پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام) جلد 2

«ابوعثمان جاحظ» در كتاب «السفيانيه» نقل مىكند كه «ابوذر» در يكى از سخنان اعتراض آميزش به «معاويه» گفت من از رسول خدا شنيدم كه مىفرمود: «إذا وَلِيَ الاُْمَّةَ الاَْعيُنِ الواسِعُ البُلْعُومِ الَّذي يَأْكُلُ وَ لايَشْبَعُ فَلْتَأْخُذِ الأُمَّةُ حِذْرَها مِنْهُ»; «هنگامى كه بر امّت اسلامى مردى درشت چشم و گلوگشاد كه پيوسته مىخورد و سير نمى شود حاكم شد، امّت اسلامى بايد از او بر حذر باشد» (1).

از شباهت زيادى كه اين سخن كوتاه رسول خدا با برداشتى كه ابوذر غفارى از آن داشته است با خطبه مورد بحث دارد، به خوبى استفاده مىشود كه اين خطبه درباره معاويه است.

و نيز همان نويسنده روايات متعدّدى از منابع معروف مانند «تاريخ طبرى»، «تاريخ خطيب»، «كتاب صفّين» و امثال آن از «ابوسعيد خدرى» و «عبدالله بن مسعود» نقل مىكند كه پيغمبر (صلّى الله عليه وآله وسلّم) فرمود: «إذا رَأَيْتُمْ معاوِيَةَ عَلى مِنْبَري فَاقْتُلُوهُ ـ يا ـ فَاضْرِبُوا عُنُقَهُ»; «هنگامى كه معاويه را بر منبر من ببينيد او را به قتل برسانيد ـ يا ـ گردن او را بزنيد» (2).

شباهت اين تعبير با تعبيرى كه در خطبه مورد بحث آمده، نيز گواهى مىدهد كه اين خطبه درباره معاويه است.

شاهد و گواه ديگر بر اين موضوع، مسأله سبّ است كه در ذيل خطبه به آن اشاره شده. همه مىدانيم كسى جز معاويه مردم را تشويق به سبّ و ناسزاگويى بر اميرمؤمنان على (عليه السلام) در منابر و خطبه هاى جمعه نمى كرد و تعجب در اين است كه با اين گواه روشن چگونه بعضى براى اين خطبه مصداق هاى ديگرى را جستجو كرده اند! آيا خاستگاهى جز تعصّب دارد؟!

به هر حال امام (عليه السلام) در اين خطبه از كسى سخن مىگويد كه در آينده بر امّت

1 ـ مصادر نهج البلاغه، ذيل خطبه مورد بحث.

2 ـ همان مدرك.