رشيد و سخنان على

رشيد وطواط در ضمن آثار خود - ديوان، حدايق السحر و رسايل فارسى چاپ شده - تنها در چند مورد از حدايق السحر به سخنانى از امام "ع" استشهاد كرده است:

1- در تجنيس خط:... و از سخن على، قال فى الجراد: كله كله. [ جاحظ درباره جراد "ملخ" مى گويد: وهاهنا قوم لاياكلون الجراد الاعرابىالسمين، و نحن لانعرف طعاما اطيب منه. الحيوان "به تصحيح عبدالسلام هارون، طبعدوم، ج 43/4". ]

و از سخن فصحا و بغايت نيكوست، و بعضى با اميرالمومنين نسبت مى كنند:

غرك عزك، فصار قصار، ذلك ذلك، فاخش فاحش، فعلك فعلك تهدا بهذا. "ص 11"

2- در اشتقاق:... از كلام على، رضى الله عنه: يا حمراء يا بيضاء احمرى و ابيضى و غرى غيرى. [ اين سخن با تفاوتهايى در كتب ديگر به نام امام على "ع" آمده است. رك: عيون الاخبار 53/1، 82/2 و عقد الفريد 313/4. ] "ص 12"

3- در متضاد:.. از سخن مرتضوى: ان اعظم الذنوب ما صغر عند صاحبه. [ مفهوم اين عبارت نزديك است به حكمت شماره 348 نهج البلاغه كه مى فرمايد: اشد الذنوب مااستهان به صاحبه و نيز رك: حكمت شماره 477. ] "ص 24"

پيروان رشيد

رشيد وطواط پس از مطلوب كل طالب، و ظاهرا بعد از آن كه به فرمان و مصلحت ديد و درخواست بزرگان رساله هاى سه گانه فصل الخطاب، تحفة الصديق و انس اللهفان را نوشت، تصميم گرفت از سخنان خود نيز گزيده هايى در پند و اندرز فراهم آورد و به رسم هديه به بزرگان تقديم دارد، و بدين ترتيب او خود نخستين كسى بود كه اين كار - نوشتن صد كلمه در نصيحت و پند - را دنبال كرد و رساله هاى هفتگانه زير را به فارسى و عربى فراهم ساخت:

1- منية المتكلمين و غنية المتعلمين "فارسى"

2- مفاتيح الحكم و مصابيح الظلم "فارسى"

3- غرايب الكلم فى رغايب الحكم "عربى"

4- عقود اللئالى و سعود الليالى "عربى"

5- غرر الاقوال و دررالامثال "عربى"

6- الكلم الناصحة و الحكم الصالحة "عربى"

7- جواهر القلائد و زواهر الفرائد [ اين رساله گزيده اى از سخنان ديگران است. براى آگاهى از ديگر آثار وطواط رك: مقدمه سعيد نفيسى بر ديوان رشيد الدين وطواط /26. ] "عربى"

اما پس از رشيد نيز افرادى و هريك به گونه اى كار او را دنبال كردند: