آشنایی با نهج البلاغه امام علی و پاسخ به چند شبهه نسخه متنی

[ [ برخى از محدثين قبل از سيد رضى قدس سره خطبه هاى اميرالمومنين عليه السلام را گردآورى كرده اند از جمله:

1 - ابراهيم بن حكم فزارى 'فهرست طوسى، ص 4

2 - اسماعيل بن مهران 'الفهرست نجاشى، ص 19 و فهرست طوسى، ص11'

3 - زيد بن وهب 'فهرست طوسى، ص 72 و المعالم تاليف ابن شهرآشوب، ص 51 و جامع الرواه، ج 1، ص 4344'.

4 - عبدالعظيم حسنى 'الفهرست نجاشى، ص 173'

5 - مسعده بن صدقه 'الفهرست نجاشى، ص259'

6 - مدائنى 'فهرست ابن النديم،ص114'

7 -عبدالعزيز جلودى 'الفهرست نجاشى، ص 167'

ولى متاسفانه اين كتابها به دست ما نرسيده است. و ظاهرا حارث اعور همدانى- يكى از ياران خاص اميرالمومنين عليه السلام- اولين كسى بوده كه خطبه هاى آن حضرت را به رشته تحرير درآورده، مرحوم كلينى در "اصول كافى، ج 1، ص 141" و مرحوم صدوق در "التوحيد، ص 31" به اسناد خود از ابواسحاق سبيعى و او از حارث اعور روايت كرده كه گفت: اميرالمومنين عليه السلام روزى بعد از نماز عصر خطبه ى فصيح و بليغى را ايراد فرمود مردم از آن خطبه تعجب كردند، "ابواسحاق" گويد به حارث گفتم آيا اين خطبه را حفظ كردى؟ پاسخ داد، آن را نوشتم "ابواسحاق" گويد: سپس آن خطبه را از كتابش بر ما املا نمود. ] ]

و شايد به همين جهت سيد رضى رحمه الله اسناد آن را حذف كرده است و حتى به نظر برخى از مورخان آنچه از سخنان اميرالمومنين عليه السلام در ميان مردم شهرت داشته خيلى بيش از آن مقدارى است كه سيد رضى رحمه الله آنها را گلچين و انتخاب نموده و در كتاب نهج البلاغه گردآورى كرده است. و لذا در ابتداى كتاب گفته است 'المختار من خطب اميرالمومنين عليه السلام' گزيده اى از خطبه هاى اميرالمومنين عليه السلام.

»»
'جاحظ' دانشمند معروف اهل سنت در كتاب 'البيان و التبيين' جلد 1، صفحه ى 83 مى گويد: خطبه هاى على- كرم الله وجهه- مدون و محفوظ و مشهور بوده است.

»»
'مسعودى' كه يكى از مورخين معروف است و حدود يك قرن قبل از سيد رضى مى زيسته در 'مروج الذهب' جلد 2، صفحه ى 419 درباره ى خطبه هاى اميرالمومنين عليه السلام : '... و الذى حفظ الناس عنه من
خطبه فى سائر مقاماته اربع ماه و نيف و ثمانون خطبه...' 'آنچه مردم از خطبه هاى آن حضرت در موارد مختلف حفظ كرده اند چهارصد و هشتاد و اندى خطبه است'.

»»
'سبط ابن جوزى' كه يكى از علماى معروف اهل سنت است در 'تذكره الخواص' صفحه ى 128، از سيد مرتضى رحمه الله نقل مى كند كه فرموده است: 'چهارصد خطبه از خطبه هاى اميرالمومنين عليه السلام به دست من رسيده است...'.