الف" اطاعت: به يقين آنچه دلها را به هم نزديك كرده و الفت و پيوندى ناگسستنى ايجاد مى كند اطاعت از رهبر واحد، دل سپردن به كلام واحد و عمل كردن به عبارتى به يك سو و يك قبله نمازگزاردن است اگر در تعاليم دينى نگرشى از سر تعمق داشته باشيم مى بينيم كه تمامى احكام بلند اسلامى يك روح و يك حقيقت دارد و آن اتحاد دلها، جوارح و در نتيجه نظام اسلامى است. نماز را به يك سو مى خوانيم با عبارت و واژه هاى مشابه و با حركات و اعمال يكسان و در زمان مشخص شده، و روزه را در مدت مشخصى از سال مى گيريم و... همه ى اين موارد در درجه ى اول، روح اطاعت و تعبد را مى پروراند و در مرحله ى دوم كه نتيجه ى آن را مى توان ديد تجلى اتحاد و همبستگى و همدلى يك امت است. از اين رو حضرت امير "ع" به عنوان ضعف بزرگى از عدم اطاعت سخن مى گويد. جناح بنديهاى سياسى، در صورتى كه به روح اطاعت از رهبر و حاكم اسلامى ضربه وارد كند و اين نعمت اطاعت را خدشه دار نمايد براى جامعه مضر خواهد بود،
ب" بازگشت به سنتهاى غيرالهى پيشين كه در واقع ميراثى غيرمنطقى از گذشتگان است: سنتهاى سالم انسانى و الهى، بهترين ميراث انسانهاى وابسته است اما عادتهاى نابجا و سنتهاى جاهلى بايد از صحيفه ى جامعه محو گردند. براى مثال در كشور ما عادتهايى مثل چهارشنبه سورى و پيامدهاى غير اخلاقى آن، تجمل گرايى، تفاخر، تكاثر و بى حد و مرز كردن تفريحات و غير سالم كردن فضاهاى فرهنگى جهت سودآورى بيشتر و... همه و همه از عادات قبل از انقلاب است كه به نوعى عادات جاهلى خوانده مى شود. از جمله عادات جاهلى كشور ما پيش از انقلاب اين بود كه اقتصاد، زيربناى فرهنگ محسوب مى شد و فرهنگ- آن هم با تعريفى كه آن زمان از اين مقوله ى ارزشمند مى شد- بر اساس ميزان فروش و سودآورى در تجارت مورد هجو قرار مى گرفت.

اگر امروز سينماى جمهورى اسلامى، برنامه هاى تلويزيونى و مقالات و داستانهاى
مطبوعاتى، همان چهره ى پيش از انقلاب را به خود گيرد و جوان ما به جاى الگوگيرى از قهرمانان عرصه انسانيت، در سينماها، به سوژه هاى مبتذل و سطحى و مخرب دعوت شود به يقين بازگشت به جاهليت صورت گرفته است و حاصل اين سير قهقرايى جز دوگانگى شخصيت و بحران هويت و تحير و سردرگمى بين آنچه كه مى بيند و آنچه كه بايد و مى خواهند بيند نخواهد بود و اين اولين قدم براى ور شدن دلهاى مردم از يكديگر است و اينجاست كه حضرت امير "ع" مى فرمايد:

از اسلام جز نامى و از ايمان جز نشانى را نمى شناسيد.
از اين رو برنامه ريزان فرهنگى بايد از اين سقوط دهشتناكى كه حضرت على به آن اشاره فرموده است جلوگيرى كنند.

شكست محصول تلخ تفرقه

تفرقه و پراكندگى مردم و دولت در يك كشور، عامل بسيار مهم و اساسى براى شكست در مقابل دشمنان است. تاريخ بشريت، ماجراى شكست جوامع متفرق را با بيانهاى گوناگون آورده است كه از آن جمله شكست مسلمانان در اندلس [ ر. ك. اندلس، سرزمين خاطره ها. ] است و علت و عامل آن چيزى جز جدايى مردم از يكديگر نبود و حتى قيام هاى قبل از انقلاب اسلامى در ايران به علت وجود تفرقه به ثمر نمى رسيد تا اينكه مردم تبديل به دست واحد شدند و به فرموده ى حضرت امير "ع" هم كه يدالله مع الجماعه است و پيروزى جوامع متحد از سنتهاى الهى بوده و هست. حضرت على "ع" پس از بيان آثار وحدت و نتايج بى شمار آن، به امتهايى كه پس از چشيدن طعم شيرين وحدت به يكباره تحت تاثير دشمنان قرار گرفته و تفرقه را برگزيدند مى فرمايد:

... پس به پايان كار آنها نيز بنگريد در آن هنگام كه به تفرقه و پراكندگى روى آوردند و مهربانى و دوستى انها از بين رفت و سخن ها و دلهايشان گوناگون
شد از هم جدا شدند، به حزبها و گروه ها پيوستند. خداوند لباس كرامت خود را از تنشان بيرون آورده و نعمتهاى فراوان شيرين را از آنها گرفت و داستان آنها در ميان شما عبرت انگيز باقى ماند. [ نهج البلاغه، خطبه ى 90 و 192. ]

بنابراين بسيارى از سركردگان استكبار و دشمنان دين و بشريت، براى پيروزى بر افراد و چشاندن طعم تلخ شكست به آنها از تفرقه اندازى به عنوان تاكتيك قديمى و تجربه شده استفاده مى كنند و در چنين مواردى وظيفه ى امتها و ملتهاى دين باور، از بين بردن بذر تفرقه است.

راهكارها و راهبردهاى ايجاد وحدت

اكنون كه مباحث نظرى مربوط به وحدت را كه مبتنى بر عقل و نقل بوده پشت سر نهاديم و وحدت و تفرقه از نگاه حضرت امير "ع" را با بضاعت ناچيز خود به بحث گذارديم، راهكارهاى عملى را براى ايجاد و حفظ وحدت در جامعه ى اسلامى مورد بررسى قرار مى دهيم و با استفاده از كلام نورانى حضرت على "ع" و انديشمندان عرصه ى سياست و اجتماع، به گونه اى مختصر اين راهكارها را ذكر مى كنيم:

الف" ارتقاى سطح بينيش دينى مردم جامعه كه به عهده ى رسانه ها و به ويژه صدا و سيما و مبلغان خواهد بود،

ب" تقويت باورداشتهاى دينى، به ويژه باورهايى كه در ايجاد وحدت نقش اساسى را دارا هستند. براى مثال خدامحورى، اطاعت از پيامبر اسلام "ص" و اطاعت از رهبرى و ولايت فقيه،
ج" اطلاع رسانى عمومى در زمينه ى دشمن شناسى و بازشناساندن راه هاى نفوذى دشمن در مرزهاى فكرى، فرهنگى و در واقع ايجاد بصيرت عميق نسبت به مسائل پيرامون جامعه،
د" هدفمند كردن جامعه و شفاف كردن مواضع فكرى و فرهنگى انديشمندان و نظريه پردازان،
ه" توجه به زمينه هاى غفلت كه موجب تفرقه مى شود و پر كردن خلاءها و شكافهاى موجود،
و" توجه به مصلحت عمومى جامعه و نظام اسلامى و دورى از خودمحورى ها، جناح بازيهاى غير معقول و سياسى كاريهايى كه شكاف هاى عظيمى بين گروه ها و دلسوزان انقلاب پديد مى آورد،
ز" ارتقاى سطح معنويت جامعه و سوق دادن عموم مردم به جنبه هاى اخلاقى- معنوى با برنامه سازى در ارگانهايى كه متولى دين و معنويت هستند،
ح" حاكم كردن عشق و محبت نسبت به همنوع و ارزشها و هر مقوله ى ارزشى ديگر كه در واقع چونان ريسمانى محكم دلها را به هم پيوند مى دهد و وحدت را به ارمغان مى آورد،
ط" ايجاد هماهنگى بين شعار و عمل در مسئولان و دولتمردان كه بستر مناسبى براى اعتماد فراهم ساخته و زمينه ى وحدت ايجاد شود،
ى" حفظ ارزشهاى دفاع مقدس و نظام اسلامى كه پيشينه ى مشترك مردم كشور است.