دانستنيهايي از قرآن گردش روزگار

«إن يمسسكم قرحٌ فقد مسّ القوم قرحٌ مثله و تلك الأيام نداولها بين الناس، و ليعلم الله الذين آمنوا و يتخذ منكم شهداء و الله لا يحب الظالمين»( سوره آل عمران، آيه 140)

اگر به شما در جنگ آسيبي رسيد، بي گمان به دشمنان شما نيز آسيب رسيد. و همانا اين روزگار را با اختلاف احوال ميان مردم مي گردانيم تا مقام اهل ايمان معلوم شود و از ميان شما افرادي را ( از آنان كه ثابت قدم ماندند ) گواه ديگران كند. و خداوند ستمگران و ظالمان را دوست نمي دارد.

مس: از كلمه مسس گرفته شده بمعناي پسودن و تماس پيدا كردن.

القرح: قرح اثر شمشير است در بدن و ضمنا به زخمهاي چركين نيز گفته مي شود.

نداولها: از مداوله است به معناي در ميان مردم گرداندن و هر روزي در دست يكي قرار دادن آن است. و اين از سنتهاي هميشگي خداوند است كه حكومت را دست به دست بگرداند و هيچگاه در ميان يك قوم و يك گروه و يك خاندان قرار ندهد، چنانچه در تاريخ به وضوح ديده شده است.

خداوند در اين آيه شريفه به مؤمنين تسلي مي دهد كه هرچند در جنگ أُحد به شما سخت گذشت و زخمها ديديد و شهيد داديد، دشمنان شما نيز در جنگ بدر كشته دادند و سخت آسيب ديدند. و چنين است كه خداوند روزگار را هر دمي به كام كسي مي كند تا آنان كه مؤمن هستند از ديگران شناخته شوند و گروهي از آنان كه در دين ثابت ماندند مانند أمير المؤمنين عليه السلام و شيعيانش، گواه و شاهد بر ديگران باشند.

پس از آن استدراك مي كند كه اگر كفار و ظالمان را قدرت و سلطه داديم به خاطر اين است كه مؤمنان را بيازمائيم و خوب و بد از يكديگر تشخيص داده شوند وگرنه خداوند هرگز ستمگران را دوست نمي دارد.

نوشته‏اند كه وقتي جنگ أُحد تمام شد، پيامبر به وطن بازگشت. گروهي از اصحاب و ياران شهيد شده بودند و گروه زيادي زخمي بودند. زنان و كودكان نيز نوحه سرايان و گريه كنان به سوي رسول خدا صلي الله عليه و آله آمدند. حضرت از اين منظره دردناك، به شدت دلتنگ شد. خداوند اين آيه شريفه را فرستاد كه تسلي خاطر رسول خدا و اصحابش باشد.

تلك الأيام نداولها بين الناس. اين قسمت از آيه اشاره به يكي از سنتهاي تغيير ناپذير خداوند است كه همانا در زندگي شما مردم، رويدادهائي تلخ و شيرين رخ مي دهد و حوادثي خوب و بد به وقوع مي‏پيوندد كه هيچ كدام تداوم و استمرار ندارد، نه پيروزي و شكست، نه ناتواني و توانائي، نه حاكم و نه محكوم. و به هر حال دنيا پر است از نشيب و فراز و پستي و بلندي و پيوسته خداوند روزهاي عزت و ذلت را در ميان مردم مي گرداند تا مؤمنان واقعي از منافقان و غير مؤمنان شناخته شوند. و اگر پيروزيها گاهي غرور آميز است، شكست ها و جنگها انسان را به حركت و تلاش وا مي دارد تا خودرا آماده تغيير بعدي سازند و به پيروزي نزديك شوند.

و يتخذ منكم شهداء: برخي از مفسران شهيد را به همان معناي اصطلاحي شهيد دانسته اند كه خداوند در اين گرد و بادهاي حوادث، برخي را گلچين مي كند و به شهادت مي رساند تا مميز و شناخته گردند ولي ظاهرا مقصود از شهدا، شاهدان و گواهان مي باشند كه البته خود شهيد نيز شاهد است و گواه.، خداوند از ميان شما مردم به خاطر ترويج و نشر دين و آئين، قربانياني مي گيرد تا بدانيد دين خدا آسان و ارزان به دست نيامده و اينچنين آن را ارزان از دست ندهيد. و بي گمان خداوند ستمگران را هرچند قدرت و مكنت مي بخشد دوست نمي دارد و از آنها حمايت نمي كند و اگر چند روزي حكومت به دست آنها افتاد به خاطر اين است كه شقاوت آنان به حد كمال برسد و با استحقاق كامل به كيفر اعمال خود نائل گردند «انما نملي لهم ليزدادوا إثما» ما به آنها اجازه بيشتر ماندن مي دهيم تا بيشتر گناه و تمرد كنند.

نكته ديگري كه لازم است به آن اشاره شود اينكه اگر گاهي مسلمانان شكست خوردند يا ظالمي بر آنان چيره شد و به آنان ستم نمود و در مقابل هرچه دعا و نيايش كردند كه خدواند او را از ميان بردارد و شرش را به خودش برگرداند، همچنان او باقي و به ظلم خود تا مدتي طولاني ادامه مي دهد و دعاها به صورت ظاهر بي اثر مي‏ماند، معنايش اين نيست كه خداوند ظالم را دوست مي دارد بلكه مصلحتي در اين ميان وجود دارد كه خيلي بالاتر است از اين ظن و خيالها و چه بسا ما به برخي از مصالح پي ببريم و بسياري از آنها را ندانيم. وانگهي خداوند در اين گير و دارها مي خواهد مؤمن را مشخص وممتاز سازد و آنان كه ايمان ظاهري دارند و در دل مؤمن نيستند براي همگان مشخص و هويدا گردند چنانكه خود شاهد بوديم چگونه سالهاي متمادي صدام جنايتكار بر مردم حكومت مي كرد، آنقدر ظلم و ستم نمود كه روي حجاج و چنگيز و هتلر را سفيد كرد. با اين حال بنابراين بود كه طبق سنت تغيير ناپذير الهي، چند صباحي حكومت در دست او باشد و به ظلم خود ادامه دهد تا روزي كه همان سنت الهي حكومت را از او بگيرد و اينسان با ذلت و خواري گرفتار گرداند. و:

البته فردوسي سراي درشت گفته ولي اين اشتباه است كه اين رسم رحيمانه خداوند است كه روزگار را گهي از اين رو و گاهي از آن رو بگرداند. و اين را حكمت و مصلحتي است كه ما را از آن چندان علمي نيست.

به هر حال جالب است كه خداوند در ظرف چند ماه آنقدر بلاهاي متنوع و گوناگون بر اين مجرم بالفطره وارد كرده و باز هم اورا به انواع بلاها مبتلا خواهد ساخت تا مقداري از آن همه ظلم و ستم را به او بچشاند و در آخرت نيز به دردناكترين عذاب معذب گرداند. آمين رب العالمين