4 ـ تقيّه، سپر دفاعى در مقابل دشمن - پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام) جلد 2

روى كار آمده بودند در بى خبرى كامل قرار دهد. به علاوه بعضى از صحابه را تطميع كرده بود تا احاديثى در نكوهش على (عليه السلام) جعل كنند و به پيامبر اكرم (صلّى الله عليه وآله وسلّم) نسبت دهد.

ابن ابى الحديد از استاد خود «ابوجعفر اسكافى» چنين نقل مىكند كه «معاويه» جمعى از صحابه و گروهى از تابعين را وادار كرده بود كه روايات زشتى درباره على (عليه السلام) جعل كنند كه نتيجه اش بدگويى مردم و بيزارى جستن آنها باشد و براى آنها جايزه هاى مهمى قرار داده بود، آنها نيز احاديثى جعل كردند كه معاويه را راضى كرد. يكى از آنها ابوهريره و ديگرى «عمروبن عاص» و «مغيرة بن شعبه» بود و از گروه تابعين «عروة بن زبير».

به همين دليل «ابوجعفر اسكافى» مىافزايد احاديث «ابوهريره» نزد اساتيد ما قابل قبول نيست و از عمر نقل مىكند كه او را با تازيانه زد و گفت تو احاديث فراوانى از پيامبر (صلّى الله عليه وآله وسلّم) نقل مىكنى (در حالى كه مدت كوتاهى نزد آن حضرت بوده اى) بنابراين معلوم مىشود كه دروغ بر پيامبر (صلّى الله عليه وآله وسلّم) مى بندى. (1)

4 ـ تقيّه، سپر دفاعى در مقابل دشمن

بعضى از شارحان نهج البلاغه در اينجا به مناسبت خطبه بالا بحث تقيّه و مشروعيّت آن را پيش كشيده اند، گرچه اين يك مسأله پر اهميت و دامنه دارى است ولى لازم است در اينجا بحث فشرده اى درباره آن داشته باشيم و شرح آن را به موارد مناسب ديگر موكول كنيم.

«تقيّه» در لغت به معنى خويشتندارى يا پرهيز از چيزى است و در اصطلاح تعاريف مختلفى براى آن ذكر كرده اند كه از همه روشنتر اين است كه گفته شود: تقيّه عبارت است از پنهان نمودن اعتقادات يا اعمال دينى به خاطر ترس از ضرر يا مصلحتى از مصالح ديگر، از جمله حفظ وحدت و پرهيز از هرگونه اختلاف در

1 ـ شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحديد، جلد 4، صفحه 63 و 67 ـ براى آگاهى بيشتر بر چگونگى احاديث ابوهريره و جعلياتاو مىتوانيد به كتاب «ابوهريرة» تأليف علاّمه محقّق «سيد شرف الدّين» مراجعه كنيد.