سلام، تحيت اسلام - سلام در قرآن و احادیث نسخه متنی

سلام، تحيت اسلام

«سلام» مصدر ثلاثي مجرد از باب فَعِلَ يفعَلُ به معني سالم ماندن، و نيز اسم مصدر از باب تفعيل است به معني تحيت و درود مسلمانان.‌ (البستاني، بي تا: 424)

براي «سلام» در کتاب‌هاي لغت معاني متعددي بر شمرده‌اند كه از جمله آنها:

مطيع و تسليم شدن، سالم ماندن از عيب‌ها، در امان بودن، صلح و آشتي و… است. (المعجم الوسيط، بي تا: 446) و «سلام» از نام‌هاي خداي سبحان است، چنانكه رسول اكرم(صل الله عليه و آله) فرمود:

ان السلام اسم من اسماء الله تعالي فافشوه بينكم. (متقي هندي، 1413 هـ.ق: ج9، ص 113، ش 25237)

سلام يكي از نام‌هاي خداي متعال است. پس آن را در ميان خود رواج دهيد!

و گفته‌اند: چون آفات و عيب‌هايي كه بر آفريده‌ها مي‌رسد از حضرتش به دور است، از اين رو با واژه «سلام» توصيف شده است.(راغب اصفهاني، بي تا:239)

اكنون كه معناي دو واژه «تحيت» و «سلام» روشن شد، بايد بدانيم كه تحيت اسلام، سلام است.

چنانكه پيامبر عظيم الشأن اسلام (ص) فرموده‌اند:

السلام تحيه لملتنا. (متقي هندي، 1413 هـ.ق: ج9، ص114، ش25242)

سلام، تحيت آييني ما است.

و از امام باقر و صادق(عليهما السلام) در تفسير آيه شريفه:

و اذا حيينم بتحيه فحيوا باحسن منها او ردوّها … (نساء/86)

نقل شده است كه فرموند:

منظور از «تحيت» در آيه، سلام و هر گونه نيكي است. (العروسي الحريزي، بي تا: ج1، ص524)

آري، «سلام» تحيت اسلام است كه در كتاب و سنت بسيار مورد توجه قرار گرفته است و مسلمانان به آن ترغيب شده‌اند.

عنايت به معناي گسترده و وسيع واژه «سلام» از يك سو، و نقش سازنده آراسته شدن به چنين اخلاقي در جامعه از سوي ديگر، مسلمانان را بر آن مي­دارد كه در سلام كردن به ديگران از مرحله لفظي، يعني اداي احترام ظاهري، پا را فراتر نهند و با جان و دل بر مخاطب سلام گويند، طوري كه او را از ستم و تعدي و سلب آزادي‌هاي خدادادي ايمن بدارند، در آسايش و رفاهش بكوشند، بر حل مشكلاتش اهتمام ورزند، و در يك كلمه، در همه احوال براي او سلامتي طلب كنند. اسوه اخلاق كريمه و صفات حميده، نبي اكرم(ص) فرمود:

الا اُخْبِرُكم بخير اخلاقِ اهلِ الدنيا و الاخره؟ قالوا: بلي يا رسول الله فقال: افشاء السلام في العالم. (مجلسي، بي تا: ج 73، ص10، ش 50)

آيا شما را از بهترين اخلاق مردم دنيا و آخرت با خبر نسازم؟

عرض كردند: آري اي رسول خدا! فرمود: رواج دادن سلام در جهان.

يعني فرهنگ سلام در عالم فراگير شود و در سايه آن سلامتي و آرامش توسعه يابد.

قرآن كريم براي تحكيم روابط اجتماعي مي‌فرمايد:

يا ايها الذين امنوا لاتدخلوا بيوتاً غير بيوتكم حتي تستأ نسوا و تسلموا علي اهلها ذلكم خيرُ لکم لعلكم تذكرون. (نور /27)

اي كساني كه ايمان آورده‌ايد، به خانه‌اي غير از خانه خود بي‌آنكه اجازه طلبيده و بر ساكنانش سلام كرده باشيد داخل مشويد! اين براي شما بهتر است، باشد كه پند گيريد.

اجازه گرفتن دوستانه و دور از خشونت را «تستأنسوا» مي‌گويند و اين براي آن است كه صاحب خانه از ورود شخص به خانه‌اش آگاهي يابد و در نتيجه خود را آماده ورود او كند. چه بسا صاحب خانه‌اي كه مايل نباشد سرزده بر او وارد شوند، و از وضع و حالش آگاهي يابند. گويند: «رسول خدا(ص) در كنار خانه مي ايستاد و سه بار سلام مي‌فرمود؛‌ اگر جوابي نمي‌شنيد بر مي‌گشت.» (قرشي، 1366 ش.: ج7، ص208)

از اين رو دستور قرآن كريم آن است كه داخل شدن به خانه ديگران بايد با كسب اجازه از اهل خانه و سلام كردن بر آنان باشد؛ سلامي كه نشانه صلح و دوستي است و با چنين اخلاقي حريم‌ها محفوظ مي‌ماند و برادري اسلامي استحكام مي‌يابد.