پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام) جلد 2

خسران و بدبختى براى خودش و ديگران به بار نمى آورد.

بنابراين، اگر مولى مىفرمايد: «آن كس كه حق او را سود نبخشد، زيانِ باطل دامنش را مىگيرد و آن كس كه با نور هدايت راه نسپرد، در وادى گمراهى سرگردان و هلاك مىشود» يك، واقعيت بسيار روشن است.

درست است كه قبول حقّ و پيروى از آن، غالباً با تلخى هايى همراه است، ولى اين تلخى مانند تلخى دواى شفابخشى مىباشد كه پايانش، سلامت و عافيت و رهايى از چنگال بيمارى و مرگ است.

از آنچه در بالا گفته شد، اين مطلب آشكار گشت كه حقّ و باطل، وجودهاى ساختگى و امور اعتبارى نيستند; حق در عالم تكوين آفرينش همان وجودهاى عينى است و در جهان تشريع همان بايدها و نبايدهايى است كه از مصالح و مفاسد ـ كه واقعيت هاى عينى هستند ـ سرچشمه مىگيرد. به خواست خدا، در موارد مناسب در اين رابطه شرح بيشترى خواهيم داد.

به هر حال هدف امام از بيان اين جمله علاوه بر توجه دادن به يك اصل كلّى كه در سرنوشت انسانها بيشترين اثر را دارد، اين است كه به مردم بفهماند اگر از دستورات او كه هماهنگ با حقّ و عدالت است پيروى نكنند، در چنگال ظلم و ستم گرفتار خواهند شد و زيانِ باطل، تمام زندگى آنها را فرا خواهد گرفت، همان گونه كه سرانجام نيز چنين شد.

در نهمين نكته امام (عليه السلام) به مطلب مهم ديگرى اشاره مىكند كه همه انسانها در آن شريكند و بخواهند يا نخواهند، بايد به آن تن در دهند; مىفرمايد: «بدانيد! فرمان كوچ، براى شما صادر شده و به زاد و توشه (اين راه پرخطر) ، راهنمايى شده ايد; أَلاَ وَ إِنَّكُمْ قَدْ أُمِرْتُمْ بِالظَّعْنِ (1) وَ دُلِلْتُمْ عَلَى الزَّادِ.

فرمان كوچ، همان قانون فرسودگى و مرگ است كه حاكم بر زندگى همه انسانها

1 ـ «ظعْن» (بر وزن طعن) به معناى «كوچ كردن از مكانى به مكان ديگر» است. به همين جهت «ظعينه» به معناى «هودج» آمده است چرا كه از وسايل كوچ كردن بوده است، و از آنجا كه غالباً زنان بر هودج سوار مىشدند، گاهى اين واژه به عنوان كنايه از زن به كار مىرود.