نكته ها
1- وسعت عجيب علم او!
بياناتى كه مولا اميرمؤمنان على (عليه السلام) در اين بخش از خطبه درباره وسعت علم پروردگار فرموده و جزئيّات عجيبى را مورد دقّت قرار داده، انسان را به ياد آيه شريفه سوره «لقمان» مىاندازد كه مىفرمايد: «وَ لَوْ أَنَّ مَا فِي الأَرْضِ مِنْ شَجَرَة أَقْلاَمٌ وَ الْبَحْرُ يَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُر مَا نَفِدَتْ كَلِمَاتُ اللهِ إِنَّ اللهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ; اگر تمام درختان روى زمين (براى نوشتن كلمات خدا) قلم شوند و دريا براى آن مركّب گردد و هفت دريا به آن افزوده شود تا كلمات الهى (معلومات خدا) را بنويسند (قلم ها و درياها تمام مىشوند، ولى) كلمات خداوند تمام نمى شود; چرا كه خدا قادر و حكيم است» (1)اگر به اين نكته توجّه كنيم كه آنچه را مولا اميرمؤمنان (عليه السلام) بيان فرموده، غالباً مربوط به كره زمين و مخلوقات آن است; حال آنكه در اين فضاى عظيم آسمان ها، ممكن است ميليونها، يا ميلياردها كرات آسمانى با عجايب و شگفتيهاى زيادى باشد كه خداوند به تمام جزئيّات آنها آگاهى دارد و نيز اگر به اين نكته توجه كنيم كه اين جهان، ميلياردها سال قبل از ما بوده و معلوم نيست تا كى ادامه خواهد يافت; اگر حوادثى را كه در اين زمان فوق العاده طولانى روى مىدهد، بر آنچه گفته شد بيافزاييم سر از اعداد و ارقامى در مىآورد كه هيچ كس قادر به بيان آن نيست و جز خدا آن را نمى داند.ولى نبايد فراموش كرد كه هدف امام (عليه السلام) از بيان اين حقايق و دقايق، از يك سو، افزايش معرفة الله در شنوندگان است و از سوى ديگر، تربيت نفوس انسانى به خاطر1. سوره لقمان، آيه 27.