مهدى در قرآن

خدامراد سليميان

مهدويت ـ کليات

بدون شك تمامى انبياى عظام و رسولان گرامى، امت هاى خويش را به عاقبت خوش و سرانجام پاكيزه و خرم خبر داده اند.

آنان از سوى خداوند وعده فرموده اند كه روزگار آدميان به سعادت و رفاه و خوشى و راحتى ختم خواهد شد و دوران ظلم و ستم به آخر خواهد رسيد. در آن هنگام انسان هاى محروم حقوق خويش را باز خواهند ستاند، از چنگال فقر و محروميت و رنج رهايى خواهند يافت، و پس از آن كه محكوم و رهرو بوده اند به رهبرى و زمامدارى رسند، و به فضل و عنايت الهى در زمين سرورى يابند. كتاب هاى آسمانى آكنده از اين بشارت است. و البته در تعيين مصداق آن مصلح، عبارت ها مختلف و الفاظ متفاوت است.

قرآن مجيد نيز نسبت به اين موضوع اهتمام ويژه اى داشته و اراده و خواست خداوند متعال را بر اين مى داند كه دوران كومت شيطان به پايان رسد و بساط پيروان او برچيده شود و حتما تمام بندگان صالح خداوند در همه جاى زمين به حكومت رسند و سراسر گيتى به آنان سپرده شود تا قوانين اسلام به طور كامل و همه جانبه تطبيق و اجرا و سعادت افراد بشر تضمين و تامين گردد و هدف نهايى از زندگى تحقق پذيرد.

البته تطبيق اين آيات نورانى بر وجود مقدس مهدى عليه السلام و حكومت جهانى آن حضرت تنها از راه روايات رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله و ائمه معصومين عليهم السلام امكان پذير است وهمچون بسيارى از موضوعات ديگر بدون استفاده از اين بيانات نورانى، آيات قرآن خاموش و ساكتند.

بيش از يكصد و بيست آيه از آيات قرآن به مساله مهدويت تفسير شده است كه در اينجا به برخى از آن ها اشاره مى كنيم:

1 - « الم ذلك الكتاب لا ريب فيه هدى للمتقين× الذين يؤمنون بالغيب و ...»

امام صادق عليه السلام در ذيل اين آيه فرمودند: «متقيان شيعيان على عليه السلام هستند و غيب همان حجت غائب است ».

2 - «و ذكرهم بايام الله ».از امام باقر عليه السلام روايت است كه فرمود: «ايام الله عز و جل ثلاثة: يوم يقوم القائم عليه السلام و يوم الكرة و يوم القيامة

روزهاى خدا سه تا ست: روزى كه قائم عليه السلام قيام خواهد كرد، و روز رجعت و روز قيامت ».

3 - «قال رب فانظرنى الى يوم يبعثون قال فانك من المنظرين الى يوم الوقت المعلوم ».

از امام صادق عليه السلام درباره اين آيه و وقت معلوم سؤال شد. آن حضرت در جواب فرمودند:

«وقت معلوم روز قيام قائم آل محمد است. هرگاه خداوند او را برانگيزد در مسجد كوفه ابليس مى آيد در حالى كه بر زانوهايش راه مى رود و مى گويد: اى واى از اين روزگار، آن گاه با پيشانيش گرفته شده، گردنش زده مى شود، آن هنگام روز وقت معلوم است كه مدت او به پايان مى رسد».

4 - «و من قتل مظلوما فقد جعلنا لوليه سلطانا فلا يسرف فى القتل انه كان منصورا»;

«و هر آنكه مظلوم كشته شود پس البته كه ما براى ولى او حكومت و تسلط داديم، پس مبادا در كشتن اسراف كند كه او منصور است.»

وقتى از امام صادق عليه السلام درباره اين آيه سؤال شد، آن حضرت در جواب فرمودند:

«آن قائم آل محمد صلى الله عليه و آله است كه خروج مى كند و به انتقام خون حسين عليه السلام دشمنان را مى كشد. پس چنانچه اهل زمين را به قتل رساند مسرف نخواهد بود.»

5 - «و قل جاء الحق و زهق الباطل ان الباطل كان زهوقا»;

«و بگو كه حق آمد و باطل نابود شد كه همانا باطل محو شدنى و سزاوار نابودى است.»

امام صادق عليه السلام در تفسير اين آيه شريفه فرمودند: «اذا قام القائم عليه السلام ذهب دولة الباطل هرگاه قائم عليه السلام بپا خيزد، دولت باطل از بين مى رود [و زايل مى گردد].»

6 - «و لقد كتبنا فى الزبور من بعد الذكر ان الارض يرثها عبادى الصالحون »

«و به راستى كه ما پس از نوشتن در ذكر [تمام كتب آسمانى يا تورات ]در زبور نيز نگاشتيم كه البته بندگان صالح من زمين را به ارث خواهند برد.»

على بن ابراهيم در تفسيرش كه منسوب به امام صادق عليه السلام است در معنى اين آيه گويد: «فرموده، تمام كتاب ها [ى آسمانى] ذكر [خداوند] است، البته بندگان صالح من زمين را به ارث خواهند برد × فرمود: حضرت قائم عليه السلام و اصحاب اويند.»

7 - «و عدالله الذين آمنوا منكم و عملوا الصالحات ليستخلفنهم فى الارض ...»

«خداوند به كسانى از شما كه ايمان آورده و عمل صالح انجام داده اند وعده فرموده كه آن ها را [در ظهور امام قائم عليه السلام ]در زمين خلافت دهد ... .»

امام صادق عليه السلام درمعناى اين آيه شريفه مى فرمايد: «درباره حضرت قائم عليه السلام و اصحاب او نازل گشت.»

8 - «امن يجيب المضطر اذا دعاه و يكشف السوء و يجعلكم خلفاء الارض »

«آيا آن كيست كه دعاى مضطر را هنگامى كه او را مى خواند به اجابت مى رساند و رنج و غم را برطرف مى سازد و شما را جانشينان زمين قرار مى دهد؟»

از امام باقر عليه السلام يا امام صادق عليه السلام درباره اين آيه نقل شده است كه فرمودند: «اين آيه درباره قائم از آل محمد صلى الله عليه و آله نازل شده، هرگاه كه خروج كند معمم مى شود و در كنار مقام نماز گذارد و به درگاه پروردگارش تضرع نمايد، پس هيچ پرچمى از او رد نشود.»

9 - «و نريد ان نمن على الذين استضعفوا فى الارض و نجعلهم ائمة و نجعلهم الوارثين »

«و ما اراده كرديم بر آنان كه در زمين مستضعف شدند منت گذاريم و آنان را پيشوايان و وارثان زمين قرار دهيم.»

روايات در مورد اينكه اين آيه درباره امامان از آل محمد صلى الله عليه و آله نازل شده بسيار است كه در كتاب «البرهان » ياد گرديده است.

10 - «اعلموا ان الله يحى الارض بعد موتها»;

«بدانيد كه البته خداوند زمين را پس از مردن آن زنده خواهد كرد.»

از امام باقر عليه السلام درباره اين آيه نقل شده است كه فرمود: « خداوند عز و جل زمين را به وسيله حضرت قائم عليه السلام زنده مى كند، پس از مردن آن.»

براى رعايت اختصار بقيه آيات را تنها با ذكر شماره و منبع استناد به پايان مى بريم.

11 - بقره/ 148: «فاستبقوا الخيرات ...»

12 - بقره/ 155: «ولنبلونكم بشى ء من ...»

13 - آل عمران/ 83: «و له اسلم من فى السموات ...»

14 - آل عمران/ 200: «يا ايها الذين آمنوا اصبروا و ...»

15 - نساء/ 47: «يا ايها الذين اوتوا الكتاب ...»

16 - نساء/ 59: «يا ايها الذين آمنوا اطيعوالله و ...»

17 - نساء/ 69: «و من يطع الله و الرسول فاولئك ...»

18 - نساء/ 77: «الم تر الى الذين ...»

19 - نساء/ 159: «و ان من اهل الكتاب ...»

20 - مائده/ 14: «و من الذين قالوا انا نصارى ...»

21 - انعام/ 44: «فلما نسوا ما ذكروا به فتحنا ...»

22 - انعام/ 158: «هل ينظرون الا ان تاتيهم ...»

23 - اعراف/ 53: «هل ينظرون الا تاويله يوم ...»

24 - اعراف/ 157: «الذين يتبعون الرسول ...»

25 - اعراف/ 159: «و من قوم موسى ...»

26 - انفال/ 33: «و قاتلوهم حتى لا تكون فتنة و ...»

27 - توبه/ 33: «هو الذى ارسل رسوله بالهدى و ...»

28 - يونس/ 20: «و يقولون لولا انزل عليه آية ...»

29 - طه/ 135: «فستعلمون من اصحاب الصراط ...»

30 - انبياء/ 11 تا 15: «و كم قصمنا من قرية ...»

البته آيات مربوط به امام زمان عليه السلام چندين برابر اين مقدار است كه خواننده محترم را براى مطالعه بيشتر به مطالعه كتاب هاى ذيل توصيه مى كنيم:

1 - سيماى حضرت مهدى عليه السلام در قرآن، سيد هاشم حسينى بحرانى، ترجمه سيد مهدى حائرى قزوينى

2 - امام مهدى از ديدگاه قرآن و عترت، على دوانى

3 - مهدى در قرآن، رضا فيروز

4 - المهدى فى القرآن، سيد صادق الحسينى الشيرازى