لطفا منتظر باشید ...
برنامههاى حكومت جهاني
پس از آشنايى با اهداف حكومت، بايد به بررسى برنامههاى حكومت براى رسيدن به هدفهاى مذكور بپردازيم تا ضمن شناخت مسير فعاليتها در دورانِ سبز ظهور، الگويى براى دوران پيش از ظهور ترسيم شود و آنانكه به انتظار منجى بزرگ عالم هستند با روشهاى حكومتى و برنامههاى اجرايى امام عصرعليه السلام آشنا گرديده و خود و جامعه را براى پيمودن چنان راهى آماده كنند. با استفاده از روايات فراوانى كه درباره دوران حكومت امام مهدىعليه السلام موجود است سه محور عمده برنامههاى آن حكومت عبارتند از: برنامههاى فرهنگى، برنامههاى اجتماعى و برنامههاى اقتصادى. به بيان ديگر جامعه بشرى كه به خاطر دورى از تعاليم ناب قرآن و سيره پيشوايان دينى، به انحطاط فرهنگى گرفتار شده است لازم است در پرتو يك انقلاب فرهنگى بزرگ، به دامن قرآن و عترت بازگردانده شود. همچنين لزوم يك «برنامه جامع اجتماعى» به آن جهت است كه زخمهاى گوناگون پيكر اجتماع، التيام گيرد و برنامههاى صحيحى كه ضامن حيات واقعى جامعه و برخوردارى همگان از حقوق الهى و انسانى است به جاى روشهاى ظالمانه كه جامعه را به هرج و مرج و فساد و تباهى و از بين رفتن حقوق ضعيفان كشانيده است، قرار گرفته و اجرا گردد. براى فراهم شدن زمينههاى تعالى فرهنگى و رشد اجتماعى، برنامه اقتصادى نيز ضرورت دارد تا ضمن آن از تمامى امكانات مادّىِ زمينى به شكل عادلانه و در بستر مناسب استفاده شود. به بيان ديگر اينكه با بهرهگيرى بهينه از مواهب طبيعى، رشد اقتصادى و تأمين معيشت براى همه طبقات و در همه محيطها امكانپذير گردد. پس از بيان اجمالى برنامههاى حكومت امام دوازدهمعليه السلام - به بررسى تفصيلى آنها بر اساس روايات معصومينعليهم السلام مىپردازيم و مهمترين برنامههاى حضرت را در هر بخش مورد بحث قرار مىدهيم: الف) برنامه فرهنگى
در حكومت جهانى امام مهدىعليه السلام تمامى فعاليتهاى فرهنگى، در راستاى رشد و تعالى علمى و عملى مردم خواهد بود و با جهل و نادانى در همه زمينهها مقابله خواهد شد. مهمترين محورهاى جهاد فرهنگى در حكومت حقّ عبارتند از: 1- احياء كتاب و سنّت:
پس از آنكه در همه اعصار، قرآن غريب و تنها مانده و در حاشيه زندگى به فراموشى سپرده شده بود؛ در زمان حكومت آخرين حجت الهى تعاليم حيات بخش قرآن به تمامى عرصه زندگى بشر وارد مىشود. و سنّت كه همان گفتار و رفتار پيشوايان دينى است در همه جا به عنوان بهترين الگوى حيات انسانى مطرح مىگردد و عملكرد همگان با معيار خدشهناپذير قرآن و عترت ارزيابى مىشود. امام علىعليه السلام در بيانى رسا حكومت قرآنى امام مهدىعليه السلام را چنين توصيف كرده است: در روزگارى كه هواى نفس حكومت مىكند [امام مهدىعليه السلام ظهور مىكند و ]هدايت و رستگارى را جايگزين هواى نفس مىسازد و در عصرى كه نظر شخصى بر قرآن مقدم شده است، افكار را متوجه قرآن مىگرداند و آن را حاكم بر جامعه مىسازد.(1) و نيز در بيانى ديگر، آن حضرت دوران ظهور قرآن و حضور آن را در زندگى بشر چنين بشارت داده است: ... گويى هم اكنون شيعيان خود را مىبينم كه در مسجد كوفه، خيمهها زدهاند و قرآن را بدان گونه كه نازل شده به مردم مىآموزند...(2) و ياد دادن و ياد گرفتن قرآن نقطه شروعى براى ترويج فرهنگ قرآنى و حاكميت قرآن و احكام آن در همه حوزههاى فردى و اجتماعى است. 2- گسترش معرفت و اخلاق
قرآن كريم و تعاليم اهل بيتعليهم السلام بر رشد اخلاقى و معنوى بشر بيشترين تأكيد را انجام داده است زيرا كه مهمترين عامل رشد و تعالى انسان به سوى هدف بلند خلقت همانا اخلاق نيكو مىباشد. پيامبرصلى الله عليه وآله هدف از پيامبرى خود را تكميل مكارم الاخلاق مىشمرد(3) و قرآن نيز آن بزرگوار را بهترين الگوى رفتارى براى همه مردم معرفى مىكند.(4) ولى با كمال تأسف به واسطه دورى بشر از راهنمايىهاى قرآن و اهل بيتعليهم السلام، انحطاط اخلاقى در همه زمينهها در جوامع بشرى و به ويژه جامعه مسلمين آشكار گرديده است و همين انحراف از ارزشهاى اخلاقى از عوامل مهم ويران كردن حيات فردى و اجتماعى انسانها شده است. حكومت امام مهدىعليه السلام كه حكومت خدا و ارزشهاى الهى بر جهان است، ترويج ارزشهاى اخلاقى را در رأس برنامههاى خود قرار خواهد داد. امام باقرعليه السلام فرمود: اِذا قامَ قائمُنا وَضَعَ يَدَهُ عَلى رُؤُوسِ الْعِبادِ فَجَمَعَ بِهِ عُقُولُهُمْ وَ اَكْمَلَ بِهِاَخْلاقُهُمْ.(5) زمانى كه قائم ما قيام كند دست خود بر سر بندگان خواهد نهاد و عقلهاى ايشان را جمع خواهد كرد و اخلاق آنها را به كمال خواهد رساند. از اين تعبير كنايهآميز و زيبا فهميده مىشود كه در پرتو حكومت مهدىعليه السلام كه حكومت اخلاق و معنويت است، بستر مناسب براى كمال عقلى و اخلاقى بشر فراهم خواهد آمد زيرا همانگونه كه اخلاق منحط و پست از نقصان عقل و خِرد آدمى است، كمال عقل موجب بروز و ظهور اخلاق نيكو در انسان خواهد بود. از سوى ديگر محيط آكنده از هدايتهاى قرآن و سنتهاى الهى آدمى را به سوى خوبىها سوق مىدهد. بنابراين از درون و برون همه كششها به سوى فضيلتها و زيبايى هاست و اينگونه است كه ارزشهاى الهى و انسانى همه جائى و عالمگير مىشود. 3- نهضت علمى
يكى از برنامههاى فرهنگى حكومت امام مهدىعليه السلام كه خود منبع علوم و سرآمد همه عالمان زمان خويش است(6)، نهضت علمى و دانش بشرى به طور چشمگير و بىسابقه است. وقتى پيامبر اسلامصلى الله عليه وآله كه بشارت آمدن مهدىعليه السلام را داده است به اين بخش از اقدام او نيز اشاره فرموده است: ...نهمين امام (از فرزندان امام حسينعليه السلام) قائم ايشان است كه خداوند به دست او همه زمين را از روشنايى پر مىكند پس از آنكه گرفتار تاريكى گشته است و تمام زمين را از عدالت و دادگرى مىآكند پس از آنكه از ظلم و جور پر شده باشد و سراسر عالم را از علم و دانائى بهرهمند مىسازد پس از آنكه به جهل و نادانى گرفتار آمده باشد...(7) و اين جنبش علمى و فكرى براى همه اقشار و طبقات جامعه است و در اين شكوفايى فرقى بين مرد و زن نيست. بلكه زنان نيز به رتبههاى بلند علمى و دينشناسى مىرسند. امام باقرعليه السلام فرمود: در زمان امام مهدىعليه السلام به شما حكمت (و دانش) داده مىشود تا آن جا كه زن در درون خانهاش مطابق كتاب خدا و سنّت پيامبرصلى الله عليه وآله قضاوت مىكند.(8) و اين حكايت از آگاهى و شناخت عميق از آيات قرآن و روايات اهل بيتعليهم السلام دارد زيرا كه امر قضاوت امرى دشوار و سنگين است. 4. مبارزه با بدعتها
بدعت در مقابل «سنّت» و به معنى نوآورى در دين و داخل كردن انديشهها و آراء شخصى در دين و ديندارى است. امام علىعليه السلام در معرفى بدعت گذاران مىفرمايد: بدعت گذاران كسانى هستند كه با فرمان خدا و كتاب او و پيامبرش مخالفت مىورزند و براساس رأى و هواهاى نفسانى خود عمل مىكنند هر چند شمار آنها بسيار باشد.(9) بنابراين بدعت به معنى مخالفت با خدا و كتاب و پيامبر او و حاكم كردن هواهاى نفسانى و عمل كردن براساس تمايلات شخصى است و اين جز آنست كه با الهام از كتاب و سنّت و بر اساس معيارهاى الهى تحقيق و تحليلى نو ارائه شود. بدعت امرى است كه سنّت و شيوه خدا و پيامبر را نابود مىكند و هيچ آفتى براى دين، چنين شكننده و نابود كننده نيست. امام علىعليه السلام فرمود: ماهَدَمَ الدّينَ مِثْلُ البِدَعِ.(10) هيچ چيز مانند بدعتها دين را ويران و تباه نكرده است. و به همين دليل است كه در مقابل بدعت گذاران، سنّت مداران بايد قيام كنند و پرده از تزوير و نيرنگ آنها بردارند و راه نادرست آنها را براى مردمان آشكار كنند و بدينگونه از گمراهى مردم جلوگيرى كنند. پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله فرمود: هرگاه بدعتها در ميان امتم آشكار شوند بر عالم است كه علم و دانش خود را آشكار سازد، هر كس چنين نكند نفرين خدا بر او باد!(11) با تأسف بايد گفت كه پس از پيامبر و راه روشن او، چه بدعتها كه در دين نگذاشتند و چه انحرافها و كجىها كه در مسير ديندارى پديد نياوردند و چه گمراهىها كه در برابر مردم نگشودند! و بدين سان چهره دين را واژگونه ساختند و رخسار تابناك آئين را به حجابهاى هواها و سليقههاى شخصى پوشاندند و هر چند امامان معصومعليهم السلام و به دنبال ايشان عالمان دين كوشيدند ولى همچنان راه بدعت گذارى و سنّت سوزى باز ماند و در دوران غيبت سير صعودى گرفت. و اكنون عالم در انتظار است كه صاحب مكتب و منجى بشر و موعود قرآن بيايد و در سايه سار حكومت او سنتها زنده گرديده و بدعتها برچيده شود. و بى شك در رأس برنامههاى اصلاحى او مبارزه با بدعتها و گمراهىهاست تا زمينههاى هدايت و رشد و تعالى بشر فراهم گردد. امام باقرعليه السلام در ضمن سخنى بلند در توصيف زمان ظهور آن حضرت فرمود: ... وَلايَتْرُكُ بِدْعَةً اِلاَّ اَزالَها وَ لاسُنَّةً اِلاَّ اَقامَها...(12) هيچ بدعتى را وانگذارد مگر اينكه آن را از ريشه بركند و از هيچ سنّتى نمىگذرد مگر اينكه آن را بر پا خواهد فرمود. ب. برنامه اقتصادى
از شاخصههاى يك جامعه سالم، اقتصاد سالم است. اگر از منابع ثروت در جامعه به درستى استفاده شود و امكانات توليد و توزيع در اختيار عدهاى خاص نباشد بلكه حكومت به همه قشرها توجه كرده و براى همه امكانِ بهرهگيرى از سرمايهها را فراهم كند، جامعهاى ساخته مىشود كه امكان رشد معنوى نيز در آن بيشتر است. در قرآن كريم و روايات معصومينعليهم السلام نيز به جنبه اقتصادى و بهينه سازى وضع معيشتى مردم توجه شده است. بنابراين در حكومت قرآنى حضرت مهدىعليه السلام براى اقتصاد جهان و مردم آن برنامه مطلوبى تدوين شده است كه بر اساس آن اولاً امر توليد سامان مىيابد و از منابع طبيعى و مواهب خدايى بهترين بهره بردارى مىشود و ثانياً ثروت به دست آمده به شكل عادلانه بين همه طبقات توزيع مىگردد. بجاست به روايات نيم نگاهى بيندازيم و اقتصاد دوران حاكميت حضرت را بشناسيم. 1- بهره ورى از منابع طبيعى
يكى از مشكلات بخش اقتصاد، استفاده نكردن صحيح و بجا از مواهب الهى است. نه از تمام ظرفيت خاك استفاده مىشود و نه از آب به درستى در راه احياء زمين بهره بردارى مىگردد. در زمان امام مهدىعليه السلام و به بركت حكومت حقّ او آسمان، سخاوتمندانه مىبارد و زمين بىدريغ بار مىدهد. امام علىعليه السلام فرمود: ... وَلَوْ قَدْ قامَ قائمُنا لَاَنْزَلَتِ السَّماءُ قَطْرَها وَ لَاَخْرَجَتِ اْلاَرْضُ نَباتَها...(13) و چون قائم ما قيام كند، آسمان باران مىريزد و زمين گياه بيرون مىآورد... در زمان حاكميت آخرين حجت حقّ همه زمين و امكانات آن در اختيار امام خوبان قرار مىگيرد تا سرمايهاى كلان براى پىريزى اقتصادى سالم فراهم شود. امام باقرعليه السلام فرمود: ...تُطْوى لَهُ الْاَرْضُ وَ تَظْهَرُ لَهُ الْكُنُوزُ...(14) زمين براى او پيچيده مىشود (در لحظهاى از نقطهاى به نقطه ديگر مىرود) و تمام گنجهاى آن براى او آشكار مىگردد. 2- توزيع عادلانه ثروت
از مهمترين عوامل اقتصاد بيمار در جوامع بشرى، انباشته شدن ثروت در نزد گروهى خاصّ است. هميشه اينگونه بوده است كه افراد يا جمعيتهايى كه براى خود - به هر دليل - امتيازى قائل بودهاند بر انبارهاى ثروت عمومى چنگ انداخته و آن را در جهت منافع شخصى و گروهى به كار بردهاند. امام مهدىعليه السلام با اينان مقابله خواهد كرد و ثروت همگانى را در اختيار همگان خواهد گذاشت و عدالت علوى را به همه نشان خواهد داد. امام باقرعليه السلام فرمود: اِذا قامَ قائمُ اَهْلِ الْبَيْتِ قَسَّمَ بِالسَّويَّة وَعَدَلَ فِى الرَّعِيَّةِ...(15) وقتى قائم خاندان پيامبر قيام كند (اموال را) به مساوى تقسيم مىكند و در ميان خلق به عدالت رفتار مىكند. در زمان آن حضرت اصل مساوات و برابرى به اجرا در مىآيد و همگان از حقوق انسانى و الهى خود بهرهمند مىشوند. پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله فرمود: شما را به مهدىعليه السلام بشارت مىدهم كه در امّت من برانگيخته خواهد شد... او اموال را به درستى تقسيم مىكند. كسى پرسيد: مراد چيست؟ فرمود: يعنى بين مردم مساوات را اجرا خواهد كرد.(16) و ره آورد اين مساوات در سطح جامعه آن است كه فقر و تهيدستى ريشه كن گرديده و فاصلههاى طبقاتى برچيده مىشود. امام باقرعليه السلام فرمود: ... امام مهدىعليه السلام ميان مردم به مساوات رفتار مىكند به گونهاى كه كسى پيدا نشود كه نيازمند زكات باشد.(17) 3- عمران و آبادانى
در حكومتهاى بشرى، بخشهايى از محيط زندگى آباد مىشود كه به نحوى در ارتباط با حاكمان و اطرافيان و همفكران ايشان و يا طبقه اشراف و بزرگان و صاحب نفوذها باشد و بقيه طبقات فراموش مىشوند ولى در حكومت امام مهدىعليه السلام كه امر توليد و توزيع ساماندهى مىگردد همه جا به نعمت و آبادانى مىرسد. امام باقرعليه السلام در توصيف روزگار امام مهدىعليه السلام مىفرمايد: ... فَلا يَبْقى فِى الْاَرْضِ خَرابٌ اِلاَّعُمِّرَ...(18) در تمام زمين هيچ ويرانهاى نمىماند جز اينكه آباد مىگردد. ج. برنامه اجتماعى
يكى از ابعاد اصلاح ساختار جامعه بشرى، پرداختن به برنامههاى اجتماعى است. در حكومت دادگستر بزرگ عالم، براى سامان بخشى اجتماع، برنامههايى بر اساس تعاليم قرآن و سنت اهل بيتعليهم السلام در نظر گرفته شده است كه به سبب اجراى آنها محيط زندگى، زمينهاى آماده براى رشد و تعالى افراد خواهد بود. در جهانى كه تحت حاكميّت الهى است خوبىها ترويج مىشود و از بدىها نهى مىگردد و با بدكاران برخورد قانونى مىشود و نيز حقوق اجتماعى افراد به مساوات پرداخت مىشود و عدالت اجتماعى به معنى واقعى آن پياده مىگردد. بجاست نيم نگاهى به روايات بيندازيم و جلوهاى از آن دنياى زيبايى و خوبى را مشاهده كنيم: 1. احياء و گسترش امر به معروف و نهى از منكر
در حكومت جهانى امام مهدىعليه السلام فريضه بزرگ امر به معروف و نهى از منكر به صورت گسترده به اجرا گذاشته خواهد شد. همان واجبى كه قرآن كريم بر آن تأكيد ورزيده و آن را از ويژگىهاى امت اسلامى به عنوان برگزيده امتها شمرده است.(19) همان امرى كه به سبب آن همه واجبات الهى اقامه مىگردد(20) و واگذاشتن آن عامل اساسى در هلاكت و نابودى خوبىها و رشد و زيادى بدىها در اجتماعات بوده است. و از بهترين و والاترين مراتب امر به معروف و نهى از منكر آن است كه رئيس حكومت و كارگزاران آن امر كننده به خوبىها و بازدارنده از زشتىها باشند. امام باقرعليه السلام فرمود: اَلْمَهدى وَ اصْحابُهُ... يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ(21) مهدى و ياران او... امر به معروف و نهى از منكر مىكنند. 2. مبارزه با فساد و رذائل اخلاقى
نهى از منكر كه يكى از شاخصههاى حكومت الهى است تنها به زبان نخواهد بود بلكه در عمل با منكرات و زشتىها مقابله خواهد شد تا جايى براى فساد و رذائل اخلاقى در جامعه نماند و محيط زندگى از زشتىها پاك گردد. در دعاى ندبه كه آهنگ فراق و نواى جدايى از يار غايب است مىخوانيم: أَيْنَ قاطِعُ حَبائلَ الْكِذْبِ وَالْاِفْتِراءِ اَيْنَ طامِسُ آثارَ الزَّيْغِ وَالْأَهْواءِ(22) كجاست آنكه ريسمانهاى دروغ و افتراء را ريشه كن خواهد كرد؟ كجاست آنكه آثار گمراهى و هوى و هوس را نابود خواهد ساخت؟ 3. اجراى حدود الهى
برخورد با مفسدان و تبهكاران جامعه، شيوههاى گوناگون دارد. در حكومت امام مهدىعليه السلام از سويى با شيوههاى فرهنگى و تعليم معارف و تحكيم عقائد و ايمان، فاسقان و بزهكاران را به راه صلاح و راستى برمىگردانند و از سوى ديگر با تأمين نيازهاى مشروع و معقول زندگى و اجراى عدالت اجتماعى، راه را بر فساد و تباهى مىبندند ولى آنها كه با وجود همه اينها راه تجاوز به حقوق ديگران و زيرپاگذاشتن احكام الهى را مىپيمايند و چارچوب قانون را نمىپذيرند، با اينها به گونهاى شديد برخورد مىشود كه سدّ راه تبهكارى آنها گردد و نيز از ادامه روند فساد در جامعه توسط ديگران جلوگيرى شود و آن اجراى حدود الهى درباره مفسدان است كه حدّ و مرز آن در قوانين كيفرى اسلام بيان گرديده است. در روايت بلندى از پيامبر اكرمعليه السلام كه حضرت جوادعليه السلام نقل كرده است، در ضمن بيان خصوصيات امام مهدىعليه السلام آمده است: او حدود الهى را اقامه (و اجرا) خواهد كرد.(23) 4. عدالت قضايى
در رأس برنامههاى حكومتى امام مهدىعليه السلام در سطح جامعه، اجراى عدالت در همه بخش هاست و اوست كه همه عالم را، پر از عدالت و دادگرى مىكند همانگونه كه از ظلم و ستم آكنده باشد. و يكى از مهمترين حوزههاى اجراى عدالت، بخش قضاوت است و اين همان بخشى است كه بيشترين ظلمها و حق كشىها در آن شده است. اموال، به ناحق مصادره گشته و خونها، به ناحق ريخته شده و آبروى بىگناهان به خطر افتاده است! در محاكم قضايى دنيا، بيشترين ظلم بر مستضعفان عالم شده است و احكام صادره از آنها تحت تأثير نفوذ قدرتمندان و حاكمان ستمگر، مال و جان افراد و گروههاى بسيارى را به ناحق نابود كرده است. قاضيان دنيا طلب نيز براى جلب منافع مادّى براى خود و وابستگانشان حكمهاى ظالمانه بسيارى را نوشته و اجرا كردهاند و خلاصه اينكه چه بسيار بىگناهى كه به چوبه دار آويخته شده است و چه بسا تبهكار و مجرمى كه قانون خدا درباره او اجرا نگرديده است. حاكميت عدل گستر امام مهدىعليه السلام پايان همه ظلمها و نهايت همه حق كشىهاست. او كه مظهر عدالت پروردگار است، محكمههايى دادگستر ايجاد مىكند و قاضيانى صالح و مُجريانى دقيق و خدا ترس مىگمارد تا به هيچ كس در هيچ جاى عالم كمترين ستمى نرود. حضرت رضاعليه السلام در ضمن روايتى بلند در توصيف امام مهدىعليه السلام و دوران طلائى ظهورش فرمود: فَاِذا خَرَجَ اَشْرَقَتِ الْاَرْضُ بِنُورِ رَبِّها وَ وَضَعَ ميزانَ الْعَدْلِ بَيْنَ النَّاسِ فَلا يَظْلِمُ اَحَدٌ اَحَداً وقتى او قيام كند زمين به نور پروردگار روشن گردد و آن حضرت ترازوى عدالت در ميان خلق نهد پس (چنان عدالت را جارى كند كه) هيچ كس بر ديگرى ظلم و ستم روا ندارد.(24) از اين روايت دانسته مىشود كه عدالت قضايى حضرت چنان گسترده و دقيق است كه راه را بر ظالمان و سودجويان مىبندد و از تكرار ظلم و ستم و عادى شدن تجاوز به حق ديگران، جلوگيرى مىكند. 1) نهجالبلاغه، خطبه 138. 2) نعمانى، باب 21، ح 3، ص 333. 3) پيامبر اسلام مىفرمايد: انما بعثت لاتمم مكارم الاخلاق؛ همانا من براى تكميل مكارم الاخلاق برانگيخته شدم. (ميزان الحكمة، مترجم، ج 4، ص 1530). 4) اشاره به آيه «لقد كان لكم فى رسول الله اسوة حسنة» و براى شما در رسول خدا الگوى نيكويى است. (سوره احزاب، آيه 21) 5) بحارالانوار، 52، ص 336. 6) امام علىعليه السلام در توصيف مهدىعليه السلام: دانش او از همه شما بيشتر است؛ غيبت نعمانى، باب 13، ح 1. 7) بحارالانوار، ج 36، ص 253؛ كمالالدين، ج 1، باب 24، ح 5، ص 487. 8) نعمانى، 239؛ بحارالانوار، ج 52، ص 352. 9) ميزانالحكمة، ح 1632. 10) بحارالانوار، ج 78، ص 91. 11) ميزانالحكمة، ح 1649. 12) بحارالانوار، ج 58، ح 11، ص 11. 13) بحارالانوار، ج 10، ص 104 - خصال / 626. 14) كمالالدين، ج 1، باب 32، ح 16، ص 603. 15) نعمانى، باب 13، ح 26، ص 242. 16) بحارالانوار، ج 51، ص 81. 17) همان، ص 390. 18) كمالالدين، ج 1، باب 32، ح 16، ص 603. 19) سوره آل عمران، آيه 110. 20) در سخنى از امام باقر درباره اين واجب آمده: ان الامر بالمعروف والنّهى عن المنكر... فريضة عظيمة بها تقام الفرائض يعنى امر به معروف و نهى از منكر... واجبى است كه به سبب آن همه واجبات اقامه مىگردد. ميزان الحكمة، مترجم ج 8، ص 3704. 21) بحارالانوار، ج 51، ص 47. 22) مفاتيحالجنان، دعاى ندبه. 23) بحارالانوار، 52، باب 27، ح 4. 24) بحارالانوار، ج 52، ص 321.
