پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام) جلد 2

اگر جهاد با نفس نباشد، قلب و جان انسان در برابر تهاجم شيطان، سخت آسيب پذير خواهد بود.

سپس امام (عليه السلام) به جنبه هاى منفى ترك جهاد پرداخته و به هفت نكته، در عبارات كوتاه و پرمعنا، اشاره مىفرمايد كه هر كدام از آنها، اشاره به يكى از پيامدهاى منفى جهاد دارد:

نخست اين كه هر كس، آن را از روى بى اعتنايى ترك گويد، خداوند لباس ذلّت و خوارى بر تنش مىپوشاند. (و همان گونه كه لباس، بر تمام بدن احاطه مىكند، ذلّت و خوارى، تمام زندگى او را فرا مىگيرد); فَمَنْ تَرَكَهُ رَغْبَةً عَنْهُ أَلْبَسَهُ اللهُ ثَوْبَ الذُّلِّ.

تعبير به «رغبةً عَنْهُ» اشاره به اين است كه افرادى، بر اثر عذر و ناتوانى و بيمارى و نقص عضو، قادر به جهاد نيستند، از اين حكم مستثنايند، همان گونه كه در آيات قرآن نيز به آن اشاره شده است. (1)

دوم اين كه: بلا، از هر سو، او را احاطه مىكند; (وَ شَمِلَهُ الْبَلاءُ).

چرا كه چنين شخص يا جامعه اى، به خانه يا شهر بى دفايى مىماند كه حيوانات درنده و موجودات موذى، از هر سو، به آن هجوم مىآورند و براحتى در آن وارد مىشوند. آرى، ديوار پولادين جهاد است كه جلو اين گونه بلاها را مىگيرد و انسان هاى درنده خو و موذى را، دور مىسازد.

سوم اين كه: «چنين كسى، گرفتار حقارت و پستى مىگردد; وَ دُيِّثَ (2) بِالصَّغَارِ (3) وَ الْقَمَاءَةِ (4).

چرا حقير و پست نشود، در حالى كه سرمايه عظمت و سربلندى، يعنى جهاد را،

1 ـ سوره توبه، آيه 91 ـ 92.

2 ـ دُيّث، از مادّه «ديث» به معناى «خوار و ذليل و رام» است و افراد بى غيرت و بى اعتنا به وضع عفت خانواده خود را، از اين جهت، «ديوث» گفته اند كه تن به عمل ذليلانه و حقارت آفرين مىدهند.

3 ـ صغار، در اينجا، به معناى «ذلت و پستى» است.

4 ـ قماءة، نيز به معناى «كوچكى و ذلت» آمده است.