بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
صفحه‌ى 86نمونه، جلد 19، ذيل آيات بالا مطالعه فرماييد!).در چهارمين و پنجمين جمله، به مطلب مهمّ ديگرى در رابطه با نظام كواكب آسمان اشاره كرده، مىفرمايد: «آنها را با دست قدرتش از اينكه گرفتار حركات ناموزون گردند (در ميان فضا) نگاهداشت، و به آنها فرمان داد كه تسليم امر او (و قوانين آفرينش) بوده باشند!» (وَ أَمْسَكَهَا مِنْ أَنْ تَمُورَ، (1) فِي خَرْقِ الْهَوَاءِ بِأَيْدِهِ (2) وَأَمَرَهَا أَنْ تَقِفَ مُسْتَسْلِمَةً لاَِمْرِهِ).اين تعبير هماهنگى روشنى با علم روز دارد كه مىگويد: ستارگانِ آسمان و منظومه ها و مجموعه هاى آن، تحت تأثير نيروى جاذبه، كه متناسب با جرم آنهاست، و نيروى دافعه، كه بر اثر حركت و نيروى گريز از مركز در آنها پيدا مىشود، در مدارهاى خود در حركتند; بى آنكه تكيه بر جايى داشته باشند و كمترين انحرافى از مدار خود پيدا كنند.به تعبير ديگر: تعادل دقيق نيروى جاذبه و دافعه، به آنها اجازه نمى دهد كه نه از هم دور شوند و در فضاى بيكران سرگردان بمانند و نه به هم نزديك شوند و به صورت توده واحدى در آيند. تعبير به «تَمُور» (حركت ناموزون پيدا كند) و «خَرْقِ الْهَوَاءِ» (فضاى گسترده) به روشنى حكايت از اين مطلب مىكند. ولى بعضى از مفسّران پيشين نهج البلاغه كه در حال و هواى «هيئت بطلميوسى» زندگى مىكردند و قائل به افلاك نه گانه پوست پيازى بودند، در تفسير اين جمله ها گرفتار مشكل شده اند و پاره اى از الفاظ بالا را بر معانى مجازى حمل كرده اند، در حالى كه بر 1. «تَمُورُ» از مادّه «مَوْر» (بر وزن قول) در لغت به معانى مختلفى آمده; از جمله به معناى جريان سريع و همچنين گردو غبارى كه آن را باد به هر سو مىبرد، مىباشد و از مجموع تعبيرات ارباب لغت استفاده مىشود كه «مور» همان حركت سريع و دَوَرانى و توأم با اضطراب و تموّج است.2. «أيْد» (بر وزن صيد) به معناى قدرت و نعمت آمده است و در قرآن «ذاالأيد» به معناى صاحب قدرت آمده است و در خطبه بالا به همين معنا مىباشد.
لطفا منتظر باشید ...
