لطفا منتظر باشید ...
121
وقال عليه السلام : شَتَّانَ بَيْنَ عَمَلَيْنِ: عَمَلٍ تَذْهَبُ لَذَّتُهُ وَتَبْقَى تَبِعَتُهُ، وَعَمَلٍ تَذْهَبُ مَؤُونَتُهُ وَيَبْقَى أَجْرُهُ.122
وتبع جنازة فسمع رجلاً يَضحك، فقال عليه السلام : كَأَنَّ الْمَوْتَ فِيهَا عَلَى غَيْرِنَا كُتِبَ، وَكَأَنَّ الْحَقَّ فِيهَا عَلَى غَيْرِنَا وَجَبَ، وَكَأَنَّ الَّذِي نَرَى مِنَ الاََْمْوَاتِ سَفْرٌعَمَّا قَلِيلٍ إِلَيْنَا رَاجِعُونَ! نُبَوِّئُهُمْأَجْدَاثَهُمْنَأْكُلُ تُرَاثَهُمْ كَأَنَّا مُخَلَّدُونَ، قَدْ نَسِينَا كُلَّ وَاعِظٍ وَوَاعِظَةٍ، وَرُمِينَا بِكُلِّ جَائِحَةٍ!123
[وقال عليه السلام :] طُوبَى لِمَنْ ذَلَّ فِي نَفْسِهِ، وَطَابَ كَسْبُهُ، وَصَلَحَتْ سَرِيرَتُهُ، وَحَسُنَتْ خَلِيقَتُهُأَنْفَقَ الْفَضْلَ مِنْ مَالِهِ، وَأَمْسَكَ الْفَضْلَ مِنْ لِسَانِهِ، وَعَزَلَ عَنِ النَّاسِ شَرَّهُ، وَوَسِعَتْهُ السُّنَّةُ، وَلَمْ يُنْسَبْ إِلَى الْبِدْعَةِ. ومن الناس من ينسب هذا الكلام إلى رسول الله صلى الله عليه وآله .124
وقال عليه السلام : غَيْرَةُ الْمَرْأَةِ كُفْرٌ وَغْيْرَةُ الرَّجُلِ إيمَانٌ.125
وقال عليه السلام : لاَََنْسُبَنَّ الاِِْسْلاَمَ نِسْبَةً لَمْ يَنسُبْهَا أَحَدٌ قَبْلِي: الاِِْسْلاَمُ هُوَ التَّسْلِيمُ، وَالتَّسْلِيمُ هُوَ الْيَقِينُ، وَالْيَقِينُ هُوَ التَّصْدِيقُ، وَالتَّصْدِيقُ هُوَ الاِِْقْرَارُ، وَالاِِْقْرَارُ هُوَ الاََْدَاءُ، وَالاََْدَاءُ هَوَ الْعَمَلُ.126
وقال عليه السلام : عَجِبْتُ لِلْبَخِيلِ يَسْتَعْجِلُ الْفَقْرَالَّذِي مِنْهُ هَرَبَ، وَيَفُوتُهُ الْغِنَى الَّذِى إِيَّاهُ طَلَبَ، فَيَعِيشُ فِي الدُّنْيَا عَيْشَ الْفُقَرَاءِ، وَيُحَاسَبُ فِي الاَْخِرَةِ حِسَابَ الاََْغْنِيَاءِ. وَعَجِبْتُ لِلْمُتَكَبِّرِ الَّذِي كَانَ بِالاَمْسِ نُطْفَةً، وَيَكُونُ غَداً جِيفَةً. وَعَجِبْتُ لِمَنْ شَكَّ فِي اللهِ، وَهُوَ يَرَى خَلْقَ اللهِ. وَعَجِبْتُ لِمَنْ نَسِيَ الْمَوْتَ، وهُوَ يَرَى الْمَوْتَى. وَعَجِبْتُ لِمَن أَنْكَرَ النَّشْأَةَ الاَُْخْرَى، وَهُوَ يَرَى النَّشْأَةَ الاَُْولَى. وَعَجِبْتُ لِعَامِرٍ دَارَ الْفَنَاءِ، وَتَارِكٍ دَارَ الْبَقَاءِ.127
وقال عليه السلام : مَنْ قَصَّرَ فِي الْعَمَلِ ابْتُلِيَ بِالْهَمِّ، وَلاَ حَاجَةَ لله فِيمَنْ لَيْسَ لله فِي نَفْسِهِ وَمَالِهِ نَصِيبٌ.128
وقال عليه السلام : تَوَقَّوا الْبَرْدَفِي أَوَّلِهِ، وَتَلَقَّوْهُفِي آخِرِهِ، فَإِنَّهُ يَفْعَلُ فِي الاََْبْدَانِ كَفِعْلِهِ فِي الاََْشْجَارِ، أَوَّلُهُ يُحْرِقُ وَآخِرُهُ يُورقُ129
وقال عليه السلام : عِظَمُ الخالِقِ عِنْدَكَ يُصَغِّرُ الْـمَخْلُوقَ فِي عَيْنِكَ.130
وقال عليه السلام وقد رجع من صفين، فأَشرف على القبور بظاهر الكوفة: يَا أَهْلَ الدِّيَارِ الْمُوحِشَةِ وَالْـمَحَالِّ الْمُقْفِرَةِ وَالْقُبُورِ الْمُظْلِمَةِ. يَا أَهْلَ التُّرْبَةِ، يَا أَهْلَ الْغُرْبَةِ، يَا أَهْلَ الْوَحْدَةِ، يَا أَهْلَ الْوَحْشَةِ، أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌح سَابِقٌ، وَنَحْنُ لَكُمْ تَبَعٌلاَحِقٌ. أَمَّا الدُّورُ فَقَدْ سُكِنَتْ، وَأَمَّا الاََْزْوَاجُ فَقَدْ نُكِحَتْ، وَأَمَّا الاََْمْوَالُ فَقَدْ قُسِمَتْ. هذَا خَبَرُ مَا عِنْدَنَا، فَمَا خَبَرُ مَا عِنْدَكُمْ؟ ثم التفت إِلى أَصحابه فقال: أَمَا لَوْ أُذِنَ لَهُمْ فِي الْكَلاَمِ لاَََخْبَرُوكُمْ أَنَّ .131
وقال عليه السلام وقد سمع رجلاً يذم الدنيا: أَيُّهَا الذَّامُّ للدُّنْيَا، الْمُغْتَرُّ بِغُرُرِهَا، [الْـمَخْدُوعُ بِأَبَاطِيلِهَا! أَتَغْتَرُّ بِالدُّنْيَاج ثُمَّ تَذُمُّهَا؟ أَ أَنْتَ الْمُتَجَرِّمُعَلَيْهَا، أَمْ هِيَ الْمُتَجَرِّمَةُ عَلَيْكَ؟ مَتَى اسْتَهْوَتْكَ أَمْ مَتى غَرَّتْكَ؟ أَبِمَصَارِعِ آبَائِكَ مِنَ الْبِلَى أَمْ بِمَضَاجِعِ أُمَّهَاتِكَ تَحْتَ الثَّرَى كَمْ عَلَّلْتَبِكَفَّيْكَ، وَكَمْ مَرَّضْتَ بِيَدَيْكَ! تَبْغِي لَهُمُ الشِّفَاءَ، وَتَسْتَوْصِفُ لَهُمُ الاََْطِبَّاءَ لَمْ يَنْفَعْ أَحَدَهُمْ إِشْفَاقُكَ وَلَمْ تُسْعَفْ فِيهِ بِطِلْبَتِكَ وَلَمْ تَدْفَعْ عَنْهُ بِقُوَّتِكَ! قَدْ مَثَّلَتْ لَكَ بِهِ الدُّنْيَا نَفْسَكَ وَبِمَصْرَعِهِ مَصْرَعَكَ. إِنَّ الدُّنْيَا دَارُ صِدْقٍ لِمَنْ صَدَقَهَا، وَدَارُ عَافِيَةٍ لِمَنْ فَهِمَ عَنْهَا، وَدَارُ غِنىً لِمَنْ تَزَوَّدَ مِنْهَا وَدَارُ مَوْعِظَةٍ لِمَنْ اتَّعَظَ بِهَا، مَسْجِدُ أَحِبَّاءِ اللهِ، وَمُصَلَّى مَلاَئِكَةِ اللهِ، وَمَهْبِطُ وَحْيِ اللهِ، وَمَتْجَرُ أَوْلِيَاءِ اللهِ، اكْتَسَبُوا فِيهَاالرَّحْمَةَ، وَرَبِحُوا فِيهَا الْجَنَّةَ. فَمَنْ ذَا يَذُمُّهَا وَقَدْ آذَنَتْبِبَيْنِهَا وَنَادَتْ بِفِراقِهَا، وَنَعَتْنَفْسَهَا وَأَهْلَهَا، فَمَثَّلَتْ لَهُمْ بِبَلاَئِهَا الْبَلاَءَ،شَوَّقَتْهُمْ بِسُرُورِهَا إِلَى السُّرُورِ؟! رَاحَتْ بِعَافِيَةٍ وَابْتَكَرَتْبِفَجِيعَةٍ ترغِيباً وَتَرْهِيباً، وَتَخْوِيفاً وَتَحْذِيراً، فَذَمَّهَا رِجَالٌ غَدَاةَ النَّدَامَةِ، وَحَمِدَهَا آخَرُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ، ذَكَّرَتْهُمُ الدُّنْيَا فَذَكَرُوا، وَحَدَّثَتْهُمْ فَصَدَّقُوا، وَوَعَظَتْهُمْ فَاتَّعَظُوا.132
وقال عليه السلام : إِنَّ لله مَلَكاً يُنَادِي فِي كُلِّ يَوْمٍ: لِدُوالِلْمَوْتِ، وَاجْمَعُوا لِلْفَنَاءِ، وَابْنُوا لِلْخَرَابِ.133
وقال عليه السلام : الدُّنْيَا دَارُ مَمَرٍّ إلى دَارِ مَقَرٍّ، وَالنَّاسُ فِيهَا رَجُلاَنِ: رَجُلٌ بَاعَ نَفْسَهُ فَأَوْبَقَهَا وَرَجُلٌ ابْتَاعَ نَفْسَهُفَأَعْتَقَهَا.134
وقال عليه السلام : لاَ يَكُونُ الصَّدِيقُ صَدِيقاً حَتَّى يَحْفَظَ أَخَاهُ فِي ثَلاَثٍ: فِي نَكْبَتِهِ، وَغَيْبَتِهِ، وَوَفَاتِهِ.135
وقال عليه السلام : مَنْ أُعْطِيَ أَرْبعاً لَمْ يُحْرَمْ أَرْبَعاً: مَنْ أُعْطِيَ الدُّعَاءَ لَمْ يُحْرَمِ الاِِْجَابَةَ، وَمَنْ أُعْطِيَ التَّوْبَةَ لَمْ يُحْرَمِ الْقَبُولَ، وَمَنْ أُعْطِيَ الاِِْسْتِغْفَارَ لَمْ يُحْرَمِ الْمَغْفِرَةَ، وَمَنْ أُعْطِيَ الشُّكْرَ لَمْ يُحْرَمِ الزِّيَادَةَ. وتصديقُ ذَلكَ في كتَابِ اللهِ، قَالَ اللهُ عزوجل في الدّعَاء: ، وقال في الاستغفار: ، وقال في الشكر: ، وقال في التوبة: .136
وقال عليه السلام : الصَّلاَةُ قُرْبَانُ كُلِّ تَقِيٍّ، وَالْحَجُّ جِهَادُ كُلِّ ضَعِيفٍ، وَلِكُلِّ شَيْءٍ زَكَاةٌ، وَزَكَاةُ الْبَدَنِ الصِّيَامُ، وَجِهَادُ الْمَرْأَةِ حُسْنُ التَّبَعُّلِ137
وقال عليه السلام : اسْتَنْزِلُوا الرِّزْقَ بِالصَّدَقَةِ،138
وقال عليه السلام : ومَنْ أَيْقَنَ بِالْخَلَفِ جَادَ بِالْعَطِيَّةِ.139
وقال عليه السلام : تَنْزِلُ الْمَعُونَةُ عَلَى قَدْرِ الْمَؤُونَةِ.140
وقال عليه السلام : مَا عَالَامرؤٌ اقْتَصَدَ121
و فرمود(ع):فرق است ميان اين دو عمل،عملى كه لذتش رفته و عواقب ناگوارش مانده است و عملى كه رنجش سپرى شده و اجر و ثوابش باقى است.122
از پى جنازه اى مى رفت،مردى را ديد كه مى خنديد.امام(ع)به او فرمود: گويى كه مرگ بر ديگران مقرر شده،نه بر ما و گويى حق بر غير ما واجب شده و گويى،اين مردگان كه مى بينيم،مسافرانى هستند كه بزودى به نزد ما بازمى گردند آنها را در گورهايشان مى گذاريم و اموالشان را مى خوريم،پندارى،كه پس از آنها جاودانه خواهيم زيست.سپس،هر اندرز دهنده اى را چه مردو چه زن فراموش مى كنيم و خود را به دست هر بلا و آفت مى سپاريم.123
و فرمود:خوشا به حال كسى كه نفس را به فروتنى وادارد،و كسبش پاك و شايسته و نيتش پسنديده و خلق و خويش نيكو باشد.زيادى مالش را انفاق كند و سركشى زبانش را مهارنمايد و شر خود را از مردم دور دارد.و سنت بر او دشوار نيايد و به بدعت نسبتش ندهند. من مى گويم بعضى از اين سخن و سخن پيش از آن را به پيامبر(ص)نسبت داده اند.124
و فرمود(ع):غيرت زن كفر است و غيرت مرد ايمان.125
و فرمود(ع):اسلام را به گونه اى وصف مى كنم كه كس پيش از من چنانش وصف نكرده باشد: اسلام تسليم است و تسليم،يقين است و يقين،تصديق است و تصديق،اقرار است و اقرار،به جاى آوردن است و به جاى آوردن،پرداختن به عمل صالح است.126
و فرمود(ع):در شگفتم از بخيل كه فقرى را،كه همواره از آن مى گريزد،بشتاب مى طلبد و آن توانگرى را،كه در طلب اوست،از دست مى دهد.پس در دنيا،زندگيش به زندگى بينوايان ماند و در آخرت چون توانگران از او حساب مى كشند. و در شگفتم از متكبر كه ديروز نطفه بود و فردا مردارى بيش نخواهد بود. و در شگفتم از كسى كه در خدا شك مى كند و آفريدگان خدا را مى بيند. و در شگفتم از كسى كه مرگ را فراموش مى كند و مردگان را مى بيند. و در شگفتم از كسى كه منكر روز رستاخيز است و حال آنكه،پديد آمدن نخستين را مى بيند. و در شگفتم از كسى كه دنياى فانى را آباد مى سازد و جهان باقى را وا مى گذارد.127
و فرمود(ع):كسى كه در عمل كوتاهى كند به اندوه دچار گردد و خداوند را،به كسى كه خدا را در مال و جانش نصيبى نباشد،نيازى نيست.128
و فرمود(ع):در آغاز سرما خود را از آن حفظ كنيد و در پايان آن بدان روى نهيد زيرا سرما با بدنها همان كند كه با درختان كند.در آغاز مى لرزاندشان و در پايان،برگشان را مى روياند.129
و فرمود(ع):بزرگى خداوند در نظر تو سبب مى شود كه آفريدگان در چشمت خردآيند.130
از صفين بازگشته بود،گذارش به گورستان بيرون كوفه افتاد.چنين فرمود: اى ساكنان خانه هاى وحشتزا و محله هاى تهى و گورهاى تاريك،اى در خاك غنودگان،اى غريبان،اى ترسندگان،شما در رفتن بر ما پيشى گرفته ايد و ما از پى شما مى آييم.اما خانه هايتان،ديگران در آنها آرميده اند و اما زنانتان،ديگران آنان را به زنى گرفته اند،اما اموالتان به ميان ديگران تقسيم شده.اينها خبرهايى بود كه ماداشتيم،شما چه خبر داريد. [سپس،به اصحابش روى كرد و فرمود:]اگر اينان رخصت سخن گفتن مى داشتند،به شما مى گفتند كه بهترين توشه ها پرهيزگارى است.131
وقتى كه شنيد مردى دنيا را نكوهش مى كند،چنين فرمود: اى كسى كه دنيا را نكوهش مى كنى و حال آنكه فريفته نيرنگهاى او هستى و به دروغهايش دلباخته اى.آيا هم فريفته دنيا هستى و هم نكوهشش مى كنى؟آيا تو اورا گناهكار مى شمارى يا او تو را گناهكار مى شمارد؟اين دنيا از كى عقل از سرت ربود و سرگردانت نمود؟از كى فريبت داد؟آيا به جايى كه پدرانت به خواب مرگ رفته اند و پوسيده اند تو را فريفته يا به آنجا كه مادرانت در خاك سرد غنوده اند؟چه بيمارانى را،با دستهايت تيمار داشتى و چه دردمندانى را پرستارى كردى.برايشان شفا طلبيدى و از پزشكان،اوصاف بيماريشان را پرسيدى.نه داروى تو بى نيازشان كرد نه گريه هايت سودشان بخشيد.نه ترس تو فايدتى در بر داشت نه به خواست خود رسيدى و نه،به نيروى خويش،بيمارى از آنان دور ساختى.دنيا،براى تو از اونمونه اى ساخت كه مرگ او مرگ تو را ماند.دنيا براى كسى كه گفتارش را راست انگارد، سراى راستى است و براى كسى كه حقيقت آن را دريابد،سراى عافيت است و براى كسى كه از آن براى آخرتش توشه برگيرد،سراى توانگرى است و براى كسى كه از آن پند پذيرد،سراى اندرز و موعظه است. دنيا نمازگاه دوستان خداست،مصلاى ملايكه خداست،محل نزول وحى خداست،بازارگاه دوستان خداست كه در آن كسب رحمت كنند و سودشان بهشت است.پس چه كسى دنيا را نكوهش مى كند،در حالى كه،دنيا خود نداى فراق در داده و خود واهل خود را به نيستى هشدار داده؟محنت و بلايى را كه خود بدان گرفتار است،نمونه محنتها و بلاهاى آخرت گردانيد؟و به شادمانى خود آنان را به شادمانى آخرت راه نمود؟شب با تندرستى گذشت و بامدادان در سختى فراز آمد.هم ترغيب كند و هم بترساند،هم بيم دهد و هم هشدار.پس،فردا كه روز پشيمانى است،گروهى نكوهشش كنند و جمعى در قيامت بستايندش.زيرا دنيا به يادشان آورد وآنان نيز به ياد آورند،با آنان سخن گفت،سخنش را راست شمردند.اندرزشان داداندرزش را پذيرا آمدند.132
و فرمود(ع):خداوند را ملكى است كه در هر روز ندا در مى دهد كه بزاييد براى مردن و گرد آوريد براى فنا شدن و بسازيد براى ويران گشتن.133
و فرمود(ع):دنيا سرايى است گذرگاه،نه سرايى كه در آن قرار توان يافت.مردم دردنيا دو گروهند.آنكه،خود را فروخت و به تباهى افكند و آنكه،خود را خريد و آزاد كرد.134
و فرمود(ع):دوست را دوست نتوان گفت،مگر آنگاه،كه در سه جاى آبروى دوست خود نگه دارد.يكجا به هنگامى كه به بلايى گرفتار شود و يكى در هنگامى كه حاضر نباشد و يكى بعد از مرگش.135
و فرمود(ع):هر كه را چهار چيز بدهند،از چهار چيز محروم نماند.كسى را كه توفيق دعا دهند از اجابت محروم نماند و كسى را كه توفيق توبه دهند از پذيرفته شدن توبه محروم نماند و كسى را كه توفيق استغفار دهند از آمرزش محروم نماند وكسى را كه توفيق سپاسگزارى دهند از زيادت نعمت محروم نماند. گواه اين دو در كتاب خداى عز و جل است:در باب دعا گويد:«مرا بخوانيد تا شما را اجابت كنم » (1) و در باب استغفار گويد:«هر كه كار ناپسندى كند يا به خود ستم روا دارد،آنگاه از خداآمرزش خواهد،خدا را آمرزنده و مهربان خواهد يافت.» (2) و در باب شكر گويد:«اگر مراسپاس گوييد بر نعمت شما مى افزايم » (3) و در باب توبه گويد:«جز اين نيست كه توبه از آن كسانى است كه به نادانى مرتكب كارى زشت مى شوند و زود توبه مى كنند خدا توبه اينان رامى پذيرد و خدا دانا و حكيم است.» (4)136
و فرمود(ع):نماز به منزله قربانى هر پرهيزگارى است و حج،جهاد هر ناتوانى است.و هر چيز را زكاتى است و زكات بدن،روزه است و جهاد زن،نيكوداشتن شوى است.137
و فرمود(ع):روزى را به صدقه دادن فرود آريد138
و فرمود: كسى كه به عوض يقين داشته باشد در بخشش جوانمردى كند.139
و فرمود(ع):يارى خداوند به مقدار رنج و زحمت هر كس برسد.140
و فرمود(ع):درويش نشود كسى كه ميانه روى كند.1.سوره 40،آيه 60. 2.سوره 4،آيه 110. 3.سوره 14،آيه 7. 4.سوره 4،آيه 17.
