واقعه پنجم - تأملی در تاریخ وفات پیامبر(ص) نسخه متنی

واقعه پنجم

شروع بيمارى پيامبر(ص) و مدت آن :

«واقدى‏» دراين‏باره دو روايت نقل كرده است، ^[28] كه هر دو روايت، شروع بيمارى پيامبر(ص) را روز چهارشنبه دانسته است، ولى در يك روايت، تاريخ شروع بيمارى، «19 صفر» و در ديگرى، «آخر صفر» ذكر شده است، ولى مدت بيمارى، در هر دو روايت 13 روز ذكر شده است، كه با اين حساب، بر اساس روايت اول، وفات پيامبر(ص) در «دوم ربيع‏الاول‏» و بر اساس روايت دوم، «دوازدهم ربيع‏الاول‏» خواهد بود.

«سليمان‏بن طرخان تميمى‏» شروع بيمارى را روز «شنبه، 22 صفر» و وفات را در روز «دوشنبه 2 ربيع‏الاول دانسته است. ^[29] بنابراين، مدت بيمارى پيامبر(ص) ده روز خواهد بود. بيهقى نيز مدت بيمارى پيامبر(ص) را ده روز دانسته است. ^[30]

دراين‏باره روايات بسيارى موجود است كه فقط به ذكر بيمار شدن پيامبر(ص) پرداخته‏اند، بدون اين‏كه متذكر زمان و مدت آن شده باشند. تنها بعضى از اين روايات ذكر مى‏كنند كه كه بيمارى پيامبر(ص)، پس از استغفار براى اهل بقيع و مراجعت‏به منزل شروع شده است. ^[31]

واقعه ششم

روز وفات پيامبر(ص) :

اساسى‏ترين مطلب كه مورد اتفاق شيعه و سنى است، اين است كه وفات پيامبر(ص) در روز «دوشنبه‏» بوده است. اين موضوع يقينى‏ترين امر در تشخيص تاريخ وفات پيامبر(ص) است. پس بر اين اصل تكيه مى‏شود، و هر روايت و قولى كه نتيجه‏اش غير از وفات در روز دوشنبه باشد، به كلى مردود خواهد بود.

ما در اثبات اين امر كه وفات پيامبر(ص) روز دوشنبه بوده است، به چند نمونه از اقوال اشاره مى‏كنيم: طبرى در اين باره مى‏گويد:

«فلاخلاف بين اهل العلم بالاخبار فيه انه كان يوم الاثنين من شهر ربيع الاول‏». ^[32]

ابن سعد در «الطبقات الكبرى‏» نه روايت در اين باره نقل كرده است كه همگى وفات را روز دوشنبه ذكر كرده‏اند. ^[33] ابن اسحاق نيز وفات پيامبر(ص) را روز دوشنبه دانسته است. ^[34] هم‏چنين، يعقوبى ^[35] و شيخ مفيد ^[36] نيز وفات پيامبر(ص) را روز دوشنبه ذكر كرده‏اند. در مجموع هيچ ترديدى در اين‏كه وفات پيامبر(ص) روز دوشنبه بوده است، وجود ندارد.

فصل دوم

بررسى اقوال اهل سنت، با توجه به مسلمات و مشهورات آن‏ها :

پس از آن‏كه در تاريخ وقوع اين حوادث تامل نموديم، اكنون براساس مسلمات يا مشهورات هر يك از اهل سنت و شيعه، اقوال آنان را بررسى خواهيم كرد:

آن‏چه از مجموع بحث‏هاى گذشته به دست آمده است، اين است كه مسلمات يا مشهورات اهل سنت‏بدين قرار است:

1- وفات پيامبر(ص) روز دوشنبه بوده است;

2- عرفه روز جمعه بوده است;

3- خارج شدن پيامبر(ص) براى حجة‏الوداع روز دوشنبه، پنج روز به جاى مانده از ذى‏قعده بوده است;

4- نازل شدن آيه اكمال در روز عرفه، و فاصله آن تا وفات پيامبر 81 روز بوده است;

5- مدت بيمارى پيامبر(ص) 10 يا 13 روز بوده است.

با توجه به مطالب فوق، به بررسى اقوال اهل سنت دراين باره مى‏پردازيم:

قول اول: وفات پيامبر(ص) 12 ربيع‏الاول است.

مشهور و معروف نزد اهل سنت اين است كه تاريخ وفات پيامبر(ص) «12 ربيع‏الاول‏» است. بسيارى از بزرگان و مورخان، از جمله ابن اسحاق، ^[37] واقدى، ^[38] ابن خياط، ^[39] مسعودى ^[40] و ديگران اين قول را اختيار كرده‏اند. ابن كثير ^[41] نيز تصريح مى‏كند كه اين قول، مشهور بين همه اقوال است. از عالمان شيعه نيز كلينى [42] و محمدبن جريربن رستم طبرى ^[43] - كه معاصر كلينى بود - اين قول را اختيار كرده‏اند.