نكته
سرنوشت عالمان بى عمل!
مردم چند گروهند: عالم، جاهل قاصر، جاهل مقصّر بسيط، و جاهل مركّب.«عالم» كسى است كه مطلبى را به طور اجمال يا به طور تفصيل مىداند. يعنى نسبت به چيزى گاه علم اجمالى دارد و گاه علم تفصيلى. مثلا اجمالا مىداند شراب، حرام است و زيان هايى براى جسم و روح انسان دارد. يا به طور تفصيل دلايل حرمت شراب و مدارك آن را ديده و آثار زيانبار آن را در هر يك از اعضا مورد بررسى دقيق قرار داده است.«جاهل قاصر» كسى است كه نمى داند; ولى دسترسى به علم هم ندارد، يا به خاطر دور بودن از مراكز علم و يا فرو رفتن در غفلت و سهو و خطا.«جاهل مقصّر» كسى است كه دسترسى به اسباب علم دارد، اما بر اثر سستى و تنبلى و سهل انگارى به سراغ علم نرفته و در جهل و بى خبرى مانده است; ولى با اين حال از جهل خود باخبر است! يعنى مىداند كه نمى داند.اما «جاهل مركّب» كسى است كه واقعاً در جهل فرو رفته و ازحق و واقعيت به دور افتاده; امّا ازجهل خود خبرى ندارد; بلكه به عكس خيال مىكند آگاه و با خبر است و آنچه را فهميده، عين واقعيّت مىباشد و به تعبير ديگر: نمى داند كه نمى داند.در ميان اين گروهها خطر و مسئوليّت جاهل قاصر از همه كمتر است و بعد از آن، جاهل مقصّر قرار دارد و سپس جاهل مركّب; كه ممكن است به خاطر جهل مركّبش خطراتى براى خود و ديگران ايجاد كند. امّا ازهمه خطرناكتر عالم بى عمل است. آن كس كه آگاهانه راه خلاف مىرود و همچون دزدى است كه با چراغ آمده، به كاه دان نمى زند، بلكه كالاى گزيده تر را مىبرد. تمام بدبختى هايى كه بشر در طول تاريخ1. سوره نساء، آيه 17.