پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام) جلد 2

نموده، تمام جهاتش را سنجيده ام بگونه اى كه خواب را از چشمم ربود، سرانجام به اين نتيجه رسيدم كه چاره اى جز اين نيست كه يكى از دو راه را برگزينم يا با (كسانى كه در برابر حق قيام كرده اند) به نبرد برخيزم و يا آنچه را محمد (صلّى الله عليه وآله وسلّم) آورده است انكار كنم، ديدم تن دادن به جنگ (و مرارت دينا) از تن دادن به كيفر پروردگار (در قيامت) آسانتر است و از دست رفتن دنيا در برابر از دست دادن آخرت برايم سهل تر است» (وَ قَدْ قلَّبْتُ هذَا الاَْمْرَ بَطْنَهُ وَ ظَهْرَهُ حَتَّى مَنَعَنِي النَّوْمَ فَمَا وَجَدْتُنِي يَسَعُني إِلاَّ قِتَالُهُمْ أَوِ الْجُحُودُ بِمَا جَاءَ بِهِ مُحَمَّدٌ (صلّى الله عليه وآله وسلّم) فَكَانَتْ مُعَالَجَةُ الْقِتَالِ أَهْوَنَ عَلَيَّ مِنْ مُعَالَجَةِ الْعِقَابِ وَ مَوْتَاتُ الدُّنْيَا أَهْوَنَ عَلَيَّ مِنْ مَوْتَاتِ (1) الاْخِرَةِ).

اين تعبيرات پر معنى به خوبى نشان مىدهد كه اوّلا: امام هرگز تسليم فشارهاى مردم نمى شد و تا چيزى را دقيقاً مورد بررسى قرار نمى داد درباره آن تصميم نمى گرفت و اينچنين است حال رهبران الهى كه بايد دور از احساسات داغ و فشارهاى زودگذر مردم، در مورد مصالح كارها دقّت و بررسى كنند، آنچه مصلحت است برگزينند، نه آنچه مايه خوشايند اين و آن مىباشد.

ثانياً: بسيار مىشود كه انسان در زندگى شخصى و رهبران، در زندگى اجتماعى بر سر دو راهى قرار مىگيرند در اين گونه موارد بايد شجاعت انتخاب اصلح را داشته باشند و اگر اصلح جنگ و پيكار و توسّل به زور است نبايد عافيت طلبى آنها را از انجام وظيفه خود بازدارد و به بهانه حفظ خون مسلمين مقدّارت آنها را ناديده بگيرند و مصالحشان را زير پا بگذارند.

ثالثاً: آنچه براى امام اهميت داشت مسأله جلب رضا و خشنودى پروردگار و انجام وظيفه بود به همين دليل راهى را برگزيد كه رضاى خدا در آن باشد، خواه رضاى مردم در آن باشد يا نباشد.

1 ـ «موتات» جمع«موت» به معنى مرگ است; ولى به معنى از دست دادن چيزى نيز به كار مىرود و در خطبه بالا در همين معنى استعمال شده است. اين واژه به معنى شدائد و حوادث سخت كه موجب از دست رفتن آرامش انسان مىشود نيز به كار رفته است.