قرآن بايد هر دو سال يكبار تفسير شود

حجت الاسلام كلباسي، دبير همايش ستاد تفسير قرآن:قرآن بايد هر دو سال يكبار تفسير شود

جواد احساني مقدم

ستاد تفسير قرآن كريم، از جمله نهادهاي قرآني است، كه در جهت تبيين آيات قرآن و مفاهيم و معاني قرآني شكل گرفته است. حجتالاسلام كلباسي، دبير ستاد تفسير قرآن كريم ضمن اظهار اين نكته، در خصوص تاريخ شروع فعاليت اين نهاد، در گفت و شنودي با خبرنگار نشريه گلستان قرآن اظهار داشت؛ ستاد تفسير قرآن كريم، حدود سه سال است كه به همت حجتالاسلام قرائتي و چند تن از فعالان امور قرآني شروع به فعاليت كرده است.

وي افزود: پس از پيروزي انقلاب اسلامي فعاليتهاي گوناگون در زمينه قرائت، تجويد، صوت و لحن قرآن مجيد صورت گرفته كه اين گونه فعاليتها، مقدمهاي براي رسيدن به يك مقصد كه همان تدبر در فهم و به كار گرفتن قرآن در عرصههاي مختلف است، به شمار ميآيد. لذا، گاهي اين خطر احساس ميشود كه گاه برخي مقدمات چنان عريض و طويل ميشود كه انسان را از مقصد اصلي دور ميسازد.

وي گفت براي تامين اين ستاد، ابتدا به سراغ حوزههاي علميه رفتيم. چون رسالت حوزهها است كه به درستي و شايستگي قرآن را از طريق گفتن و نوشتن تبيين كنند. به همين منظور سعي شد فهم و تفسير قرآن بيشتر در برنامههاي تحصيلي و برنامههاي جنبي حوزهها قرار گيرد و طلاب انس بيشتري با قرآن پيدا كنند و شاكله ذهني بهتري پيدا كنند. به گفته وي، مسابقات تفسيري هر ساله در سطح حوزههاي شهرهاي قم، تهران، مشهد، اصفهان، يزد، كرمان، تبريز، و... در بين طلاب برگزار ميشود.

همچنين مسابقه مقاله نويسي با موضوعات قرآني نيز در سطح حوزهها برگزار ميشود. از جمله برنامههاي ديگري كه ستاد تاكنون در سطح حوزهها به دنبال اجراي آن بوده گسترش نشر كتابهاي تفسير، بخصوص كتابهاي جديد تفسير به منظور يافتن جايگاه مناسب اين گونه كتب در حوزه درسي بوده است و برگزاري جلسات متعدد با اساتيد و طلاب و گردهمائيهاي مختلف و سمينارها براساس اينكه قرآن چگونه تبيين شود از جمله فعاليتهاي ستاد در سطح حوزهها بود.

حجتالاسلام كلباسي، در خصوص ساير فعاليتهاي ستاد در بخشهاي ديگر گفت: برنامههايي نيز براي عموم طراحي شده است. از جمله تشكيل جلسات تفسيري. وي گفت طبق آماري كه از فعاليت برگزاري جلسات تفسيري در دست داريم، حدود 20 هزار جلسه تفسير قرآن كريم در نقاط مختلف كشور برگزار شده كه برگزاري آنها اثرات بسياري بر گسترش تبيين و تفهيم قرآن كريم بخصوص براي جوانان داشته است. در نهادها و سازمانهاي نظامي و غيرنظامي نيز ستاد تفسير قرآن با همكاري آن سازمانها و نهادها فعاليتهايي در زمينه گسترش تفهيم و تبيين قرآن كريم داشته است. مثلاً در وزارت آموزش و پرورش با همكاري و مشورت دهي به قسمت مربوطه، برنامههايي از قبيل مطالعه و مسابقه تفسيري از جزء آخر قرآن در بين دبيران برگزار شد كه در حال حاضر سال دوم برگزاري آن پشتسر گذاشته ميشود. آماري كه از اين مسابقات به دست آمده نشان ميدهد حدود 30 هزار نفر با مطالعه تفسير قرآن كريم در آزمون شركت كردند و همچنين در سطح دانشگاهها و سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، سازمان عقيدتي سياسي ارتش جمهوري اسلامي و... مسابقات تفسيري برگزار شد. حجتالاسلام كلباسي در خصوص برگزاري مسابقه تفسير سوره حجرات افزود: اين مسابقه از برنامههاي ستاد در ماه مبارك رمضان امسال بود كه جهت اجراي آن كتاب تفسير سوره حجرات به قلم حجتالاسلام قرائتي در تيراژي بيش از يك ميليون نسخه به چاپ رسيد و با قيمتي ارزان توزيع و در رابطه با آن سوالاتي به مسابقه گذاشته شد.

اين مسابقه خوشبختانه در دو بخش متمركز (سراسري) و بخش غيرمتمركز (توسط سازمانها و نهادها) برگزار شد. در بخش متمركز كه توسط خود ستاد تفسير و با همكاري سازمان پست در سراسر كشور برگزار شد، حدود چهار هزار نفر جواب صد در صد صحيح دادند و 11 هزار نفر نيز نمره 99 آوردند و از بين آنان جوايز ارزندهاي به هزار نفر اهدا شد. از جمله اين جوايز سفرهاي حج عمره و زيارت عتبات عاليات، سوريه و مشهد مقدس و نيز جوايز ارزنده نقدي و غيرنقدي است. در بخش غيرمتمركز نيز تعدادي از سازمانها، نهادها، كارخانجات و ادارات از محل بودجه فرهنگي خود نسبت به برگزاري مسابقه و تامين جوايز اقدام كردند، كه از جمله اين نهادها و سازمانها ميتوان به سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، سازمان عقيدتي سياسي وزارت دفاع، اداره عقيدتي سياسي نيروهاي مسلح، نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاهها، دانشگاه علامه طباطبايي، دانشگاه علوم پزشكي، دانشگاه صنعتي شريف، دانشگاه تربيت دبير فني (شريف)، دانشگاه آزاد اسلامي واحد يزد، سازمان حوزهها و مدارس علميه خارج از كشور، اتحاد انجمنهاي اسلامي دانشآموزان، سازمان انرژي اتمي ايران، ستاد اعتلا، دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، ديوان محاسبات كشور، بنياد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامي، سازمان نهضت سواد آموزي، كارخانه ايران خودرو، ستاد اقامه نماز استانهاي فارس و خوزستان، بنياد فرهنگي شهيد مهاجر (قم)، ستاد احياء تفسير كاشان اشاره كرد كه حدود يك ميليون شركت كننده از اين سازمانها و نهادها در جلسات تفسير و مسابقه سوره حجرات شركت كردند.

دبير ستاد تفسير قرآن، در خصوص اهداف ستاد اظهار داشت: هدف از تشكيل ستاد تبيين آيات قرآني و مفاهيم و معاني قرآني و گسترش تفسير قرآن در سطح جامعه است. اگر قرآن براي مردم بيان نشود، بذرهاي لازم در گفتار شكل نميگيرد و آنچه ميرويد كمتر قرآني خواهد بود. چرا كه قرآن كتاب خداست و بايد مبناي كار ما در تفكر و زندگي و شناخت هستي باشد. برخلاف كساني كه مدعي هستند قرآن نياز به تبيين، تفهيم و تفسير ندارد، اگر تمامي افكار ما صرف تفسير قرآن شود، باز هم كم است. چون با توجه به تهاجمات فرهنگي غرب پناه ما قرآن خواهد بود.

قرآن كتاب حقيقت است و اگر حقايق قرآن به شكلهاي مختلف بيان شود، لذت و زيبايي حقايق بر ما روشنتر ميشود. زماني كه فتنهها به فرموده رسول گرامي اسلام حضرت محمد (ص) مثل پارههاي شب تاريك از هر سو فرا ميرسد، پناهي بالاتر از قرآن وجود ندارد كه بتوانيم در پرتو آن محفوظ بمانيم.

وي در خصوص تربيت افراد متخصص در زمينه تفسير قرآن گفت: در زمينه تربيت افراد متخصص تفسير وظيفه حوزهها و دانشگاهها و ديگر مراكزي است كه در اين زمينه كار ميكنند. البته ستاد هم ايدههايي براي اين كار دارد و تلاشهايي در جريان است تا اين تخصص كار آمدتر شود. از جمله دورههاي كارورزي تفسير براي كساني كه از رشتههاي تخصصي تفسير فارغالتحصيل ميشوند طراحي شده تا براساس آن آشنايي بيشتري با نيازهاي تفسيري مردم پيدا كنند و بتوانند پاسخگوي آنها باشند.

دبير ستاد تفسير قرآن در خصوص جايگاه تفسير در كشور، اظهار داشت:

مرحوم علامه طباطبايي كه حقيقتاً مبدع و نوآور در زمينه تفسير قرآن در عصر حاضر بود، در مجموعه گرانسنگ تفسيرالميزان فرموده است: تفسير قرآن بايد هر دو سال يكبار تجديد شود. چرا كه به دليل تحول و تطور در علوم و زبان، و همچنين نيازهاي جديدتري كه به وجود ميآيد، بايد قرآن به روز تفسير شود. البته به روز تفسير شدن قرآن، به اين معنا نيست كه قرآن ديروز يك تفسير داشت و امروز تفسير ديگري دارد بلكه مفهوم به روز شدن آن است كه قرآن براي هر عصر و دوره، پيام بخصوصي دارد، پيامي كه قرآن براي مردم صد يا پنجاه سال پيش داشت، با پيامي كه براي مردم امروز دارد، متفاوت است و اين پيامها، بايد به زبان مردم هر دوره و بر اساس نيازهاي آن دوره تفسير و تفهيم شود. زيرا بعضي از حقايق قرآن در طول زمان مشخص ميشود. در روايتي از امام سجاد (ع) نقل شده است كه فرمودند: خداوند آيات سوره توحيد و آيات اول سوره حديد را براي مردم آخرالزمان نازل كرده است. يعني حقايق اين آيات، تا آن زمان به طور كامل براي مردم آشكار نميشود و فقط ظاهر و معناي آن معلوم است. بنابراين خلاصه آنچه درباره وضعيت تفسير در كشور ميتوان گفت، اين است كه سرمايهگذاري لازم در اين زمينه صورت نگرفته و دليل ادعاهم را، ضرورت تاسيس ستاد تفسير مشخص ميكند. چرا كه قرآن نياز به ستاد تفسير ندارد و تمامي ارگانها و نهادها و تمامي كساني كه در بطن مسايل فرهنگي كشور هستند، بايد به دنبال اين امر باشند كه قرآن كتاب خداست و پرداختن به آن ضرورت دارد. تفسير قرآن در جايگاه خودش نيست. يعني ما توليدات مناسب قرآني نداريم.

تفسير براي كودكان و نوجوانان بسيار كم است، تفسير براي سنين مختلف در موضوعات گوناگون بسيار كم منتشر شده و همچنين از ابزارآلات و وسايل مدرن روز از قبيل وسايل ارتباط جمعي مانند تلويزيون راديو، مطبوعات و... بسيار اندك استفاده ميشود.

وي همچنين گفت: در اين بين نقش هنرمندان، اساتيد و انديشمندان و صاحبان قلم و انديشه، متفكران و كساني كه در زمينههاي علوم اجتماعي، سياسي و اقتصادي فعال هستند و ديگر كساني كه به اشكال مختلف ميتوانند در اين زمينه فعاليت كنند، قابل انكار نيست. طبيعي است اگر اين تخصصها در خدمت تفسير و تفهيم قرآن، براساس علوم روز باشد، بي شك، شاهد گسترش تفسير و تفهيم عامه مردم از آيات الهي خواهيم بود.

در پايان اين گفت و شنود حجتالاسلام كلباسي دبير ستاد تفسير قرآن كريم در خصوص مشكلات ستاد اظهار داشت: براي رسيدن به ايدهآلها و اهداف نهايي، مشكلات زيادي وجود دارد، كه يكي از آنها مشكلات مادي است. چون هزينههاي مادي ستاد توسط افراد خير تامين ميشود و ستاد از بودجه دولتي در راستاي گسترش فعاليتهايش بيبهره است.

از ديگر مشكلات، فقدان مهارتهاي لازم براي پياده سازي اهداف و مسايل فني در خصوص استفاده از رسانههاي صوتي و تصويري و نحوه ارايه الگوها و طرحهاي تفسيري در اين قالبها و بحثهاي فني در خصوص كلاسهاي تفسير است كه اميدواريم با به كارگيري افراد متخصص و مجرب در اين زمينهها بتوان مشكلات را برطرف كرد.