بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
مَنِيَّتِهِ! (1) أَلاَ عَامِلٌ لِنَفْسِهِ قَبْلَ يَوْمِ بُؤْسِهِ!)اين تعبيرها ـ كه براى تحريك و تشويق هر چه بيشتر آگاهان و تنبيه و بيدار ساختن غافلان ايراد شده است ـ در واقع نتيجه منطقى جمله هاى قبل است، زيرا با توجه به اين كه دنيا، بسرعت پشت مىكند و آخرت با شتاب روى مىآورد و امروز، روز آمادگى و فردا، روز مسابقه سعادت و شقاوت است، چرا افراد عاقل و هوشيار، با توبه كردن و بازگشت به سوى خدا و انجام عمل نيك پيش از آن كه فرصت از دست رود خود را آماده اين سفر نكنند؟اين همان چيزى است كه در خطبه ديگرى نيز به آن اشاره شده مىفرمايد:«فَاعْمَلُوُا وَ اَنْتُمْ فِى نَفْسِ الْبِقاءِ، وَ الصُّحُفُ مَنْشُورَةٌ وَ التُّوبَةُ مُبْسُوطَةٌ (2);حال كه در متن زندگى و حيات قرار داريد، و نامه هاى عمل باز و ميدان توبه گشوده است عمل صالح انجام دهيد».قيامت را به «يومَ بُؤس» تعبير كردن، به خاطر حوادث شديد و عذاب هاى سخت و نگرانى هاى فوق العاده آن است. آن عذاب ها در آيات مختلف قرآن منعكس شده است و به انسان ها هشدار مىدهد تا امروز كه فرصتى در دست دارند، براى آن روز سخت ـ كه انبوه مشكلات آن را احاطه كرده ـ فكرى كنند و ذخيره اى بيندوزند.در پنجمين نكته، به فرصت هاى زودگذر و موقّت، امّا بسيار پرارزش اشاره مىكند كه غفلت از آن، مايه ندامت و پشيمانى سخت و دردناك است، مىفرمايد: «آگاه باشيد! شما، در دوران اميد و آرزويى به سر مىبريد (كه فرصت بسيار خوبى براى اندوختن ذخائر معنوى است) و مرگ، در پى آن است، با اين حال هر كس (از اين فرصت استفاده كند) و در ايام اميدش، پيش از فرا رسيدن اجلش، به عمل1 ـ «منيّه» از مادّه«مَنى» (بر وزن نفى) به گفته مقاييس اللغة در اصل به معناى مقدّر ساختن چيزى است و سپس واژه منيّه به معناى مرگ آمده است. چون مرگ امرى است مقدّر. واژه «مُنى» به آرزوهايى كه انسان در ذهن خود تقدير مىكند اطلاق مىشود.2 ـ خطبه 237.