ترجمه ای تازه از صحیفه سجادیه نسخه متنی

خدايى كه «به بينندگان آفريننده را/نبينى, مرنجان دو بيننده را».(ص17)

اين بيت, از اشعار حكيم فردوسى در ديباچه شاهنامه و مُشعر به عقيده نفى رؤيت است كه شيعه و معتزله, پاى فشارانه طرح مى نمايند؛ ولى مسلّماً جاى آن هر جا باشد, در ترجمه عبارت صحيفه نيست! حتّى جمله ساخته شده با بيت مزبور, از هنجار دستورى برخوردار نيست: خدايى كه به بينندگان, آفريننده را نبيني…؟!

· عبارت «يَرْهَقُهُ بِأعْوامِ دَهْرِه» (ص12) را اين گونه به فارسى درآورده اند:

با سال هاى عمر خود, آن را به كمال مى رساند.(ص17)

در حالى كه «آن را به كمال مى رساند», واگردانى درست براى «يَرْهَقُهُ» به نظر نمى رسد.

در شرح موجز و كارآمد محمّد باقر بن محمّد شفيع الحسينيّ المنجّم بر صحيفه سجّاديّه(ع) كه در سده 12 هجرى پديد آمده, ذيل جاى گفتگو, مى خوانيم:

رَهِقَ يَرْهِقُ ـ بكسر العين و فتحها فى المضارع ـ رَهَقاً: أى دنا منه.[5]

به قول بديع الزّمان قهپايى, صاحب رياض العابدين:

اين گردش سال ها, نزديك سازنده اوست به آن غايت.[6]

در صحيفه آمده:

· «الحمدُ لِلّهِ على ما عَرَّفَنا مِن نَفسِه و أ لْهَمَنا مِن شُكره و فَتَحَ لنا من أبوابِ العِلمِ بُربوبيَّتِه»(ص13).

مترجم, اين سخنان را اين گونه جامه ترجمه پوشانيده است:

سپاسْ خداى را بر آنچه از شناخت خود به ما شناسانيده و نيز برآنچه از توفيق شكرگزارى خود به ما الهام فرموده و بر آن درهايى كه از دانش پروردگاريش به روى ما گشوده. (ص18)

تذكر چند نكته درباره اين عبارات ضرورى است:

يكم آن كه واژه «شناخت» در عبارت نخست, نه در نصّ تازيِ نيايشْ معادل دارد و نه در ساختارِ فارسى, خوش افتاده است.

دوم آن كه واژه «توفيق» در عبارت دوم, در نصّ تازى معادل ندارد و به فرضِ بايستگى در ترجمه, بايد ميان قلابْ جاى داده شود.

سوم آن كه «دانش پروردگاريش» در ترجمه «العلم بربوبيّته» روشن و وافى به مقصود نيست؛ بلكه دوپهلو و گمانْ افكن است.

غرض از «… العلم بربوبيّته» آن است كه: «درهاى معرفت را بر ما گشود كه پروردگار خود را شناختيم».[7] بايد عبارت ترجمه, رساننده اين معنا باشد.

· در نيايش يكم آمده:

حَمْداً يُضىءُ لَنا به ظُلُماتِ البَرزَخ و يُسَهِّلُ عَلَينا به سَبيلَ المَبْعَث.(ص13)

اين گونه ترجمه كرده اند:

سپاسى كه با آن, بر ما تاريكى هاى عالم برزخْ روشن مى گردد و به وسيله آن, راه رستاخيز بر ما آسان مى شود.(ص18)

دو فعلِ «يُضىء» و «يُسَهِّل» در دستور زبان تازى, فعل معلوم به شمار مى روند و در اين متن, كننده آنها ذات اقدس بارى ـ عزّ اسمه ـ است؛ ولى مترجم گرامى, اين فعل ها را به ريختِ مجهول, فارسى كرده است كه پسنديده نيست.

· باز در نيايش يكم آمده:

حَمْداً… نَسبِقُ بِهِ مَن سَبَقَ إلى رضاه و عَنْوِه. (ص13)

در ترجمه آورده اند: