پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام) جلد 2

خدا سوگند! هر زمان، قوم و ملّتى، در درون خانه اش، مورد هجوم دشمن قرار گرفته، ذليل و خوار شده است; «فَوَاللهِ! مَا غُزِيَ قَوْمٌ قَطُّ في عُقْرِ (1) دَارِهِمْ إِلاَّ ذَلُّوا.» روشن است آنهايى كه در درون خانه خود، مورد تهاجم دشمن قرار مىگيرند، به آسانى روحيه خود را از دست مىدهند و احساس شكست مىكنند و همين امر، به شكست آنها مىانجامد.

از سوى ديگر مهاجم، هيچ گاه رعايت حفظ مصالح خانه و كاشانه و شهر و ديار قومى را كه مورد هجوم واقع شده اند نمى كند، مىزند و مىكوبد و ويران مىكند و پيش مىآيد، ولى صاحب خانه ناچار است اين امور را رعايت كند، چرا كه سرمايه هاى او را تشكيل مىدهد و همين گونه ملاحظات، فعّاليت آنها را محدود مىكند و اى بسا منجر به شكست مىشود.

هنگامى كه جمعيّتى در خانه خود مورد هجوم قرار مىگيرد، زن و فرزندان و كودكان در لابه لاى جنگجويان قرار مىگيرند. مهاجم، بى پروا خون مىريزد و پيش مىآيد، ولى صاحب خانه، مجبور به رعايت مسائل انسانى مربوط به خويش است. اين امر نيز كار او را به كندى مىكشاند.

مجموع اين امور و امورى ديگر، دليل بر شكست قومى است كه در خانه خود مورد تهاجم قرار گيرند. به همين دليل، در غزوات اسلامى، هميشه (جز در بعضى از موارد استثنايى كه شرايط خاصى وجود داشته، مانند جنگ احزاب) دستور داده مىشد كه جنگجويان، به خارج شهر و به استقبال دشمن بروند.

سپس امام (عليه السلام) به عنوان نتيجه گيرى مىفرمايد: «ولى شما، هر كدام، مسؤوليت را به گردن ديگرى انداختيد و دست از يارى هم برداشتيد تا آنجا كه مورد هجوم پى درپى دشمن واقع شديد و سرزمين هايتان از دست رفت; (فَتَوَاكَلْتُمْ (2) وَ

1 ـ «عُقْر» (بر وزن ظُهر) به معناى «اساس و ريشه هر چيزى» است. و اين كه به پى كردن شتر، عَقْر (بر وزن ضرب) گفته مىشود، به خاطر اين است كه اساس و ريشه آن را مىزنند، به طورى كه شتر تعادل خود را از دست مىدهد و به روى زمين مىافتد.

2 ـ «تواكلتم» از مادّه«وكل» به معناى اين است كه دو يا چند نفر، هر كدام، كار خود را به هم موكول كنند.