لطفا منتظر باشید ...
شرح و تفسير
راز و رمز آفرينش
امام (عليه السلام) در اين بخش از خطبه، به چگونگى آفرينش موجودات مىپردازد و مىفرمايد: «خداوند كسى است كه موجودات مختلف را بدون نياز به تفكّر و انديشه اى كه به دست آورده باشد، و بدون غريزه اى كه در درون، نهان داشته باشد، و بى نياز از تجربه حوادث زمانهاى گذشته، و بدون كمك شريك و همتايى كه او را در آفرينش موجودات شگفت انگيز يارى كرده باشد، آفريد».(الْمُنْشِىءُ أَصْنَافَ الأَشْيَاءِ بِلاَ رَوِيَّةِ فِكْر آلَ إلَيْهَا، وَ لاَ قَرِيحةِ غَرِيزَة أَضْمَرَ عَلَيهَا، و لا تَجْرِبَة أفادَهَا مِنْ (1) حَوَادِثِ الدُّهُورِ، وَ لاَ شَرِيك أَعَانَهُ عَلَى ابْتِدَاعِ عَجَائِبِ الأُمورِ).در واقع، مبدأ علم و دانش و آگاهى به حقايق براى ما انسان ها يكى از چهار چيز است: يا تفكّر و انديشه است، يا الهام هاى درونى است كه غريزه ناميده مىشود. يا تجربه اى است كه از تكرار كارى براى انسان حاصل مىشود و يا كمكى است از همفكر و همتايى از برون كه با آگاهى هاى خود انسان را يارى مىدهد و بر انجام كار بديعى كمك مىكند.از آنجا كه خداوندِ عالَم، بر همه چيز آگاه و همه حقايق نزد او حاضر است و چيزى از دايره علم بى پايان او خارج نيست، در آفرينش خود هيچ گاه نيازى به اين1. «قريحه» همان طور كه قبلا گفته شد، در اصل به معناى اوّلين آبى است كه از چاه كشيده مىشود; سپس به آنچه انسان از اعماق فكر و ذوق خويش را در مىيابد، اطلاق شده و انضمام آن به غريزه - كه به معناى طبيعت است - كه چيزى را انسان به كمك ذوق و طبيعت خود در يابد. در مورد غير انسان نيز اين معنا ثابت است; مثلا غالب پرندگان ساختن لانه ها و تربيت فرزندان و مهاجرت هاى طولانى دسته جمعى و امثال آن را با الهام از قريحه و غريزه انجام مىدهند.
