اين سوره شصت و يكمين سوره از سوره هاى قرآن شريف مى باشد. به جاست كه پيش از آغاز ترجمه و تفسير آيات آن، به نكاتى از وصف آن بنگريم و با شناسنامه اش آشنا گرديم:
1 - نام بلند آن
نام بلند و الهام بخش اين سوره مباركه، «صَفّ»، به مفهوم «صف زده» و «رديف شده» است و در چهارمين آيه از آيات اين سوره آمده است.در آيه مورد اشاره مى فرمايد:إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الَّذِينَ يُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِهِ صَفًّا كَأَنَّهُمْ بُنْيانٌ مَرْصُوصٌ بى گمان خدا كسانى را كه در راه او صف زده و منظم و مرتب و آماده، بسان بنيانى استوار و سدى آهنين و فولادين پيكار مى كنند، دوست مى دارد. نام اين سوره ارجمند از اين آيه برگرفته شده است.و نيز از اين سوره به نام سوره «عيسى» - كه درود خدا بر او باد - و نيز سوره «حواريون» ياد شده است، كه اين دو نام نيز از آيه هاى شش و چهارده دريافت شده است، چرا كه در آيات مورد اشاره از دعوت آسمانى مسيح و بشارت او از آمدن آخرين پيام آور بزرگ خدا، حضرت محمد (ص)، و نيز از دعوت حضرت مسيح (ع) از «حواريون» براى يارى رسانى به حق و عدالت و نصرت دين خدا سخن رفته است.
2 - فرودگاه اين سوره
از ديدگاه همه مفسران و محدثان اين سوره در مدينه بر قلب پاك پيامبر راستى و آزادى فرود آمده است.اين واقعيت را افزون بر دريافت از اتفاق نظر دانشمندان و قرآن پژوهان، از محتواى آيات و مفاهيم و معارف طرح شده در آيات آن نيز مى توان دريافت.
3 - شمار آيه ها و واژه هاى آن
اين سوره داراى چهارده آيه است. در اين مورد هيچ اختلاف نظر و ديدگاهى روايت نشده است. ساختمان ظاهرى اين سوره نيز از 221 واژه و 926 حرف ساخته شده است.
4 - پاداش تلاوت آن
در مورد پاداش تلاوت اين سوره مباركه، روايات متعددى از پيامبر و امامان راستين رسيده است؛ براى نمونه:1 - از پيامبر گرامى آورده اند كه در پاداش تلاوت اين سوره فرمود:مَنْ قراء سورة عيسى كان عيسى مُصلياً عليه، مُستغفراً له مادام فى الدنيا و هو يوم القيامة رفيقه.(341)كسى كه سوره «عيسى» را با ايمان و اخلاص و براى آگاهى و عمل شايسته تلاوت كند، آن حضرت بر چنين كسى درود مى فرستد و تا در دنيا زندگى مى كند براى او از بارگاه خدا آمرزش مى خواهد و در روز رستاخيز نيز دوست و رفيق او خواهد بود.2 - و نيز از حضرت باقر آورده اند كه فرمود:من قراء سورة الصّف و أد من قرائتها فى فرائضه و نوافله صفه الله مع ملائكته و انبيائه المرسلين.(342)هر كس سوره مباركه «صف» را براى آگاهى و عمل تلاوت كند، و در نمازهاى واجب و مستحب به خواندن آن ادامه دهد، خداى فرزانه او را در صف فرشتگان و پيام آوران جاى مى دهد.
5 - دورنمايى از مفاهيم بلند آن
در يك نگرش كلّى چنين به نظر مى رسد كه محور و مدار بحث ها و معارف و مفاهيم انسان پرور اين سوره و آيات چهارده گانه آن بر اين محورهاى چندگانه دور مى زند:1 - بر محور ستايش ذات بى همتاى خدا،2 - بر شناخت و آگاهى و ژرفنگرى در زندگى،3 - بر باور عميق و عقيده استوار و تزلزل ناپذير،4 - بر دعوت و گفتار و سخن همراه با كردار شايسته و عادلانه، نه شعر و شعارهاى پوچ و ميان تهى و بدون عمل،5 - بر محور عمل و تلاش هماره و بى امان و خستگى ناپذير در همه عرصه ها و صحنه ها و ميدان هاى مترقى و عادلانه و زندگى ساز،6 - بر وحدت راستين ملّى و دينى براى دفاع از حقوق و آزادى و امنيت،7 - بر محور شناخت دين پاك خدا و آگاهى از جاذبه ها و برترى ها و مايه هاى ماندگارى و جاودانگى اسلام و پيروزى آن در فرجام تاريخ و آينده جامعه ها و پيكار عملى و فكرى تمدن ها و فرهنگ ها و فتح دل ها و جان هاى حق طلب و فضيلت خواه و آزادمنش.8 - بر محور انگيزش به جهاد بر ضد ستمكاران و پايمال كنندگان حقوق انسان ها، از راه روشنگرى فكرى و فرهنگى و ترسيم ره آورد دل نشين آن و بيان پاداش شكوهبار دنيوى و اخروى جهاد در راه حق و عدالت.9 - بر پيمان شكنى و بى وفايى يهود،10 - بر نويد مسيح بر ظهور اسلام و آمدن پيامبر،12 - بر ترسيم پرتوى از زندگى الهام بخش ياران بااخلاص مسيح، يا «حواريون» آن حضرت، و نكات ارزشمند و انسان ساز ديگرى كه خواهد آمد.
لطفا منتظر باشید ...
