پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام) جلد 4

‌صفحه‌ى 631

2- ديگر اينكه: بدانند آثار و بركات اين اعمال به خود ما باز مىگردد. در واقع ما با انجام اين اعمال، خدمتى به خويش مىكنيم; منّتى بر خدا نداريم و بايد بسيار ممنون باشيم. همانگونه كه قرآن در مورد اصل ايمان و اسلام مىگويد: «يَمُنُّونَ عَلَيْكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لاَتَمُنُّوا عَلَىَّ إِسْلاَمَكُمْ بَلِ اللهُ يَمُنُّ عَلَيْكُمْ أَنْ هَدَاكُمْ لِلاِْيمَانِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ; گروهى بر تو منّت مىگذارند كه مسلمان شده اند! بگو خداوند بر شما منّت مىگذارد كه شما را به سوى اسلام هدايت كرده است، اگر در ادّعاى اسلام راست مىگويند». (1)

3- سرانجام اينكه: مىتوانيم با توجّه به فلسفه احكام اعمال خود را ارزيابى كنيم، كه تا چه اندازه مقبول درگاه خداوند است و چه اندازه از آن دور مىباشد. مثلا وقتى مىفرمايد: «فلسفه روزه تقوا و فلسفه نماز نهى از فحشا و منكراست» بايد ملاحظه كنيم كه آيا بعد از انجام روزه و نماز، روح تقوا و پرهيز از گناه در ما حاصل شده است، يا نه؟ و به اين ترتيب، ارزش عبادات و اعمال خود را به دست آوريم.

آرى! ما خدا را حكيم مىدانيم و حكمت او ايجاب مىكند كه هيچ دستورى را بدون هدف و نتيجه بيان نفرمايد و چه بى خبرند آن جاهلان ناآگاه كه مىگويند افعال خداوند معلّل به اغراض نيست; يعنى هيچ هدفى در كارها و برنامه ها و تشريعات او وجود ندارد! آنها با اين سخن زشت و ناپسند خود، حكيم بودن خداوند را زير سؤال مىبرند و چنين مىپندارند كه به حقيقت توحيد نزديك شده اند در حالى كه مصداق اين آيه شريفه اند كه: «قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُمْ بِالأَخْسَرِينَ أَعْمَالا * أَلَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَيوةِ الدُّنْيَا وَ هُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنونَ صُنْعاً; بگو: آيا به شما خبر دهيم كه زيانكارترين (مردم) در كارها چه كسانى هستند؟ آنها كه تلاش هايشان در زندگى دنيا كم (و نابود) شده، با اين حال مىپندارند كار نيك انجام مىدهند». (2)

آرى! افعال خدا معلّل به اغراض نيست; يعنى هدفهايى كه به خود او بازگشت كند. زيرا، او بى نياز از همه چيز و همه كس مىباشد; ولى افسوس كه اين ناآگاهان

1. سوره حجرات، آيه 17.

2. سوره كهف، آيات 103 - 104.