نكته:

فلسفه دعا

كسانى كه با منابع اسلامى سر و كار دارند به اين نكته واقفند كه دعا و نيايش در تعليمات اسلام جايگاه ويژه اى دارد، تا آنجا كه قسمت عمده عبادات اسلامى را دعا و نيايش تشكيل مىدهد، به گونه اى كه روح عبادت دعا شمرده شده است همان گونه كه در حديثى از پيغمبر اكرم (صلّى الله عليه وآله وسلّم) مىخوانيم: «اَفْزَعُوا اِلَى اللهِ عَزَّوَجَلَّ فِي حَوائِجِكُمْ، وَ الْجَاؤُوا اِلَيْهِ فِي مُلِمَّاتِكُمْ، وَ تَضَرَّعُوا اِلَيْهِ، فَاِنَّ الدُّعاءَ مُخُّ الْعِبادَةِ!»; «در حوائج خود و به هنگام بروز مشكلات از خداوند مدد بطلبيد، و در سختيها به او پناه ببريد، و در پيشگاه او تضرع و دعا كنيد، چرا كه دعا روح و مغز عبادت است». (1)

در حديث ديگرى دعا به عنوان اسلحه مؤمن، و ستون خيمه دين، و نور آسمانها و زمين، معرفى شده است، (قالَ رَسُولُ اللهِ (صلّى الله عليه وآله وسلّم): اَلدُّعاءُ سِلاحُ الْمُؤْمِنِ، وَ عَمُودُ الدّينِ، وَ نُورُ السَّمواتِ وَ اَلاَْرْضِ). (2)

و امير مؤمنان على (عليه السلام) مىفرمايد: «اَلدُّعاءُ مَفاتِيحُ النَّجاحِ، وَ مَقالِيدُ الْفَلاحِ»; «دعا كليد پيروزى و وسيله رستگارى است». (3)

اين مسأله به قدرى مهم است كه قرآن مجيد با صراحت مىگويد: (قُلْ ما يَعْبَؤُا بِكُمْ رَبّي لَوْلا دُعاؤُكُمْ) (4); «بگو پروردگارم به شما اعتنايى نمى كند اگر دعاى شما نباشد». ولى با اين حال بعضى از ناآشنايان به فلسلفه دعا خرده گيريهايى در اين زمينه دارند.

1 ـ گاه مىگويند: دعا با روح رضا و تسليم در برابر اراده خداوند نمى سازد، ما بايد تسليم اراده او باشيم و هر چه او مىپسندد همان را بپسنديم!

2 ـ دعا يكى از عوامل تخدير و كند شدن چرخهاى فعاليت و تلاش و كوشش

1 ـ بحارالانوار، جلد 90، صفحه 302.

2 ـ اصول كافى، جلد 2، صفحه 468، حديث 1.

3 ـ بحارالانوار، جلد 90، صفحه 341 و اصول كافى، جلد 2، صفحه 468.

4 ـ سوره فرقان، آيه 77.