پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام) جلد 2

سپس در ادامه اين سخن مىفرمايد:

«آن كس كه شما را (براى دفاع از حقّ) فرا خواند، پاسخ آبرومندانه اى نمى شنود و آن كس كه شما را با قهر و زور (براى جهاد و انجام وظيفه) در فشار بگذارد قلبش آرامش نمى يابد; مَا عَزَّتْ دَعْوَةُ مَنْ دَعَاكُمْ، وَ لاَ اسْتَرَاحَ قَلْبُ مَنْ قَاسَاكُمْ.»

اين سخن، در واقع، پاسخ به كسانى است كه ممكن است بر اين گونه خطبه هاى امام (عليه السلام) خرده بگيرند كه چرا آن حضرت تنها به موعظه بسنده مىكند؟ چرا با فشار و تهديد آنان را زير پرچم جهاد گردآورى نمى كند، آن گونه كه در بسيارى از كشورهاى دنيا به هنگام بروز جنگ معمول است؟

امام (عليه السلام) در پاسخ مىفرمايد: اگر شما را آزاد بگذارم و از طريق دعوت به جهاد وارد شوم پاسخ مناسبى نمى دهيد و اگر با شدّت و فشار شما را فراخوانم، واكنشى كه قلب را آرامش ببخشد نشان نخواهيد داد; چرا كه افرادى سست و لجوج هستيد و چنين افرادى با اين گونه روحيات، بزرگترين مايه دردسر براى فرماندهان و پيشوايانند.

البتّه تاريخ نشان داده كه همين مردم كوفه، تحت فشار ظالمانه بنى اميّه، ابن زيادها و حجّاج ها، در مسيرهاى تعيين شده به راه مىافتادند; چرا كه جان و مال و ناموس خويش را در خطر مىديدند، ولى اين كارى نبود كه پيشواى عادلى مانند على (عليه السلام) انجام دهد.

حضرت باز در ادامه سخن مىافزايد: «شما پيوسته به بهانه هاى گمراه كننده متوسّل مىشويد و تعلّل مىورزيد»; أَعالِيْلُ بِأَضَالِيْلَ (1). و از من مىخواهيد كه جهاد را به تأخير اندازم، مانند بدهكارى كه (بر اثر سستى و سهل انگارى از اداى دين خويش ناتوان شده) از طلبكار خود پيوسته تمديد و مهلت مىخواهد; وَ سَأَلْتُمُوني التَّطْويِلَ، دِفَاعَ ذِي الدَّيْنِ الْمَطُولِ.

1 ـ «اعاليل» جمع«اعلوله» به معناى امورى است كه انسان به بهانه آن تعلّل مىورزد. و«اضاليل» جمع«اضلوله»به معناى امورى است كه اسباب ضلالت است; يعنى شما براى گمراه ساختن خود و ديگران، به اسباب بى اساسى متشبّس مىشويد.