لطفا منتظر باشید ...
81
وقال عليه السلام : قِيمَةُ كُلِّ امْرِىءٍ مَا يُحْسِنُهُ.82
وقال عليه السلام : أُوصِيكُمْ بِخَمْسٍ لَوْ ضَرَبْتُمْ إِلَيْهَا آبَاطَ الاِِْبِلِلَكَانَتْ لِذلِكَ أَهْلاً: لاَ يَرْجُوَنَّ أَحَدٌ مِنْكُمْ إِلاَّ رَبَّهُ، وَلاَ يَخَافَنَّ إِلاَّ ذَنْبَهُ، وَلاَ يَسْتَحْيِيَنَّ أَحَدٌ إِذَا سُئِلَ عَمَّا لاَ يَعْلَمُ أَنْ يَقُولَ: لاَ أَعْلَمُ، وَلاَ يَسْتَحْيِيَنَّ أَحَدٌ إِذَا لَمْ يَعَلَمِ الشَّيْءَ أَنْ يَتَعَلَّمَهُ. وَبِالصَّبْرِ، فَإِنَّ الصَّبْرَ مِنَ الاِِْيمَانِ كَالرَّأْسِ مِنَ الْجَسَدِ، وَلاَ خَيْرَ فِي جَسَدٍ لاَ رأْسَ مَعَهُ، وَلاَ في إِيمَانٍ لاَ صَبْرَ مَعَهُ.83
وقال عليه السلام لرجل أفرط في الثناء عليه، وكان له مُتَّهماً: أَنَا دُونَ مَا تَقُولُ، وَفَوْقَ مَا فِي نَفْسِكَ.84
وقال عليه السلام : بَقِيَّةُ السَّيْفِأَبْقَى عَدَداً، وَأَكْثَرُ وَلَداً.85
وقال عليه السلام : مَنْ تَرَكَ قَوْلَ: لاَ أَدْري، أُصِيبَتْ مَقَاتِلُهُ86
وقال عليه السلام : رَأْيُ الشَّيْخِ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ جَلَدِ الْغُلاَمِ وَروي: مِنْ مَشْهَدِ الْغُلاَمِ87
وقال عليه السلام : عَجِبْتُ لِمَنْ يَقْنَطُ وَمَعَهُ الاِسْتِغْفَارُ.88
وحكى عنه أبو جعفر محمد بن علي الباقر8 أَنّه قال: كَانَ فِي الاََْرْضِ أَمَانَانِ مِنْ عَذَابِ اللهِ سُبْحَانَهُ، وَقَدْ رُفِعَ أَحَدُهُمَا، فَدُونَكُمُ الاَْخَرَ فَتَمَسَّكُوا بِهِ: أَمَّا الاََْمَانُ الَّذِي رُفِعَ فَهُوَ رَسُولُ اللهُ صلى الله عليه وآله . وَأَمَّا الاََْمَانُ الْبَاقِي فَالاِْسْتِغْفَارْ، قَالَ اللهُ عزّوجلّ: .89
وقال عليه السلام : مَنْ أَصْلَحَ مَا بَيْنَهُ وَبَيْنَ اللهِ أَصْلَحَ اللهُ مَا بَيْنَهُ وَبَيْنَ النَّاسِ، وَمَنْ أَصْلَحَ أَمْرَ آخِرَتِهِ أَصْلَحَ اللهُ لَهُ أَمْرَ دُنْيَاهُ، وَمَنْ كَانَ لَهُ مِنْ نَفْسِهِ وَاعِظٌ كَانَ عَلَيْهِ مِنَ اللهِ حَافِظٌ.90
وقال عليه السلام : الْفَقِيهُ كُلُّ الْفَقِيهِ مَنْ لَمْ يُقَنِّطِ النَّاسَ مِنْ رَحْمَةِ اللهِ، وَلَمْ يُؤْيِسْهُمْ مِنْ رَوْحِ اللهِ وَلَمْ يُؤْمِنْهُمْ مِنْ مَكْرِاللهِ91
وقال عليه السلام : أَوْضَعُ الْعِلْمِمَا وُقِفَ عَلَى اللِّسَانِ وَأَرْفَعُهُ مَا ظَهَرَ فِي الْجَوَارِحِ وَالاََْرْكَانِ92
وقال عليه السلام : إِنَّ هذِهِ الْقُلُوبَ تَمَلُّ كَمَا تَمَلُّ الاََْبْدَانُ، فَابْتَغُوا لَهَا طَرَائِفَ الْحِكْمَةِم.93
وقال عليه السلام : لاَ يَقُولَنَّ أَحَدُكُمْ: اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بكَ مِنَ الْفِتْنَةِ، لاََِنَّهُ لَيْسَ أَحَدٌ إِلاَّ وَهُوَ مُشْتَمِلٌ عَلَى فِتْنَةٍ، وَلكِنْ مَنِ اسْتَعَاذَ فَلْيَسْتَعِذْ مِنْ مُضِلاَّتِ الْفِتَنِ، فَإِنَّ اللهَ سُبْحَانَهُ يَقُولُ: ، وَمَعْنَى ذلِكَ أَنَّهُ سُبْحَانَهُ يَخْتَبِرُهُمْ بِالاََْمْوَالِ وَالاََْوْلاَدِ لِيَتَبَيَّنَ السَّاخِط لِرِزْقِهِ وَالرَّاضِي بِقِسْمِهِ، وإِنْ كَانَ سُبْحَانَهُ أَعْلَمَ بِهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ، وَلكِن لِتَظْهَرَ الاََْفْعَالُ الَّتي بِهَا يُسْتَحَقُّ الثَّوَابُ وَالْعِقَابُ، لاََِنَّ بَعْضَهُمْ يُحِبُّ الذُّكُورَ وَيَكْرَهُ الاِِْنَاثَ، وَبَعْضَهُمْ يُحِبُّ تَثْمِيرَ الْمَالِوَيَكْرَهُ انْثِلاَمَ الحَالِ94
وسئل عليه السلام وعن الخير ما هو؟ فقال: لَيْسَ الْخَيْرُ أَنْ يَكْثُرَ مَالُكَ وَوَلَدُكَ، وَلكِنَّ الْخَيْرَ أَنْ يَكْثُرَ عِلْمُكَ، وَأَنْ يَعْظُمَ حِلْمُكَ، وَأَنْ تُبَاهِيَ النَّاسَ بِعِبَادَةِ رَبِّكَ، فَإِنْ أَحْسَنْتَ حَمِدْتَ اللهَ، وَإِنْ أَسَأْتَ اسْتَغْفَرْتَ اللهَ. وَلاَ خَيْرَ فِي الدُّنْيَا إِلاَّ لِرَجُلَيْنِ: رَجُلٍ أَذْنَبَ ذُنُوباً فَهُوَ يَتَدَارَكُهَا بِالتَّوْبَةِ، وَرَجُلٍ يُسَارِعُ فِي الْخَيْرَاتِ.95
: وقال عليه السلام وَلاَ يَقِلُّ عَمَلٌ مَعَ التَّقْوَى، وَكَيْفَ يَقِلُّ مَا يُتَقَبَّلُ؟96
وقال عليه السلام : إِنَّ أَوْلَى النَّاسِ بِالاََْنْبِيَاءِ أَعْلَمُهُمْ بِمَا جَاؤُوا بِهِ، ثُمَّ تَلاَ عليه السلام : . ثُمَّ قَالَ عليه السلام : إِنَّ وَلِيَّ مُحَمَّدٍ مَنْ أَطَاعَ اللهَ وإِنْ بَعُدَتْ لُحْمَتُهُ وَإِنَّ عَدُوَّ مُحَمَّدٍ مَنْ عَصَى اللهَ وَإِنْ قَرُبَتْ قَرَابَتُهُ!97
وقال عليه السلام وقد سمع رجلاً من الحروريةيتهجّدويقرأ، فقال: نَوْمٌ عَلَى يَقِينٍ خَيْرٌ مِنْ صَلاَةٍ فِي شَكٍّ.98
وقال عليه السلام : اعْقِلُوا الْخَبَرَ إِذَا سَمِعْتُمُوهُ عَقْلَ رِعَايَةٍ لاَ عَقْلَ رِوَايَةٍ، فَإِنَّ رُوَاةَ الْعِلْمِ كَثِيرٌ، وَرُعَاتَهُ قَلِيلٌ.99
وقال عليه السلام وقد سمع رجلاً يقول: . فقال: إِنَّ قَوْلَنا: إِقْرَارٌ عَلَى أَنْفُسِنَا بِالْمُلْكِ وقولَنَا: إِقْرَارٌ عَلَى أَنْفُسِنَا بِالْهُلْكِ100
وقال عليه السلام وقد مدحه قوم في وجهه: اللَّهُمَّ إِنَّكَ أَعْلَمُ بِي مِنْ نَفْسِي، وَأَنَا أَعْلَمُ بِنَفْسِي مِنْهُمْ، اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا خَيْراً مِمَّا يَظُنُّونَ، وَاغْفِرْ لَنَا مَا لاَ يَعْلَمُونَ.81
و فرمود(ع):ارزش هر كس چيزى است كه نيكويش مى داند. رضى گويد:اين سخن را بها نتوان كرد كه هيچ سخن حكمت آميزى همسنگ آن نيست وهيچ كلامى قرين آن نتواند بود.82
و فرمود(ع):شما را به پنج چيز وصيت مى كنم كه براى به دست آوردن آنها اگر برشتر سوار شويد و تند بتازيد،شايسته است:هيچ يك از شما جز به پروردگار خوداميد نبندد و از چيزى جز گناه خود نترسد و اگر چيزى كه از او پرسند كه نداند از گفتن «نمى دانم »شرمنده نباشد و از آموختن چيزى كه نمى داند،ننگ نداشته باشد.بر شماباد به شكيبايى،زيرا شكيبايى سبت به ايمان چون سر است نسبت به بدن،در بدنى كه سر نباشد،خيرى نيست.همچنين است در ايمانى كه با شكيبايى توام نباشد.83
به مردى كه در ستايش او افراط مى كرد و او مى دانست كه دلش با زبانش يكى نيست چنين فرمود:من فروترم از آنچه مى گويى و فراترم از آنچه در دل دارى.84
و فرمود(ع):آنان كه از شمشير مى رهند،بيش از ديگران بمانند و صاحب فرزندان بيشترى شوند.85
و فرمود(ع):هر كه از گفتن «نمى دانم »سر باز زند به هلاكت رسد.86
و فرمود(ع):تدبير پير را از دلاورى جوان دوست تر دارم. [در روايت ديگر]:از حضور جوان.87
و فرمود(ع):در شگفتم از كسى كه از رحمت خداوند نوميد مى شود و حال آنكه،توان آمرزش خواستنش هست.88
ابو جعفر،امام محمد باقر(ع)از آن حضرت حكايت كند كه فرمود:بر روى زمين مردم رااز عذاب خدا،دو چيز مايه امان بود:يكى از آن دو برداشته شد و ديگرى برجاست آنرا بگيريد و بدان تمسك جوييد. آن امان كه برداشته شد رسول الله(صلى الله عليه و آله)بود.و آن امان كه برجاى ماند،استغفار است.خداى تعالى فرمايد:«تا آنگاه كه تو در ميانشان هستى،خداعذابشان نكند و تا آنگاه كه از خدا آمرزش مى طلبند خدا عذابشان نخواهد كرد» (1) سيد رضى گويد:امام(ع)اين معنى را چه نيكو بيرون كشيده اند و استنباط كرده اند.89
و فرمود(ع):هر كه رابطه ميان خود و خدا را نيكو سازد،خداوند نيز،رابطه اورا با مردم نيكو سازد.و هر كه كار آخرت خود را به صلاح آورد،خداوند،كاردنيايش را به صلاح آورد و هر كه اندرز دهنده خود باشد از سوى خدا براى اونگهبانى بود.90
و فرمود(ع):فقيه كامل كسى است كه مردم را نه از آمرزش خداوند نوميد گرداندو،نه از رحمت حق مايوسشان سازد،نه از مكر خدا ايمنى دهد.91
و فرمود(ع):اين دلها هم ملول مى شوند،آنسان،كه تن ها ملول مى شوند.پس براى شادمان ساختنشان سخنان نغز و حكمت آميز بجوييد.92
و فرمود(ع):بى قدرترين علمها،علمى است كه بر سر زبان باشد و ارجمندترين علمها،علمى است كه بر اعضا و اركان آدمى آشكار شود.93
و فرمود(ع):كسى از شما نگويد كه خداوندا پناه مى برم به تو از آزمايش.زيراهيچكس نيست مگر آنكه،به نحوى به آزمايش گرفتار است،ولى اگر كسى خواهد كه به خدا پناه جويد،از او بخواهد كه از آزمايشهاى گمراه كننده اش پناه دهد.خداى سبحان مى فرمايد:«بدانيد كه داراييها و فرزندان شما وسيله آزمايش شمايند» (2) معنى آن است كه خداوند بندگانش را به اموال و اولاد مى آزمايد تا معلوم دارد كه چه كسى به روزى او ناخشنود است و چه كسى خشنود.هر چند،خداوند به آنها از خود آنهاآگاهتر است،ولى براى آن است كه كارهاى مستحق ثواب را از كارهايى كه درخورعقاب است معلوم دارد،زيرا برخى فرزند پسر را دوست دارند و آنان را از دخترخوش نيايد.بعضى بارورساختن مال را مى پسندند و از كاهش آن ناخشنودند. سيد رضى گويد:و اين تفسيرى عجيب است كه از آن حضرت شنيده شده.94
هنگامى كه از او پرسيدند كه خير چيست؟چنين فرمود:خير آن نيست كه مالت فراوان يا فرزندانت بسيار باشند،بلكه خير آن است كه علمت افزون و بردباريت بسيار باشدو اگر بر مردم مى بالى،باليدنت به پرستش پروردگارت بود.پس اگر نيكى كنى،خداى را سپاس گويى و اگر بدى كنى،از او آمرزش خواهى.در اين جهان خيرى نيست،مگر براى دو كس:كسى كه گناهى مى كند و به توبه جبرانش مى نمايد و كسى كه براى كارهاى خير مى شتابد.95
وفرمود:عملى كه با تقوا توام باشد،اندك نيست،پس چگونه عملى كه به درگاه خداوند مقبول افتاده،اندك باشد.96
و فرمود(ع):نزديكترين مردم به پيامبران كسانى هستند كه به آنچه آورده اندداناتر باشند. [سپس اين آيه را تلاوت نمود]«نزديكترين كسان به ابراهيم همانا پيروان او و اين پيامبر و مؤمنان هستند.» (3) سپس فرمود:دوست محمد(ص)كسى است كه خدا را اطاعت كند،هر چند به نسب از او دور باشد و دشمن محمد(ص)كسى است كه خدا را اطاعت نكند هرچند،خويشاوند نزديك او بود.97
وقتى شنيد كه يكى از حروريه (4) نماز شب مى گزارد و قرآن مى خواند چنين فرمود:خوابى كه با يقين همراه باشد،بهتر است از نماز گزاردن با شك.98
و فرمود(ع):هرگاه خبرى شنيديد آن را نيك بفهميد و در آن بينديشيد،نه اينكه بشنويد و نقل كنيد.زيرا نقل كنندگان علم بسيارند ولى،انديشه كنندگان در آن اندك اند.99
شنيد كه كسى مى گويد:انا لله و انا اليه راجعون.فرمود:وقتى كه مى گوييم:«انا لله...» ما از آن خداييم به فرمانروايى و پادشاهى او اعتراف كرده ايم و چون مى گوييم «انااليه راجعون »به سوى او باز مى گرديم،به هلاكت و از ميان رفتن خود اعتراف مى كنيم.100
هنگامى كه كسى او را روياروى مى ستود،چنين فرمود:بار خدايا،تو از من به خودم داناترى و من خود را بهتر از ايشان مى شناسم.بار خدايا،مرا بهتر از آن دار كه اينان مى پندارند و گناهانى را كه اينان نمى دانند،براى من بيامرز.1.سوره 8،آيه 33. 2.سوره 8،آيه 28. 3.سوره 3،آيه 68. 4.طايفه اى از خوارج كه در حروراء اجتماع كرده به مخالفت على(ع)برخاستند.
