قهرمان در آخرين لحظات عمرش(6) فرمود: ((مرا به شهر قم ببريد.))

تاريخ نويسان ورود ايشان به قم را در سال(7) (20 قمرى و رحلتش را نيز در همين سال ذكر كرده اند, ايشان هنگام شهادت 18 يا 28 سال داشت.

هر چند اخبار زندگانى حضرت معصومه محدود است, اما همين اسناد مختصر بخوبى نشان مى دهد كه ايشان و برادرش امام رضا(ع) مورد بغض و كينه حكومت وقت قرار داشته اند و اين اسوه هاى مبارزه و تقوا پيش از آنكه غريب باشند مظلوم بوده اند.

مقام و منزلت معنوى حضرت معصومه(س)

امام جواد(ع) فرمود: ((من زار عمتى بقم وجبت له الجنه.))(8)

((هر كس عمه مرا در شهر قم زيارت كند بهشت بر او واجب شود.))

حضرت معصومه(س) بانويى عالمه بر حوادث روز و محدثه اى سخنور و معلمه اى توانا بوده است و شاگردانى زير نظر ايشان به تعليم اصول اسلامى مشغول بوده اند.

همچنين كرامات زيادى از ايشان نقل شده است كه نشان مى دهد اين بانوى مومنه و دريا دل از روحى بزرگ و شانى رفيع در پيشگاه خداوند برخوردار مى باشد. امام صادق(ع) در اين باره مى گويد: ((الا ان قم حرمى...تقبض فيها امراهٌ من ولدى و اسمها فاطمه بنت موسى يدخل بشفاعتها شيعتى الجنه باجمعهم.))(9)

((اى مردم, شهر قم حرم من است, زنى از فرزندان من در اين شهر درمى گذرد كه نامش فاطمه دختر موسى است كه شيعيان او در روز قيامت با شفاعت او به بهشت مى روند.))

و در روايتى ديگر از امام رضا(ع)(10) آمده است: ((من زارها عارفا بحقها فله الجنه))

هر كس با شناخت ايشان را زيارت كند بهشت از آن اوست.

تمام اين اشارات نشان از مظلوميتى دارد كه در آن زمان بر آن حضرت روا داشته اند!

امروز بعد از گذشت صدها سال از آن روزهاى تلخ و جانگداز, هنوز شاهديم كه در ميان شيعيانش ناشناخته باقى مانده است, و آن مقدار كه به ظواهر گنبد و بارگاه اين اسوه تقوا و مبارزه توجه مى شود به همان اندازه پيروانش از تفكر و ماهيت مبارزاتى او دور مى شوند!

بايد گفت:

با شناختى كه شيعه از عملكرد امامان معصوم خود دارد بعيد به نظر مى رسد كه حضرت فاطمه معصومه(س)تنها براى زيارت برادر بزرگوار خود و يا فرار از دست دشمنان اسلام به سرزمين ايران عزيمت كرده باشد, به طور حتم اين سفر انگيزه اى ديگر در بر داشته است.

در هر حال پيرامون اين سفر تاريخى سوالات بسيارى مطرح است, بطور مثال:

1 ـ ورود حضرت معصومه به ايران چگونه بودودراين سفر چه كسانى او را همراهى مى كردند و چرا تاريخ از اين اشخاص نامى به ميان نياورده است؟!

2 ـ در طول راه از كدام شهر و روستا عبور كرد و به ديدار چه كسانى رفت و در اين ملاقاتها چه سخنانى ايراد كرد؟

3 ـ در اين سفر با چه مشكلات و موانعى روبرو شد و چه افرادى بوجود آورنده اين موانع بودند؟

و نهايتا اينكه به چه دليل امام هشتم با اينكه در ظاهر دومين شخص رسمى كشور بوده است هيچ پيكى براى كمك و يا عيادت از خواهر بزرگوارش به قم گسيل نداشته است؟!

تمام شواهد حاكى از آن است كه حضرت معصومه(س) در اين سفر حامل رساندن يك پيام به مردم ايران بوده اند, پيامى كه در آن مقطع از تاريخ, سرنوشت شيعيان به آن بستگى داشت.

و سرانجام اين پيام, چه بود و براى چه كسانى خوانده شد و چگونه از چشم ايرانيان عاشق اهلبيت مخفى ماند؟

همه سوالاتى است كه زير پوشش گلدسته هاى زيباى گنبدش مدفون شد و از خاطره ها رفت!

رحلت اين بانوى قهرمان بر تمام رهروان راهش تسليت باد.

1 ـ بحارالانوار.

2 ـ اشاره به ازدواج شهربانو دختر يزدگرد سوم است كه بعد از اسارت به مدينه برده شد و در آنجا امام حسين(ع) را به همسرى انتخاب نمود.

3 ـ سوره نسا, آيه 132.

4 ـ بارها مردم ايران عليه حاكمان بنى اميه و بنى عباس بويژه شخص متوكل دست به مخالفت و قيام زده اند, تاريخ قم ص26.

5 ـ در رواياتى آمده است كه اولاد على(ع) از ستم حاكمان بنى اميه به ايرانيان پناه آورده اند.

6 ـ آورده اند زمانى كه حضرت معصومه(س) به شهر ساوه رسيد بيمار شد, آنگاه شخصى به نام موسى ابن خزرج (پسر سعد اشعرى) به ساوه آمد و آن حضرت را به شهر قم آورد و ايشان در محلى به نام [ستيه] اقامت نمود و هفده روز پس از آن درگذشت. آنگاه او را در باغى معروف به بابلان, حرم فعلى آن حضرت, به خاك سپردند.

7 ـ تاريخ قم; و بنابر قولى كه در كتاب مستدرك البحار آمده ميلاد ايشان اولين روز ماه ذيعقده سال 173 و رحلت او دوازدهم ربيع الثانى سال 201 مى باشد.

8 ـ سفينه البحار.

9 ـ سفينه البحار ـ ترجمه= اى مردم, شهر قم حرم من است, زنى از فرزندان من در اين شهر درمى گذرد كه نامش فاطمه دختر موسى است; بدانيد شيعيان واقعى او در روز قيامت با شفاعتش به بهشت مى روند.

10 ـ عيون اخبار الرضا(ع).