لطفا منتظر باشید ...
آيه: 6 يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فاغْسِلُواْ وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَينِ وَإِن كُنتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُواْ وَإِن كُنتُم مَّرْضَى أَوْ عَلَى س َفَرٍ أَوْ جَاء أَحَدٌ مَّنكُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لاَمَسْتُمُ النِّسَاء فَلَمْ تَجِدُواْ مَاء فَتَيَمَّمُواْ صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُواْ بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُم مِّنْهُ مَا يُرِيدُ اللّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُم مِّنْ حَرَجٍ وَلَـكِن يُرِيدُ لِيُطَ هَّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
ترجمه:
اي كساني كه ايمان آورده ايد! هرگاه به نماز برخاستيد، پس صورت و دستهايتان تا آرنج را بشوييد و قسمتي از سر و پاهايتان را تا برآمدگي روي پا مسح كنيد. و اگر جنب بوديد، خود را پاك كنيد (و غسل نماييد)، و اگر بيمار يا در سفر بوديد، يا يكي از شما از محل ّ گودي (محل قضاي حاجت ) آمده يا با زنان تماس گرفتيد (و آميزش جنسي كرديد) و آبي (براي غسل يا وضو) نيافتيد، با خاك پاك تيمّم كنيد، پس (قسمتي از) صورت و دستانتان را از آن خاك (كه بر دستانتان مانده ) مسح كنيد، خداوند نمي خواهد كه شما را در تنگي قرار دهد، بلكه مي خواهد شما را پاك كند و نعمتش را بر شما كامل سازد، شايد شما شكرگزار باشيد.نكته ها:
در آيه ي 43 سوره نساء، به موضوع غسل و تيمّم اشاره شد، در اينجا علاوه بر آن دو، به مسأله ي وضو هم اشاره شده است .واژه ي ((قيام ))، هرگاه با حرف ((الي )) همراه شود، به معناي اراده كردن است . (اذا قمتم الي الصّلاه) يعني هرگاه تصميم به نماز خواندن گرفتيد.كلمه ي ((جنب ))، به زن و مرد، مفرد و جمع ، بطور يكسان اطلاق مي شود. شايد در اين آيه ، مراد از جنب شدن ، تنها احتلام باشد و منظور از لمس زنان ، آميزش جنسي .مراد از فرمان ((فاطّهروا)) انجام غسل است . به قرينه اينكه در آيه ي 43 نساء به جاي ((فاطّهّروا))، ((تغتسلوا)) فرموده است .قيد ((الي المرافق ))، براي بيان محدوده ي شستن است ، نه جهت شستن . از آنجا كه كلمه ي ((يد)) در زبان عربي ، هم به دست ، از انگشتان تا مچ و هم به دست ، از انگشتان تا آرنج و هم به دست ، از انگشتان تا كتف ، اطلاق مي شود اين آيه مي فرمايد: در وضو، دست تا آرنج را بشوييد، نه كمتر و نه بيشتر.در تيمّم ، روح بندگي نهفته است ، چون دست به خاك زدن وماليدن آن به پيشاني كه بلندترين عضو بدن است همراه با قصد قربت ، نوعي تواضع وخاكساري در برابر خداست .آن گونه كه آب آلودگي را برطرف مي كند، خاك پاك هم خاصيّت ميكرب كشي دارد. چون در معرض تابش آفتاب و ريزش باران است .((صعيد))، از ((صعود)) به معناي زمين بلند است . امام صادق (ع) در تفسير ((صعيدا طيّبا)) فرمودند: زمين بلندي كه آب از آن سرازير شود. (25) آري ، زمين گودي كه آب آلوده در آن جمع مي شود، براي تيمّم مناسب نيست ، زيرا شرط تيمّم ، خاك پاك است .در حديث مي خوانيم : ((لا صلاه الاّ بطهور)) (26) ، نماز جز با طهارت (وضو يا غسل يا تيمم ) صحيح نيست .در حديث مي خوانيم : ((ابدأ بما بدء اللّه )) (27) از همانجا آغاز كن كه خداوند در قرآن آغاز نموده است . همان گونه كه در قرآن اوّل شستن صورت ، بعد دست ها وبعد مسح سر وبعد مسح پا آمده است ، ترتيب وضو نيز همين گونه است .از امام سؤال شد كه چرا در وضو بخشي از سر مسح مي شود? فرمودند: ((لمكان الباء)) به خاطر حرف ((باء)) در كلمه ي (برؤسكم ) زيرا معناي آن قسمتي از سر است واگر آيه (وامسحوا رؤسكم ) بود در آن صورت بايد همه ي سر را مسح مي كرديم . (28) .امام صادق (ع) فرمود: مراد از (لامستم )، آميزش جنسي است ، ولي خداوند آن را پوشانده و پوشاندن اموري را دوست دارد، لذا آن گونه كه شما نام مي بريد، نام نبرده است . (29) .امام رضا (ع) درباره ي فلسفه وضو مي فرمايد:.((يكون العبد طاهرا اذا قام بين يدي الجبّار))، زمينه پاكي هنگام ايستادن در برابر خداست .((مطيعا له فيما أمره ))، نشانه ي بندگي و اطاعت است .((نقيّا من الادناس و النّجاسه))، عامل دوري از آلودگي ها و نجاست است .((ذهاب الكسل و طرد النّعاس ))، مايه ي دوري از كسالت و خواب آلودگي است .((وتزكيه الفؤاد للقيام ))، آماده سازي و رشد روحي براي نماز است . (30) .پيام ها:
1- نظافت و طهارت ، لازمه ي ايمان است . (يا ايّها الّذين آمنوا... فاغسلوا... فاطّهروا)2- طهارت ، شرط نماز است . (فاغسلوا)3- همچنان كه تماس با قرآن مخصوص پاكان است ، (31) ارتباط با خدا هم نياز به طهارت دارد.(فاغسلوا)4- آلودگي جسم ، مانع قرب به خداست . (اذا قمتم الي الصلوه فاغسلوا)5- اصل در كلام ، رعايت حيا و عفّت و ادب است ، خصوصا در مسائل زناشويي . (لامستم النساء ) البتّه در مسائل حقوقي ، براي اين كه حقّي ضايع نشود، قانون روشن و بي پرده بيان مي شود. مثل آيه (دخلتم بهن ّ) (32) كه در مورد مهريّه است ، يا جمله ي (احصنت فرجها) (33) كه در مورد رفع اتهام از حضرت مريم است .6- شرايط و مقدّمات نماز، تخفيف بردار هست ، ولي تعطيل بردار نيست . (فلم تجدوا ماء فتيمموا)7- براي پيدا كردن آب وضو و غسل بايد تلاش كرد، اگر پيدا نشد آنگاه نوبت به تيمّم مي رسد. (((فلم تجدوا)) در جايي است كه انسان تلاش كند ولي نيابد.)8- با آب يا خاك آلوده ، نمي توان با خداي پاك ، ارتباط برقرار كرد. (صعيدا طيّبا)9- هم خوردني ها بايد طيّب باشد، كه در دو آيه قبل به آن اشاره شد، هم تيمّم بايد به خاك طيّب باشد. (صعيدا طيّبا)10- در احكام دين ، حرج و دشواري نيست . (ما يريد اللّه ... من حرج )11- هدف از وضو و غسل و تيمم ، طهارت معنوي و آمادگي براي ارتباط با خداوند است . ( ليطهّركم )12- تكاليف الهي ، براي انسان نعمت است . (ليتم ّ نعمته عليكم )13- انجام تكليف ، يكي از مصاديق شكر خداست . (لعلّكم تشكرون )25-معاني الاخبار، ص 283
26-تهذيب ، ج 1، ص 49
27-تفسير نورالثقلين
28-كافي ، ج 3، ص 30
29-كافي ، ج 5، ص 555
30-وسائل ، ج 1، ص 367
31-(لايمسّه الاّ المطهّرون ) واقعه ، 79
32-نساء ، 23
33-انبياء ، 91
