مطلوب کل طالب من کلام علی بن ابی طالب(ع) نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

مطلوب کل طالب من کلام علی بن ابی طالب(ع) - نسخه متنی

رشید الدین وطواط

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید


مقدمه مصحح



جاحظ، نخستين گردآورنده سخنان امام على


تا آن جا كه ما مى دانيم كسى كه به جمع و تدوين مجموعه اى ازسخنان اميرالمومنين على "ع" همت گماشت و صد سخن را كه هر يك از آن به نظر او با هزار سخن برابر بود، انتخاب كرد، [ رك: متن حاضر، ص 63. ] جاحظ، اديب سخن شناس و نويسنده پرآواز عرب بود كه در سالهاى "160 - 250 ه ق" مى زيست. در مقدمه يكى از دستنوشته هاى مطلوب كل طالب "با تاريخ كتابت 686" و از گفته ابوالفضل احمد بن ابى طاهر [ رك: معجم الادباء 87/3. ] "م: 280" آمده است كه: مرا با ابوعثمان عمروبن بحر الجاحظ مدتى مديد مجالست و مصاحبت بود و با او مخالطت داشتم، و جاحظ همى گفتى كه: اميرالمومنين على بن ابى طالب را - رضى الله عنه - صد كلمه است كه هر كلمه اى برابر هزار كلمه باش از فضيلت و حكمت و فصاحت و بلاغت، و اين صد كلمه از محاسن سخن عرب است و از احاسن سخنهاى ايشان داشته اند. و من به مدتى دراز از او التماس همى كردم و از او مى درخواستم تا اين صد كلمه را از بهر من به هم آرد و يا بر من املا كند، و او مرا وعده همى داد و طريق تغافل همى سپرد و بدان بخيلى مى نمود. و چون جاحظ پير شد و به آخر عمر رسيد، مسودات و مصنفات خود را جمع كرد و اين صد كلمه از جمله آن بيرون آورد و به خط خويش بنوشت و به من داد... [ نسخه ك: كه در فهرست ميكروفيلمهاى كتابخانه مركزى دانشگاه تهران، ج 447/1، كنزالحكمه ناميده شده است. رك: معرفى نسخه ها. اين مطالب در مناقب خوارزمى /374 نيز آمده است. ]

و بدين گونه به انتخاب جاحظ، سخن شناس اديبى كه او را در ميان متقدمان و متاخران در فصاحت بى مانند دانسته اند، [ رك: مروج الذهب، ترجمه پاينده ج 596/2. ] و صد كلمه از كلمات على "ع" فراهم آمد و سالها بعد زبان و قلم رشيد وطواط آن را شرح و تفسير كرد.

جاحظ و سخنان على


جاحظ در كتاب البيان و التبيين خود، كه ابن خلدون آن را يكى از اركان چهارگانه علم ادب مى داند. [ ابن خلدون، مقدمه "به نقل عبدالسلام هارون، مقدمه او بر البيان و التبيين /6". ] پس از نقل سخن معروف اميرالمومنين "ع"، قيمة كل امرء ما يحسنه، [ متن حاضر "كلمه پنجم". ] مى گويد:

اگر از اين كتاب - البيان و التبيين - جز اين سخن را نمى داشتيم، آن را شافى كافى و بسنده و بى نياز كننده در مى يافتيم و خرسند سازنده و نيازبرآرنده، كه از حد كفايت بيش بود و از غايت مقصود چيزى كم نداشت.

و براستى نيكوترين سخن آن است كه اندكش از بسيار آن بى نياز دارد و معنايش از ظاهر لفظ پيدا آيد، و خداى - عزوجل - بر حسب نيت و تقواى گوينده آن را به "جامه" [ ظاهر از متن البيان و التبيين /83 ' ثياب' ساقط شده است. در زهر الاداب و ثمر الالباب حصرى "چاپ بيروت، ج 81/1" عبارت چنين است: ' قد البسه من ثياب الجلالة و غشاه من نور الحكمة'. در يافتن اين ماخذ مرهون همت برادر جوانم آقاى محمدرضا مرواريد بوده ام. ] جلالت پوشانده و به نور حكمت آراسته باشد.

و سخن را چون بلندى معنى بارسايى لفظ جمع گردد و درستمايه و خوشايند و بسامان و روان گفته آيد، در دلها چنان حالى پديدار كند كه باران در زمين بار آور كند و هر آن گاه كه سخنى بدين شريطه پايان گيرد و بر اين صفت بر زبان گوينده بگذرد، خداى توفيقى همپاى آن كند و تاييدى پشتيبان آن سازد كه سينه گردنكشان در تعظيمش سر فرود آورد و خرد نادانان به فهمش برخيزد. [ البيان و التبيين ج 83/1. ]

/ 63