لطفا منتظر باشید ...
نقل مبرد :
محمد بن يزيد بن عبدالأكبر بغدادى (210- 285) اديب و نويسنده معروف اهل سنت- كه آثار گران سنگى از او به يادگار مانده است- در كتاب الكامل خود، داستان آرزوهاى خليفه ى اول را به نقل از عبدالرحمان بن عوف آورده و يادآور مى شود:وددت أني لم أكن كشفت عن بيت فاطمة و تركته ولو أغلق على الحرب .[شرح نهج البلاغه 2/ 47، چاپ مصر.] آرزو مى كردم اى كاش بيت فاطمه را هتك حرمت نمى كردم و آن را رها مى نمودم هر چند براى جنگ بسته شده باشد .
نقل مسعودى :
ابوالفرج مسعودى (متوفاى 345) در مروج الذهب مى نويسد: ابوبكر در حال احتضار چنين گفت:من سه چيز انجام دادم و آرزو داشتم كه كاش آنها را انجام نمى دادم، يكى از آن سه چيز اين بود كه:فوددت انّي لم أكن فتشت بيت فاطمة و ذكر في ذلك كلاماً كثيراً .[مروج الذهب 2/ 301، چاپ داراندلس، بيروت.] آرزو مى كردم كاش حرمت خانه ى زهرا را زير پا نمى نهادم و در اين مورد سخن زيادى گفت .مسعودى، با اينكه نسبت به اهل بيت پيامبر، گرايش هاى سالمى دارد، ولى باز به ملاحظاتى كه بر آگاهان به تاريخ پوشيده نيست، از بازگويى سخن خليفه خود دارى كرده و با كنايه رد شده است و تنها به اين اكتفا نموده كه خليفه سخن زيادى در اين مورد گفت. حالا اين سخن زياد چه بوده است خدا مى داند؟!
نقل ابن أبى دارم :
احمد بن محمد معروف به ابن أبى دارم، محدّث كوفي (متوفاى 357)، كسى است كه محمد بن أحمد بن حماد كوفي درباره ى او مى گويد: كان مستقيم الأمر عامة دهره; او در سراسر عمر خود، پوينده ى راه راست بود .ذهبى نيز مى نويسد:كان موصوفاً بالحفظ و المعرفة إلّا انّه يترفض .[سير اعلام النبلاء 15/ 577، شماره ترجمه 349.] او به حافظ و معرفت حديث شهرت دارد، نقطه ضعفش اين است كه به تشيع ميل داشته است .اصولاً جاى تاسف است كه علاقه به اهل بيت، يكى از نقاط ضعف محدثان شمرده شود.به هر روى، ابن أبى دارم نقل مى كند كه در محضر او اين خبر خوانده مى شود:انّ عمر رفس فاطمة حتى أسقطت بمحسن .
عمر لگدى بر فاطمه زد، در نتيجه او فرزندى كه در رحم به نام محسن داشت سقط كرد .
[ميزان الاعتدال 1/ 139.]
نقل عبدالفتاح عبدالمقصود :
اين دانشمند خبير و شهير مصرى، داستان در دربار هجوم به خانه ى وحى را در دو مورد از كتاب خود آورده است كه ما به نقل يكى از آنها بسنده مى كنيم:إنّ عمر قال: و الّذى نفسى بيده، ليَخرجنَّ أو لأحرقنّها على من فيها...! قالت له طائفة خافت اللَّه و رعت الرسول فى عقبه: يا أباحفص، إنّ فيها فاطمة...! فصاح لا يبالي: و إن...! واقترب وقرع الباب، ثم ضربه و اقتحمه... و بدا له عليّ... ورنّ حينذاك صوت الزهراء عند مدخل الدار... فإن هي إلّا رنة استغاثة أطلقتها: يا أبت رسول اللَّه...تستعدي بها الراقد بقربها في رضوان ربّه على عسف صاحبه، حتّى تبدّل العاتي المدل غير إهابه، فتبدّد على الأثر جبروته، و ذاب عنفه و عنفوانه، وودّ من خزى لو يخرَّ صعقاً تبتلعه مواطى قدميه ارتداد هدبه إليه....و عند ما نكص الجمع، و راح يفرّ كنوافر الظباء المفزوعة أمام صيحة الزهراء، كان عليّ يقلّب عينيه من حسرة و قد غاض حلمه، وقل همّه، و تقبضت أصابع يمينه على مقبض سيفه كهمّ من غيظه أن تغوص فيه... .[عبدالفتاح عبدالمقصود، على بن ابى طالب 4/ 274- 277 و نيز 1/ 192- 193.] قسم به كسى كه جان عمر در دست اوست، بيرون بياييد والا خانه را بر سر ساكنانش به آتش مى كشم! گروهى كه از خدا مى ترسيدند و حرمت پيامبر را در نسل او نگه مى داشتند، گفتند: اى اباحفص! فاطمه در اين خانه است. و او بى پروا فرياد زد: باشد! عمر نزديك آمد و در زد، سپس با مشت و لگد به در كوبيد تا به زور وارد شود. على عليه السلام پيدا شد.صداى ناله ى زهرا در آستانه ى خانه بلند شد. آن صدا، طنين استغاثه اى بود كه دختر پيامبر سر داده و مى گفت: پدر! اى رسول خدا... مى خواست از دست ظلم يكى از اصحابش او را كه در نزديكى وى در رضوان پروردگارش خفته بود، برگرداند، تا سركش گردن فراز بى پروا را به جاى خود نشاند و جبروتش را زايل سازد و شدت عمل و سختگيرش را نابود كند و آرزو مى كرد قبل از اين كه چشمش به وى بيفتد، صاعقه اى نازل شده او را درمى يابد.وقتى جمعيت برگشت و عمر مى خواست همچون آهوان رميده، از برابر صيحه ى زهرا فرار كند، على از شدت تأثير و حسرت با گلويى بغض گرفته و اندوهى گران، چشمش را در ميان آنان مى گردانيد و انگشتان خود را بر قبضه ى شمشير فشار مى داد و مى خواست از شدت خشم در آن فرورود... .
نقل مقاتل ابن ابى عطيه :
اسناد ظلم و جنايات به حضرت زهرا سلام اللَّه عليه آتش زدن در :
1- سليم بن قيس، صص 585، 863- 868.2- بحارالانوار، ج 22، صص 484- 485; ج 28، ص 269، 279- 299، 306- 309، 390، 411; ج 30، صص 348- 350 ج 31، ص 126; ج 43، ص 197; ج 95، صص 351- 354; ج 53، صص 14- 23.3- عوالم العلوم، ج 11، صص 400- 404، 441- 443.4- مؤتمر علماء بغداد، صص 135- 137.5- اثبات الوصيه، ص 143.6- الصراط المستقيم، ج 3، ص 13; شعر برقى (متوفاى 245 ق).7- المنتخب طريحى، ص 161; شعر خليعى (متوفاى 750 ق).8- الغدير، ج 6، ص 391، شعر علاءالدين حلّى (متوفاى قرن هشتم).9- الانوار القدسيه، صص 42- 44.10- ارشاد القلوب، به نقل از بحارالانوار.11- الغارات.12- الشافى فى الامامه، ج 3، ص 241.13- تلخيص الشافى، ج 3، ص 76.14- الهداية الكبرى، صص 163، 179، 407، 408، 417.15- حليةالابرار، ج 2، ص 652.16- نوائب الدهور، ص 192.17- فاطمة الزهرا بهجة قلب المصطفى، ج 2، ص 532.18- خصائص الائمه، صص 47، 72.19- مصباح الانوار.20- الطرف، صص 29- 34.21- المحتضر، صص 44- 55.22- الانوار النعمانيه.23- تجريد الاعتقاد، ص 402.24- نهج الحق، صص 271، 272.25- كشف المراد، صص 402، 403.26- اللوامع الالهية فى المباحث الكلامية، ص 302.27- مفتاح الباب، ابن مخدوم، ص 199.28- الامامه، ابن سعد جزايرى (خطى)، ص 81.29- الرسائل الاعتقاديه، ص 444.30- كشف الغطاء، ص 18.31- تشييد المطاعن.32- الصوارم الماضيه، ص 56.33- مقتل الحسين مقرم، ص 389، به نقل از كاشف الغطاء. زدن زهرا :
1- امالى صدوق، صص 99- 101، 118.2- اثبات الهداة، ج 1، صص 280، 281.3- ارشادالقلوب، ص 295.4- بشارة المصطفى، صص 197- 200.5- الفضائل ابن شاذان، صص 8- 11.6- غايةالمرام، ص 48.7- المحتضر، صص 44- 55، 109.8- مناقب آل ابى طالب، ج 2، ص 209.9- وفاة الصديقة الزهراء، صص 60، 78.10- تفسير عياشى، ج 2، صص 307، 308.11- البرهان فى تفسير القرآن، ج 2، ص 434.12- كامل الزيارات، صص 332- 335.13- الهداية الكبرى، صص 179، 407، 408، 417.14- حليةالابرار، ج 2، ص 652.15- نوائب الدهور، ص 194.16- فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفى، ج 2، ص 532.17- الاختصاص، صص 184، 185.18- المغنى، ج 20، ق 1، ص 335.19- الشافى فى الامامه، ج 4، صص 110- 120.20- الانوار النعمانية.21- مصباح الانوار، (قرن ششم).22- نوادر الاخبار، ص 183.23- علم اليقين، صص 686- 688.24- المنتخب طريحى، صص 136، 137، 293.25- مؤتمر علماء بغداد، صص 135- 137.26- سيرة ائمة الاثنى عشر، ج 1، ص 132.27- الملل والنحل، ج 1، ص 57.28- بهج الصباغه، ج 5، ص 15.29- بيت الاحزان، ص 124.30- الفرق بين الفرق، ص 148.31- الخطط والآثار، ج 2، ص 346.32- الوافى بالوفيات، ج 6، ص 17.33- شرح نهج البلاغه، ج 2، ص 60; ج 16، صص 235، 271.236.34- اعلام النساء، ج 4، ص 124.35- الصراط المستقيم، ج 3، ص 13.36- الارجوزة المختاره، صص 88- 92.37- ديوان مهيار، ج 2، صص 367- 368.38- الرجوزة فى التاريخ النبى والائمه، صص 13، 14.39- تراجم اعلام النساء، ج 2، صص 316- 317.40- الانوار القدسيه، صص 42- 44.41- فرائد السمطين، ج 2، صص 34- 35.42- سليم بن قيس، ج 2، صص 585، 586، 587، 674، 675، 907.43- بحارالانوار، ج 28، صص 37- 39، 51، 62- 64، 261، 268- 270، پاورقى ص 271 يا 281، 297- 299، ج 43، صص 172، 173، 197- 200; ج 95، صص 351- 354; ج 30، صص 293- 295، 302، 303، 348- 350; ج 44; ص 149; ج 149; ج 53; صص 14- 23، 29- 192.44- عوالم العلوم، ج 11 صص 391، 392، 397، 400- 404، 413، 414، 416، 441- 443.45- الاحتجاج، ج 1، صص 120- 126، 414.46- مرآةالعقول، ج 5، صص 318- 321.47- ضياءالعالمين، ج 2، ق 3، صص 60- 64.48- جلاءالعيون، ج 1، صص 184- 189، 193، 194.49- كامل بهايى، ج 1، صص 306، 312، 313.50- حديقةالشيعه، صص 265- 266.51- روضةالمتقين، ج 5، ص 342.52- تراجم اعلام النساء، ج 2، ص 321.53- الصوارم الحاسمه.54- نوائب الدهور، ج 1، ص 157.55- القاب الرسول عليهاالسلام و عترته، صص 39، 43.56- تلخيص الشافى، ج 3، ص 156.57- النقض، صص 298- 302.58- اللوامع الالهيه، ص 302.59- مناظرة الغروى والهروى، صص 47- 48.60- الامامه ابن سعد جزايرى (خطى)، ص 81.61- الرسائل الاعتقاديه، صص 444، 446.62- الحدائق الناظره، ج 1، ص 358.63- روضات الجنات، ج 1، ص 358.64- التتمة فى تواريخ الائمه، صص 28، 35، 39. شكستن پهلوى زهرا :
1- فرائد السمطين، ج 2، صص 34- 35.2- امالى صدوق، صص 99- 101.3- ارشادالقلوب، ص 295.4- اثبات الهداة، ج 1، صص 280- 281.5- بشارة المصطفى، صص 197- 200.6- فضائل ابن شاذان، صص 8- 11.7- مصباح كفعمى، صص 553.8- البلدالامين، صص 551- 552.9- علم اليقين، ص 701.10- رشح البلاء، صص 553- 555.11- الرسائل الاعتقاديه، ص 301.12- طريق الارشاد، ص 465.13- الصوارم الماضيه، ص 56.14- اقبال الاعمال، ص 625.15- بحارالانوار، ج 28، صص 37- 39، 261، 268- 270; ج 43، ص 172- 173; ج 82، ص 261، ج 97، صص 199- 200; ج 98، ص 44.16- كتاب سليم بن قيس، صص 586- 594، 907.17- عوالم العلوم، ج 11، صص 391- 392، 400- 404.18- ضياءالعالمين، ج 2، ق 3، صص 63- 64.19- الاحتجاج، ج 1، صص 210- 216.20- جلاءالعيون، ج 1، صص 186- 188.21- مرآةالعقول، ج 5، صص 318- 320.22- ادب الطف، ج 4، ص 32، شعر على بن مقرب (متوفاى 629 ق); ج 5، ص 329، شعر صالح فتونى (متوفاى 1190 ق).23- الانوار القدسيه، صص 42- 44.24- شيخ محمد على جبعى به نقل از خط شهيد به نقل از مصباح شيخ ابومنصور. مجروح شدن چشم زهرا :
1-سيرة الائمة الاثنى عشر، ج 1، ص 132.2- الانوار القدسيه، صص 42- 44.و منابع ديگر.
شهادت حضرت محسن فرزند حضرت زهرا :
1- مسند احمد، ج 1، صص 98، 118.2- البدء والتاريخ، ج 5، ص 75.3- تاريخ دمشق، (ترجمة الامام الحسين)، ص 18.4- السنن الكبرى، ج 6، ص 66; ج 11، ص 63.5- الروضة الفيحاء، ص 252.6- تذهيب تاريخ دمشق، ج 4، ص 204.7- الادب المفرد، ص 121.8- اسدالغابه، ج 2، ص 18; ج 4، ص 308.9- الاصابه، ج 3، ص 471.10- الذرية الطاهره، صص 90، 97، 155.11- الاستيعاب، ج 1، ص 369.12- نهايةالارب، ج 18، ص 213; ج 20، صص 221، 223.13- الرياض المستطابه، ص 293.14- تاريخ الخميس، ج 1، صص 279، 418.15- منتخب كنزالعمال، ج 5، ص 108.16- مختصر تاريخ دمشق، ج 7، صص 7، 177.17- المستدرك على الصحيحين، ج 3، صص 165- 166.18- مجمع الزوائد، ج 8، ص 25- 52; ج 4، ص 59.19- تلخيص المستدرك.20- ذخائرالعقبى، صص 55، 116- 119.21- انساب الاشراف، ج 3، ص 144.22- التبيين فى انساب القرشين، صص 91- 92، 133، 192.23- كفايةالطالب، ص 208.24- تذكرةالخواص، صص 193، 322.25- شرح المواهب، ج 4، ص 339.26- البداية والنهاية، ج 7، ص 332.27- تاج العروس، ج 3، ص 389.28- كنزالعمال، ج 6، ص 221.29- مناقب آل ابى طالب، ج 1، ص 16.30- الكامل فى التاريخ، ج 3، ص 397.31- تاريخ الامم والملوك، ج 5، ص 153.32- دلائل النبوه، ج 3، ص 161.33- البداية والنهاية، ج 3، ص 346; ج 7، ص 332.34- الحدائق الوردية، ج 1، ص 52.35- المواهب اللدنيه، ج 1، ص 198.36- جمهرة نساب العرب، ص 16.37- نزل الابرار، ص 34.38- الرياض النضره، مج 2، ص 239.39- ارشاد السارى، ج 6، ص 441.40- البحر الزخار، ج 1، صص 208، 221.41- اتحاف السائل، ص 33.42- لباب الانساب، ج 1، ص 337.43- الجوهرة فى نسب الامام على، ص 19.44- تاريخ الهجرة النبويه، ص 58.45- صفة الصفه، ج 2، ص 5 يا 9.46- التحفة اللطيفه، ج 1، ص 19.47- الرياض المستطابه، صص 292- 293.48- نورالابصار، ص 147.49- المختصر فى اخبار البشر، ج 1، ص 181.50- المعارف، صص 143، 210- 211.51- ينابيع المودة، ص 201.52- عوالم العلوم، ج 11، ص 539.53- عيون الاثر، ج 2، ص 290.54- حبيب السير، ج 1، ص 463.55- تاريخ يعقوبى، ج 2، ص 213.56- كشف الاستار، ج 2، ص 416.57- موارد الظمان، ص 551.58- ترجمة الامام الحسن، ص 34.59- السيرة الحلبيه، ج 3، ص 292.60- المعجم الكبير، ج 3، صص 29، 96- 97.61- الاحسان فى تقريب صحيح ابن حبان، ج 15، ص 410.ذكر محسن :
منابع زير فقط نام محسن را بدون ذكر سقط يا عدم سقط او آورده اند:1- قاموس المحيط، ج 2، ص 55.2- بحارالانوار، ج 43، صص 16- 17، 213، 238.3- تاج العروس، ج 3، ص 389.4- لسان العرب، ص 4، ص 393.5- دلائل النبوه، ج 3، ص 162.6- عوالم العلوم، ج 11، صص 69، 272، 480، 539.7- جامع الاصول، ج 12، صص 9- 10.8- ضياءالعالمين، ج 2، ق 3، صص 2، 11.9- ذخائرالعقبى، ص 55.10- ارشاد السارى، ج 6، ص 141.11- سير اعلام النبلاء، ج 2، ص 119.12- الاصابه، ج 3، ص 471.13- الائمة الاثنى عشر، ص 58.14- تذهيب الاسماء، ج 1، ص 349.15- مقتل للحسين، ج 1، ص 83.16- تاريخ الخميس، ج 1، صص 278- 279.17- البداية والنهاية، ج 5، ص 293.18- الثقات، ج 2، ص 204.19- شرح بهجة المحافل، ج 2، ص 138.20- مآثر الانافه، ج 1، ص 100.21- نورالابصار، ص 103.22- روضةالمناظر، ج 7، ص 195.23- فاطمة بنت رسول الله، ص 93.24- مناقب آل ابى طالب، ج 3، ص 132.25- الهداية الكبرى، ص 176.26- ازهار بستان الناظرين، ج 1، ص 263.سقط محسن بدون ذكر سبب :
1- كافى، ج 6، ص 18.2- عوالم العلوم، ج 11، ص 411.3- بحارالانوار، ج 7، صص 328- 329; ج 10، ص 112، ج 12، صص 6- 7; ج 23، صص 130- 131، ج 42، ص 90، ج 43، ص 145، 195; ج 101، صص 112- 118.4- خصال، ج 2، صص 434 يا 634.5- علل الشرايع، ج 2، ص 464.6- جلاءالعيون، ج 1، ص 222.7- تاريخ اهل البيت، ص 93.8- كشف الغمه، ج 2، ص 67.9- اسعاف الراغبين، ص 86.10- تاريخ الائمه، ص 16.11- تاج المواليد، صص 18، 23- 24.12- تنقيح المقال، ج 3، ص 82.13- الفصول المهمه، صص 126 يا 135.14- نزهةالمجالس، ج 2، صص 184 يا 194.15- ارشادالمفيد، ج 1، ص 355.16- اعلام الورى، ص 203.17- المستجاد، ص 140.18- العمده، ص 30.19- تفسير قمى، ج 1، ص 128.20- نورالثقلين، ج 1، ص 348.21- البرهان، ج 1، صص 328- 329.22- اربعين هروى، ص 68.23- مطالب السؤل، ص 45.24- الشجره، ص 6.25- اولاد الامام على، ص 46.26- مشارق الانوار، ص 132.سقط محسن با ذكر سبب :
1- اثبات الوصيه، ص 143.2- الملل والنحل، ج 1، ص 57.3- بهج الصباغه، ج 5، ص 15.4- بيت الاحزان، ص 124.5- الوافى بالوفيات، ج 6، ص 17.6- شرح نهج البلاغه، ج 2 ص 60; ج 14، ص 193.7- الارجوزة المختاره، صص 88- 92.8- المنتخب طريحى، صص 136- 293.9- ارجوزة العاملى، صص 13، 14.10- تراجم اعلام النساء، ج 2، صص 316- 317.11- الانوار القدسيه، صص 42، 44.12- فرائد السمطين، ج 2، صص 34، 35.13- امالى صدوق، صص 99، 100.14- ارشادالقلوب، ص 295.15- جلاءالعيون، ج 1، صص 184- 188، 193.16- بشارة المصطفى، صص 197- 200.17- فضائل ابن شاذان، صص 8- 12.18- غايةالمرام، ص 48.19- المحتضر، ص 109.20- اقبال الاعمال، ص 625.21- دلائل الامامه، صص 26- 27، 45.22- مهج الدعوات، صص 257- 258.23- مصباح كفعمى، صص 522، 553- 554.24- مسند الامام الرضا، ج 2، ص 65.25- الامامة ابن سعد جزايرى (خطى)، ص 81.26- ضياءالعالمين، ج 2، ق 2، صص 62- 64.27- الرسائل الاعتقاديه، ص 301; طريق الارشاد، صص 444، 446، 465.28- الحدائق الناضره، ج 5، ص 180.29- تشييد المطاعن، ج 1، صفحات زياد.30- الصوارم الماضيه، ص 56.31- روضات الجنات، ج 1، ص 358.32- تلخيص الشافى، ج 3، صص 156- 157.33- النقض، ص 298.34- اللوامع الالهيه، ص 302.35- مناظره الغروى والهروى، صص 47- 48.36- نفحات اللاهوت، ص 130.37- احقاق الحق، ج 2، ص 374.38- سيرةالائمة الاثنى عشر، ج 3، ص 132.39- الصراط المستقيم، ج 3، ص 12.40- كامل بهايى، ص 309.41- التتمة فى تواريخ الائمه، ص 28.42- اثبات الهداة، ج 2، صص 337- 338، 360، 370، 380، 381.43- مناقب آل ابى طالب، ج 3، ص 407.44- بحارالانوار، ج 3، ص 393; ج 25، ص 373; ج 27، صص 37- 39، 209- 210، 264، 268، 270، 271 يا 281; 308، 323; ج 29، ص 192، ج 30، صص 294- 295، 348- 350; ج 39، صص 41- 42; ج 42، ص 91; ج 43، صص 170- 173; 197- 200; 233، 237، 22، 64; ج 82، ص 261; ج 83، ص 223; ج 97، صص 199- 200.45- عوالم العلوم، ج 11، صص 391- 392، 398، 400، 411، 414، 416، 41، 443، 504، 539.46- المجدى فى انساب الطالبين، ص 12.47- فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفى، ج 2، ص 532.48- نوائب الدهور، صص 192، 194.49- اختصاص، صص 184- 185، 343، 344.50- كامل الزيارات، صص 326- 327، 332- 335.51- وفاة الصديقة الزهراء، ص 78.52- كتاب سليم بن قيس، صص 585- 590.53- الاحتجاج، صص 210- 216، 414.54- مرآةالعقول، ج 5، صص 318- 321.55- كفاية الطالب، ص 413.56- حديقة الشيعه، صص 265- 266.57- معانى الاخبار، ص 205- 207.58- الهدايةالكبرى، صص 179- 180، 408، 417.59- حليةالابرار، ج 2، ص 652.60- البلدالامين، صص 551- 552.61- علم اليقين، صص 686- 688، 701.62- روضةالمتقين، ج 5، ص 342.63- تراجم اعلام النساء، ص 321.64- نوادرالاخبار، ص 183.65- مؤتمر علماء بغداد، صص 135- 137.66- البدء والتاريخ، ج 5، ص 20.67- فاطمة بنت رسول اللَّه، ص 94.68- التنبيه والرد على اهل الاهواء، صص 25- 26.69- منتهى الآمال، ج 1، صص 201، 263.70- التتمة فى تواريخ الائمه، ص 35.71- مقتل الحسين مقرم، ص 389.72- ميزان الاعتدال، ج 1، ص 268.73- لسان الميزان، ج 1، ص 268.74- سير اعلام النبلاء، ج 15، ص 578. شهادت حضرت زهرا :
1- مزار مفيد، ص 156.2- مقنعه مفيد، ص 459.3- البلدالامين، ص 198 يا 287.4- بحارالانوار، ج 25، ص 373; ج 28، صص 62- 64، 73، 262، 268، 270; ج 29، ص 129; ج 43، صص 170، 197- 200; ج 53، ص 23; ج 97، صص 165- 200; ج 99، ص 220.5- مصباح الزائر، صص 25- 26.6- مصباح المتهجد، ص 654.7- اقبال الاعمال، صص 624- 625.8- من لا يحضره الفقيه، ج 2، ص 574.9- تهذيب الاحكام، ج 6، ص 10.10- ملاذ الاخيار، ج 9، ص 25.11- الوافى، ج 14، صص 1370- 1371.12- روضةالمتقين، ج 5، صص 342، 345.13- جامع الاحاديث الشيعه، ج 12، صص 261- 264.14- مصباح كفعمى، ص 522.15- كتاب سليم بن قيس، ج 2، صص 586- 590، 873، 907، 915.16- كامل بهايى، ج 1، ص 314.17- عوالم العلوم، ج 11، صص 260، 398، 404 400، 411، 504.18- مرآةالعقول ج 5، صص 315- 320.19- ضياءالعالمين، ج 2، ق 3، صص 63- 64.20- جلاءالعيون، ج 1، صص 184- 186، 193- 194.21- حديقةالشيعه، صص 265- 266.22- القاب الرسول و عترته، صص 39، 43.23- مؤتمر علماء بغداد، صص 135- 137.24- الارجوزة المختاره، صص 88- 92.25- فضائل ابن شاذان، ص 141.26- دلائل الامامه، صص 26- 27، 45.27- كامل الزيارت، صص 326- 327، 332- 335.28- كنزالفوائد، ج 1، صص 149- 150.29- روضات الجنات، ج 6، ص 182.30- الاختصاص، صص 184- 185، 343.31- وفاة الصديقة الزهراء، ص 78.32- كافى، ج 1، ص 458.33- الرسائل الاعتقاديه، صص 301- 302.34- التتمة فى تواريخ الائمه، صص 28، 35.هتك حرمت اميرالمؤمنين
اهانت به اميرالمؤمنين :
حال و هواى مركز حاكميت اسلامى به شكل ديگرى درآمده و جامه ى خلافت و حكومت تن پوش ديگران شده بود و خليفه ى بلافصل پيامبر نيز چاره اى جز تحمل محروميت و مداراى با معماران شبكه ى براندازى سقيفه بنى ساعده نداشت. در حقيقت با يك لعاب مردمى راه و روش پيغمبر كه متأثر از منطق توحيد و قرآن بود، تغيير داده شد. اما هنوز تا رسيدن به اهداف نهايى كودتا مسيرهايى بايد پيموده مى شد و براى طى اين مسير موانعى وجود داشت كه بايد بدون مسامحه از پيش روى برداشته مى شد.دختر پيامبر كه يگانه يادگار عشق و ايثار و عاطفه و نبوت و رسالت او بود، اصليترين و مهمترين حجت و قاطعترين دليل براى اثبات اصالت ادعاى على بن ابى طالب و نفى خواسته هاى بى ريشه و اساس اصحاب سقيفه بنى ساعده بود. پس در باور كودتاگران چنين پايگاه خطرناكى به هيچ وجه قابل چشم پوشى نبود.اين كانون مستند و محكم حمايت از حق امامت عدل، آنچنان در اوج و افراشتگى قرار داشت كه براى دستگاه ويرانگر كودتا تبديل به هدف اصلى شد. خطر بزرگ اين بود كه نه فاطمه (س) براى خود آسايش و آسودگى طلب مى كرد، نه برنامه ريزان دستگاه براندازى مى توانستند به سادگى از كنار وجود مؤثر او بگذرند و او را به خود واگذار كنند. از يك سو دختر رسالت در پاسدارى از حريم امامت، اهل عفو و گذشت و كوتاهى نبود، و از سوى ديگر افكار عمومى نمى توانست در بلندمدت نسبت به مواضع و آراى فاطمه (س) بى تفاوت بماند، لذا نفس حضور زهرا (س) به عنوان يك خطر جدى بالقوه تهديدكننده ى حاكميتى بود كه در منظر خاندان وحى و منطق توحيدى آنها داراى وجاهت الهى و مردمى نبود.آنچه در روزهاى آغازين رحلت جانسوز رسول خدا به وقوع پيوسته بود براى ابقا و تداوم حاكميت بزرگان كودتا كفايت نمى كرد. ايجاد محدوديت هرچه بيشتر به منظور خارج ساختن اميرالمؤمنين و خاندان رسالت از زندگى فردى و اجتماعى مردم به عنوان يك استراتژى پايدار مى بايست تعقيب مى شد تا فرصتى براى به چالش كشيده شدن آراى بزرگان كودتا و دستاورد اجتماع سقيفه بنى ساعده در نتيجه درك صحيح مردم از حقايق پشت پرده به وجود نمى آمد.
خطبه حضرت زهرا براى مردمى كه حق شوهرش را غصب كردند!
(3) خطبتها عليهاالسلام لقوم غصبوا حق زوجها عليهماالسلامروى أن بعد رحلة النبى صلى اللَّه عليه و آله و غصب ولاية وصيّه، احتزم عمر بازاره و جعل يطوف بالمدينة و ينادى: ان ابابكر قد بويع له، فهلمّوا الى البيعة، فينثال الناس فيبايعون، حتى اذا مضت أيام أقبل فى جمع كثير الى منزل على عليه السلام فطالبه بالخروج، فأبى، فدعا عمر بحطب و نار و قال: والذي نفس عمر بيده ليخرجن أو لا حرقنه على ما فيه- الى ان قال:- و خرجت فاطمة بنت رسول اللَّه صلى اللَّه عليه و آله اليهم، فوقفت على الباب ثم قالت:لا عَهْدَ لي بِقَوْمٍ اَسْوَءَ مَحْضَرٍ مِنْكُمْ، تَرَكْتُمْ رَسُولَ الّلهِ جِنازَةً بَيْنَ اَيْدينا، وَ قَطَعْتُمْ اَمْرَكُمْ فيما بَيْنَكُمْ، فَلَمْ تُؤَمَّرُونا وَ لَمْ تَرَوْا لَنا حَقَّنا، كَأَنَّكُمْ لَمْ تَعْلَمُوا ما قالَ يَوْمَ غَديرِ خُمٍّ.وَاللَّهِ لَقَدْ عَقَدَ لَهُ يَوْمَئِذٍ الْوَلاءَ، لِيَقْطَعَ مِنْكُمْ بِذلِكَ مِنْهَا الَّرجاءَ، وَ لكِنَّكُمْ قَطَعْتُمُ الْاَسْبابَ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَ نَبِيِّكُمْ، وَ اللَّهُ حَسيبٌ بَيْنَنا وَ بَيْنَكُمْ فِى الٌدْنيا وَالْاخِرَةِ.(3) خطبه آن حضرت براى مردمى كه حق شوهرش را غصب كردند
روايت شده: بعد از رحلت پيامبر و غصب شدن ولايت وصى آن حضرت، عمر شمشير به كمر بسته و دور شهر مدينه مى چرخيد و مى گفت: با ابوبكر بيعت شده است، بشتابيد به بيعت كردن با او، مردم از هر طرف براى بيعت مى آمدند، چند روز كه گذشت همراه با گروه كثيرى به در خانه حضرت على عليه السلام آمده و خواستار خروج ايشان از منزل شد، ايشان امتناع كرد، عمر خواستار هيزم و آتش گرديد و گفت: سوگند به كسى كه جان عمر در اختيار اوست يا خارج مى شود يا او را با تمامى اهل خانه آتش مى زنم- تا آنجا كه گويد:- و حضرت فاطمه عليهاالسلام بسوى ايشان آمده و كنار درب خانه ايستاد و فرمود: ملتى را همانند شما نمى شناسم كه اينگونه عهدشكن و بد برخورد باشند، جنازه رسول خدا را در دست ما رها كرديد و عهد و پيمانهاى ميان خود را بريده و فراموش نموديد، و ما را به فرمانروائى نرسانده و حقّى را براى ما قائل نيستيد، گويا از حادثه روز غديرخم آگاهى نداريد. سوگند بخدا كه پيامبر در آن روز ولايت حضرت على عليه السلام را مطرح كرد و از مردم بيعت گرفت تا اميد شما فرصت طلبان را قطع نمايد، ولى شما رشته هاى پيوند معنوى ميان خود و پيامبر را پاره كرديد، اين را بدانيد كه خداوند در دنيا و آخرت بين ما و شما داورى خواهد كرد.
نفرين حضرت زهرا بر ستمگران و منافقين!
يكى از روشهاى مبارزه با ستمگران در زندگى اولياء خدا و حتى در فرهنگ قرآن برائت جوئى لسانى و لعن و طرد قولى و نفرين، يعنى دعاى بر عليه آنان مى باشد.حضرت زهرا عليهاالسلام به ستمگران و منافقين دوران خود نفرين و لعن مى فرستاد.حضرت زهرا عليهاالسلام در حالى كه خشم مقدس همه و خود او را گرفته بود، به خليفه مى فرمود:واللَّه لادعون اللَّه عليك، واللَّه لا اكلمك بكلمة ما حييت.[نهج الحياة/ ص 248] (سوگند به خدا تو را نفرين مى كنم، سوگند به خدا تا زنده ام كلمه اى با تو صحبت نخواهم كرد.)
پس از ماجراى زشت تهاجم به خانه امام و جسارتهاى فراوان درون مسجد و غصب فدك و بى اثر ماندن شهادت شهود و مباحث استدلالى و تداوم سياستهاى كودتايى سران سقيفه، حضرت زهرا عليهاالسلام در مبارزه منفى با آنان خطاب به ابابكر فرمود:والله لا كلمتك ابدا واللَّه لأدعون اللَّه عليك فى كل صلوة.[نهج الحياة/ محمد دشتى/ ص 248]
(سوگند به خدا از اين پس هرگز با تو سخن نخواهم گفت سوگند به خدا شكايت تو را به خداوند خواهم نمود و در هر نماز تو را نفرين خواهم كرد.)
دفاع مقداد، ابوذر، سلمان، ام ايمن و بريده اسلمى :
مقداد برخاست و گفت: يا على، به من چه دستور مى دهى؟ به خدا قسم اگر امر كنى با شمشيرم مى زنم و اگر امر كنى خوددارى مى كنم. على عليه السلام فرمود: اى مقداد، خوددارى كن و پيمان پيامبر و وصيتى كه به تو كرده بياد بياور.سلمان مى گويد: برخاستم و گفتم: قسم به آنكه جانم به دست اوست، اگر من بدانم ظلمى را دفع مى كنم يا براى خداوند دين را عزت مى بخشم، شمشيرم را بر دوش مى گذارم و با استقامت با آن مى جنگم. آيا بر برادر پيامبر و وصيش و جانشين او در امتش و پدر فرزندانش هجوم مى آوريد؟ بشارت باد شما را به بلا، و نااميد باشيد از آسايش!ابوذر برخاست و گفت: اى امتى كه بعد از پيامبرش متحير شده و به سرپيچى خويش خوار شده ايد، خداوند مى فرمايد: ان الله اصطفى آدم و نوحا و آل ابراهيم و آل عمران على العالمين، ذرية بعضها من بعض والله سميع عليم ، خداوند آدم و نوح و آل ابراهيم و آل عمران را بر همه ى جهانيان برگزيد، نسلى كه از يكديگرند، و خداوند شنونده و دانا است . آل محمد فرزندان نوح و آل ابراهيم از ابراهيم و برگزيده و نسل اسماعيل و عترت محمد پيامبرند. آنان اهل بيت نوبت و جايگاه رسالت و محل رفت و آمد ملائكه اند. آنان همچون آسمان بلند و كوههاى پايدار و كعبه ى پوشيده و چشمه ى زلال و ستارگان هدايت كننده و درخت مبارك هستند كه نورش مى درخشد و روغن ان مبارك است. محمد خاتم انبياء و آقاى فرزندان آدم است، و على وصيى اوصياء و امام متقين و رهبر سفيد پيشانيان معروف است، و اوست صديق اكبر و فاروق اعظم و وصى محمد و وارث علم او و صاحب اختيارتر مردم نسبت به مؤمنين، همانطور كه خداوند فرموده: النبى اولى بالمؤمنين من انفسهم و ازواجه امهاتهم و اولو الارحام بعضهم اولى ببعض فى كتاب الله ، پيامبر نسبت به مؤمنين از خودشان صاحب اختيارتر است و همسران او مادران آنانند و خويشاوندان در كتاب خدا بعضى بر بعضى اولويت دارند . هر كه را خدا مقدم داشته جلو بيندازيد و هر كه را خدا مؤخر داشته عقب بزنيد، و ولايت و وراثت را براى كسى قرار دهيد كه خدا قرار داده است.عمر، در حالى كه ابوبكر بالاى منبر نشسته بود به او گفت: چطور بالاى منبر نشسته اى و اين مرد نشسته و روى جنگ دارد و برنمى خيزد با تو بيعت كند. دستور بده گردنش را بزنيم!اين در حالى بود كه امام حسن و امام حسين عليهماالسلام ايستاده بودند. وقتى گفته ى عمر را شنيدند به گريه افتادند. اميرالمؤمنين عليه السلام آن دو را به سينه چسبانيد و فرمود: گريه نكنيد، به خدا قسم بر قتل پدرتان قدرت ندارند.ام ايمن پرستار پيامبر صلى اللَّه عليه و آله آمد و گفت: اى ابوبكر، چه زود حسد و نفاق خود را ظاهر ساختيد ! عمر دستور داد تا او را از مسجد بيرون كردند و گفت: ما را با زنان چه كار است ؟!بريده ى اسلمى برخاست و گفت: اى اعمر، آيا بر برادر پيامبر و پدر فرزندانش حمله مى كنى؟ تو در ميان قريش همان كسى هستى كه تو را آن طور كه بايد مى شناسيم! آيا شما دو نفر همان كسانى نيستيد كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله به شما فرمود: نزد على برويد و به عنوان اميرالمؤمنين بر او سلام كنيد ؟ شما هم گفتيد: آيا از امر خدا و امر رسولش است؟ فرمود: آرى.ابوبكر گفت: چنين بود ولى پيامبر بعد از آن فرمود: براى اهل بيت من نبوت و خلافت جمع نمى شود ! بريده گفت: به خدا قسم پيامبر اين را نگفته است. به خدا قسم در شهرى كه تو در آن امير باشى سكونت نمى كنم .عمر دستور داد تا او را هم زدند و بيرون كردند! تشكر عمر از غلامش قنفذ!؟
مؤلّف گويد: نيز از سُلَيم بن قيس نقل شده: كه عمر بن خطاب در يكسال نصف حقوق همه ى كارگزارانش را به عنوان غرامت (و كمبود بودجه و ماليات) برداشت، ولى حقوق قنفذ را به طور كامل پرداخت، سُلَيم مى گويد به مسجد رسول خدا (ص) رفتم گروهى را ديدم در گوشه اى نشسته اند، همه ى آنها از بنى هاشم بودند، جز سلمان و ابوذر و مقداد و محمد بن ابى بكر و عمر بن ابى سلمه و قيس بن سعد بن عُباده، در اين جلسه، عباس (عموى پيامبر) به على (ع) گفت: چرا عمر مانند همه ى كارگزارانش، از حقوق قُنفذ چيزى نكاست؟!حضرت على (ع) به اطراف خود نگاه كرد و سپس قطرات اشك از چشمانش سرازير شد، آنگاه در پاسخ عباس فرمود:شَكَّرَ لَهُ ضَرْبَةً ضَرَبَها فاطِمَةَ بِالسَّوْطِ فَماتَتْ وَ في عَضُدِها اَثَرهُ كَاَنَّهُ الدُّمْلُجْ.حقوق قفنذ را كم نكرد، تا از او تشكّر نمايد بخاطر ضربت تازيانه اى كه او بر فاطمه (س) نواخته بود، كه وقتى فاطمه (س) از دنيا رفت، اثر آن تازيانه در بازوى او وجود داشت و همانند بازوبند، نمايان بود .
حضرت زهرا در آستانه ى شهادت
پرستاران و عيادت كنندگان حضرت زهرا :
حضرت فاطمه عليهاالسلام در خانه خود در بستر بيمارى قرار گرفت و غم و اندوه ديگرى بر آن خانه سايه افكند. فرزندان صغير و خردسال او در اطراف بستر مادر مانند پرندگان بال و پر شكسته سر به زير انداخته، در فكر فرورفته و چهره زرد و نحيف و سيلى خورده او را نظاره مى كردند. پرستاران او ام سلمه زن ابورافع و اسماء بنت عميس بودند. خبر بيمارى و بسترى شدن فاطمه عليهاالسلام در ميان مردم مدينه و مهاجر و انصار طنين انداز شد. زنان مهاجر و انصار تصميم گرفتند به عيادت حضرت فاطمه عليهاالسلام بروند، گروهى گرد هم آمده و به حضور او رسيدند.فقلن كيف اصبحت من علتك يا بنة رسول اللَّه صلى اللَّه عليه و آله و سلم فحمد اللَّه و صلت على ابيها، و به او خطاب كرده گفتند شب را چگونه به صبح كرديد از بيمارى خود اى دخرت پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و سلم، (فاطمه عليهاالسلام) حمد و ثناى الهى را بجا آورد و به پدر خود درود فرستاد.ثم قالت اصبحت والله عائفة لدنيا كن قالية لرجالكن، سپس فرمود: به خدا سوگند صبح كردم در حالى كه از دنياى شما بيزارم و بغض مردان (ابوبكر و عمر و...) در دلم جاى گرفته است.لفظتهم بعد ان عجمتهم و شنأتهم بعد ان سبرتهم، از دهان به دورشان انداختم بعد از آنكه گاز گرفتمشان و از آنها بدم آمد بعد از آنكه امتحانشان كردم.اين كلمات كنايه و استعاره است. و به معنى آنست كه مردان شما را امتحان و ازمون نمودم اما آنها بد از امتحان درآمدند و لذا از آنها بيزار مى باشم.فقبحا لفلول الحد، چه زشت است كندى، آنچه تندى از آن مطلوب مى باشد.اين جمله نيز كنايه است. و به معنى آن است كه همانگونه كه از شمشير تيزى و تندى انتظار مى رود، حال اگر كند باشد زشت و نارواست. از مردان شما هم وفا و معاونت و همكارى انتظار مى رفت اما برعكس بى وفايى و بى اعتنايى ديده شد.واللعب بعد الحد، و چه زشت است بازى بعد از جديت و كوشش.يعنى زشت و نارواست براى مردمى كه كار را با اراده و جديت شروع كردند حال برگردند و بازيگر شوند.و قرع الصفاة و صدع القناء و خيل الاراء و زلل الاهواء، و چه زشت است كوبيدن بر سنگ خارا و چه قبيح است شكاف برداشتن سرنيزه ها و حيله و نيرنگ در آراء و انديشه ها و لغزش در خواسته ها.يعنى كار اينها مانند مشت بر سنگ كوفتن و بالاخره نيزه به سنگ زدن كه عاقبت سرنيزه شكاف برمى دارد و مى شكند و فايده نمى برد و زشت و قبيح است كه انسان مزورانه فكر كند و در خواسته هاى خود راه لغزش و سقوط را دنبال كند.و بئس ما قدمت لهم انفسهم ان سخط الله عليهم و فى العذاب هم خالدون، و مردان شما بد چيزى براى خود پيش فرستادند و آن اينكه خشم خدا را براى خود فراهم آوردند و در عذاب جهنم جاودان خواهند بود.لا جرم لقد قلدتهم ربقتها و انما الناس مع الملوك والدنيا الا من عصم الله، به ناچار ريسمان فدك و خلافت را به گردن (ابوبكر و عمر) آنها انداختم و همانا مردم با شاهان و صاحبان قدرت و دنيا مى باشند، مگر آن كس را كه خدا حافظ و مراقب او باشد.دو جمله و نكته قابل ملاحظه در بيان اخير است، يكى اينكه حضرت فاطمه عليهاالسلام با دل آزردگى تمام و يأس از مهاجر و انصار فرمود: من آمدم از مردان شما استمداد كنم. اما وقتى ياريش نكردند و غاصبين اصرار در غصب داشتند آنها را رها كرد، ديگر آنكه هنگامى كه غاصبينى زمام امور را به دست گرفتند، مردم به بطلان آنها فكر نكردند و بلكه به دنبال آنها رفتند كه گوئيا اين رسم مردم است كه پيرو قدرت و همراه آن مى باشند!.و حملتهم اوقتها و سننت عليهم غاراتها فجدعا و عقرا و بعدا للقوم الظالمين، و سنگين بار آن را بر آنها تحميل نموده و تمام مظالم و مفاسد تغيير مسير حكومت را متوجه آنها نمودم، پس هلاكت و نابودى و جراحت و ناسالمى و دورى، از آن قوم ستمگر باد.ويحهم انى زعزعوها عن رواسى الرسالة، واى بر آنها، به كجا حركت و تغيير جهت دادند خلافت را از آن پايگاههاى محكم رسالت.و قواعد النبوة والدلالة و مهبط الروح الامين والطيبين بامور الدنيا والدين، و از پايه هاى نبوت و رهبرى و از محل نزول جبرئيل امين و از كسى كه حاذق و آگاه به امور دين و دنيا مى باشد، خلافت را منحرف كردند.الا ذلك هو الخسران المبين، آگاه باشيد كه اين بزرگترين زيانى آشكار است كه آنها مرتكب شدند.و ما الذى نقموا من ابى الحسن، و چه عاملى باعث شد كه اينها انتقامجويانه با ابوالحسن على عليه السلام برخورد نمايند.نقموا واليد منه نكير سيفه و قلة مبالاته لحتفه، به خدا سوگند از او به خاطر شمشير باطل برانداز او انتقام گرفتند و به خاطر بى باكى و نترسيدن او از مرگ خود بود.و شدة و طأته و نكال وقعته و تنمره فى ذات امه و صلى الله على محمد و آل محمد، و به علت محكمى قدمهاى او بر روى باطل و له كردن آن و به خاطر اينكه گناهكار و جنايتكار را به شدت عقوبت مى كرد و به خاطر پلتك صفتى و شجاعت و تسليم ناپذيرى او در راه خدا.زنان مهاجر و انصار با شنيدن آن بيانات و حقايق، سرافكنده و شرمنده از حضور فاطمه عليهاالسلام خارج شدند و به خانه هاى خود برگشتند و گفتار فاطمه عليهاالسلام را براى مردان خود بيان نمودند. عده اى از مهاجرين و انصار تصميم گرفتند از فاطمه عليهاالسلام عيادت كنند و عذر تقصير بخواهند، لذا آمدند و وارد شدند و پس از حضور گفتند اى دختر پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و سلم اگر قبل از آنكه ما با ابوبكر بيعت كنيم على عليه السلام از ما خواسته بود كه با او بعيت كنيم دست از او نمى كشيديم. فاطمه عليهاالسلام كه گفتار آنها را مزورانه تلقى نمود با ناراحتى از آنها خواست كه منزل را ترك كنند و فرمود شما هيچ عذرى نداريد و مقصر مى باشيد.[بحارالانوار، ج 43، ص 161.] پس از آن موضع مزاجى حضرت فاطمه عليهاالسلام روز به روز بدتر مى شد. عباس عموى پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و سلم شنيد كه فاطمه زمين گير شده و ديگر كسى به حضور نمى پذيرد پيغام براى حضرت على عليه السلام فرستاد و گفت: عمويت عباس اسلام مى رساند و مى گويد من وقتى شدت كسالت فاطمه عليهاالسلام را شنيدم غم زده و افسرده شدم، چنين مى نمايد كه او اولين كسى است كه به رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم ملحق مى شود، پس اگر قضيه رحلت او حتمى است من مهاجرين و انصار را جمع كنم تا نماز بر او بخوانند و به ثوابى برسند و خود براى دين هم عظمت و زينتى خواهد بود.عمار ياسر مى گويد: من حضور داشتم كه على عليه السلام فرمود: سلام مرا به عمويم برسان و به او بگو خداوند محبت و لطف تو را از ما نگيرد، مشورت و نظر تو را فهميدم، اما حضرت فاطمه عليهاالسلام پيوسته مورد ستم بوده و او را از حق وى منع نموده و ارث او را به وى ندادند، توصيه و سفارش رسول خدا صلى اللَّه عليه آله و سلم را در حق او رعايت نكردند و از تو مى خواهم كه اجازه بدهى كه مطابق وصيت او عمل كنم كه سفارش كرده است مخفيانه دفن شود.فرستاده عباس جواب على عليه السلام را براى او آورد، عباس گفت: خدا پسر برادرم را رحمت كند كه او آمرزيده است، رأى و نظر او مطاع خواهد بود، از ميان فرزندان عبدالمطلب بعد از پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و سلم فرزندى پربركت تر از على عليه السلام متولد نشده است، على عليه السلام در هر كرامتى با سابقه تر و در هر فضيلتى داناتر از همه و در سختيها و ناملايمات شجاع تر از همه و در يارى دين حنيف از همه با دشمن مبارزتر و اولين كسى است كه به خدا و رسول اللَّه صلى اللَّه عليه و آله و سلم ايمان آورد.[بحارالانوار، ج 43، ص 210.]
حالات جانسوز حضرت زهرا به روايت فضه خادمه :
روى ورقة بن عبداللَّه الأزدى، قال: خرجت حاجا الى بيت اللَّه الحرام، راجيا لثواب اللَّه رب العالمين، فبينما انا اطوف و اذا انا بجارية سمرا، و مليحه الوجه، عذبه الكلام، و هى تنادى بفصاحه منطقها، و هى تقول:ورقة بن عبداللَّه ازدى روايت نموده است: به اميد ثواب خداوند و پروردگار عالميان به حج بيت اللَّه الحرام مشرف شدم. ناگهان هنگام طواف ديدم كه دوشيزه ى گندم گون، نمكين و شيرن سخنى با كلام فصيح دعا مى نمود و مى گفت:اللهم، رب الكعبه الحرام، والحفظه الكرام، و زمزم والمقام، والشماعر العظام،و رب محمد خير الانام، صلى اللَّه عليه و آله البرره الكرام، (اسالك) ان تحشرنى مع ساداتى الطاهرين، و ابنائهم الغر المحجلين الميامين.اى خدا، و اى پروردگار خانه ى محترم كعبه، و پروردگار فرشتگان بزرگوار نگاهبان اعمال، و پروردگار زمزم و مقام ابراهيم عليه السلام، و جايگاه هاى بزرگ و ارجمند مناسك حج، و پروردگار برترين مخلوقات، حضرت محمد- كه درود خداوند بر او و خاندان نيكوكار و گرامى او باد!- (از تو درخواست مى نمايم) كه مرا با سروران پاكيزه ام و پسران برجسته و درخشان و خجسته ى آنان محشور گردانى.ألا، فاشهدوا يا جماعه الحجاج والمعتمرين، ان موالى خيره الاخيار، و صفوه الابرار، والذين علا قدرهم على الاقدار، و ارتفع ذكرهم فى سائر الامصار، المرتدين بالفخار.هان! اى گروه حاجيان و عمره بجا آورندگان، شاهد باشيد كه سروران من، برگزيده ى برگزيدگان، و منتخب نيكان، و از همگان ارجمند مى باشند، و يادشان در تمام بلاد بلند و به نيكى ياد مى شوند و به لباس فخر آراسته اند.قال ورقة بن عبداللَّه: فقلت: يا جاريه، انى لاظنك من موالى اهل البيت عليهم السلام. فقالت: اجل، قلت لها: و من انت من مواليهم؟ قالت: انا فضه امه فاطمه الزهراء، ابنه محمد المصطفى، صلى اللَّه عليها و على ابيها و بعلها و بنيها.ورقة بن عبداللَّه مى گويد: به او گفتم: اى دختر، من يقين دارم كه تو از دوستداران اهل بيت عليهم السلام هستى، وى گفت: بله، گفتم: نامت چيست؟ گفت: من فصه، كنيز فاطمه ى زهرا، دختر حضرت محمد مصطفى مى باشم، كه درود خداوند بر او و پدر و شوهر و فرزندانش باد!فقلت لها: مرحبا بك و اهلا و سهلا، فلقد كنت مشتاقا الى كلامك و منطقك، فاريد منك الساعه ان تجيبنى من مساله اسالك، فاذا انت فرغت من الطواف، قفى لى عند سوق الطعام حتى آتيك و انت مثابه ماجوره. فافترقنا.گفتم: خيلى خوش آمدى و خيلى خوشوقتم، من بسيار مشتاق كلام و سخن تو بودم، مى خواهم يك سؤالى از تو بكنم و تو به من پاسخ دهى. وقتى طواف را به پايان بردى، كنار بازار غله بايست تا من بيايم، خداوند به تو اجر و پاداش دهد. و به اين ترتيب از هم جدا شديم.فلما فرغت من الطواف و اردت الرجوع الى منزلى، جعلت طريقى عل سوق الطعام، و اذا انا بها جالسه فى معزل من الناس، فاقبلت عليها، و اعتزلت بها، و اهديت اليها هديه و لم اعتقد انها صدقه، ثم قلت لها: يا فضه، اخبرينى عن مولاتك فاطمه الزهراء عليهماالسلام، و ما الذى رايت منها عند و فاتها بعد موت ابيها محمد صلى اللَّه عليه و آله و سلم.وقتى طواف را به پايان بردم، هنگام بازگشت به منزل، راهى را كه از بازار غله مى گذشت انتخاب نمودم، ناگهان ديدم كه وى در گوشه اى به دور از مردم نشسته است. نزد او رفتم و او را كنار كشيدم و بدون اينكه قصد صدقه بكنم هديه اى به او دادم، سپس به او گفتم، اى فضه، از سرورت فاطمه ى زهرا عليهم السلام و وقايعى كه بعد از مرگ پدرش حضرت صلى اللَّه عليه و آله و سلم و هنگام وفات وى، از او ديدى به من خبر ده.قال ورقة: فلما سمعت كلامى، تغر غرت عيناها بالدموع ثم انتحبت نادبه، و قالت: يا ورقة بن عبداللَّه، هيجت على حزنا ساكنا، و اشجانا فى فوادى كانت كامنه، فاسمع الان ما شاهدت منها عليهاالسلام:ورقة (راوى حديث) مى گويد: به محض اينكه سخن من تمام شد، چشمان فضه پر از اشك گرديد و بلند بلند گريست و گفت: اى ورقة بن عبداللَّه، اندوه فرو نشسته و غمهاى نهفته ى دلم را بر انگيختى، اينك وقايعى را كه من از آن حضرت عليهاالسلام ديده ام بشنو.اعلم انه لما قبض رسول اللَّه صلى اللَّه عليه و آله و سلم، افتجع له الصغير والكبير، و كثر عليه البكاء، و قل العزاء، و عظم رزوه على الاقرباء والاصحاب والاولياء والاحباب، والغرباء والانساب، ولم تلق الا كل باك و باكيه، و نادب و نادبه، و لم يكن فى اهل الارض والاصحاب والاقرباء والاحباب اشد حزنا و اعظم بكاء و انتحابا من مولاتى فاطمه الزهراء عليهاالسلام، و كان حزنها يتجدد و يزيد، و بكاوها يشتد.بدان، رحلت رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم دل كوچك و بزرگ را به درد آورد، و بسيار بر او گريستند و صبر همه را به سر آورد، و مصيبت فقدان او بر نزديكان و ياران و دوستان و احباب و بيگانگان و خويشان سخت بود، و همه ى مردان و زنان براى او گريه و ندبه نمودند، ولى در روى زمين و در ميان ياران و نزديكان و دوستان كسى غمگين تر از سرورم فاطمه ى زهرا عليهاالسلام نبود و وى بيشتر و شديدتر از همه گريه مى كرد. و اندوه او پيوسته تازه و افزون، و گريه اش شديدتر مى شد.فجلست سبعه ايام لا يهدا لها انين، و لا يسكن منها الحنين، كل يوم جاء كان بكاوها اكثر من اليوم الاول. فلما كان فى اليوم الثامن ابدت ما كتمت من الحزن فلم تطق صبرا اذ خرجت و صرخت، فكانها من فم رسول اللَّه صلى اللَّه عليه و آله و سلم تنطق.پس هفت روز ناله ى او آرام، و صداى او خاموش نمى شد، و هر روز بيش از روز گذشته گريه مى نمود، تا اينكه روز هشتم اندوه نهفته ى خود را آشكار نمود و نتوانست شكيبايى كند، لذا از خانه بيرون آمد و ناله سر داد، به گونه اى كه گويى رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم سخن مى گويد.فتبادرت النسوان، و خرجت الولائد والولدان، و ضج الناس بالبكاء والنحيب، و جاء الناس من كل مكان، و اطفئت المصابيح لكيلا تتبين صفحات النساء، و خيل الى النسوان ان رسول اللَّه صلى اللَّه عليه و آله و سلم قد قام من قبره، و صارت الناس من دهشه و حيره لما قدرهقهم.پس زنان شتافتند، و دختران و پسران از خانه بيرون آمدند، و مردم همراه با اشك ريختن و گريه ى بلند، ناله سر دادند و از همه سو گرد آمدند، و براى اينكه صورت زنان نمايان نشود چراغها را خاموش كردند، و زنان تصور كردند كه گويى رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم از قبر بيرون آمده است، و مردم به خاطر مصيبت آن حضرت مدهوش و متحير گرديدند.و هى عليهاالسلام تنادى و تندب اباه: وا أبتاه، واصفياه، وامحمدا، وا ابا القاسماه، و اربيع الارامل واليتامى، من للقبله والمصلى؟ و من لابنتك الوالهه الثكلى؟ و فاطمه ى زهرا عليهاالسلام ندا برمى آورد و بر پدر بزرگوارش اينگونه نوحه سرايى مى كرد: واى پدرم، واى بر برگزيده ى خدا، وا محمداه، وا اباالقاسم، واى بر كسى كه بهار و مايه ى شادمانى نيازمندان (يا: بيوگان) و يتيمان بود، ديگر چه كسى (مدافع اهل) قبله و جايگاه نمازگزاردن نمازگزاران خواهد بود؟ و ديگر دختر سرگشته ى مصيبت زده ات چه كسى را دارد؟
ثم اقبلت تعثر فى اذيالها و هى لا تبصر شيئا من عبرتها، و من تواتر دمعتها، حتى دنت من قبر أبيها محمد صلى اللَّه عليه و آله و سلم، فلما نظرت الى الحجرة وقع طرفها على الماذنه، فقصرت خطاها، و دام نحيبها و بكاها، الى ان اغمى عليها، فتبادرت النسوان اليها، فنضحن الماء عليها و على صدرها و جبينها حتى افاقت.سپس در حالى كه لباسش بر زمين كشيده مى شد و از بسيارى گريه و جارى شدن اشك چيزى را نمى ديد، آمد و نزديك قبر پدر بزرگوارش حضرت محمد صلى اللَّه عليه و آله و سلم ايستاد. به محض اينكه به حجره نگاه كرد و چشمش بر ماذنه افتاد، آهسته گام برداشت و پيوسته ناله و گريه نمود تا اينكه بيهوش گرديد. زنان به سوى او شتافتند و آب بر صورت و سينه و پيشانى اش پاشيدند تا اينكه به هوش آمد.فلما افاقت من غشيتها، قامت و هى تقول: رفعت قوتى، و خاننى جلدى، و شمت بى عدوى، والكمد قاتلى. يا أبتاه بقيت والهه وحيده، و حيرانه فريده، فقد انخمد صوتى، و انقطع ظهرى، و تنغض عيشى، و تكدر دهرى، فما اجد يا ابتاه بعدك انيسا لوحشتى، و لا رادا لدمعتى، و لا معينا لضعفى، فقد فنى بعدك محكم التنزيل، و مهبط جبرئيل، و محل ميكائيل. انقلبت بعدك يا ابتاه الاسباب، و تغلقت دونى الابواب، فانا للدنيا بعدك قاليه، و عليك ما ترددت انفاسى باكيه،لا ينفد شوقى اليك، و لا حزنى عليك.وقتى به هوش آمد برخاست و فرمود: توانم از بين رفته، و شكيبايى و استقامتم با من يارى نمى كند، و دشمنم به من شماتت مى كند، و اندوه شديد و درد دلم از افسردگى مرا خواهد كشت. پدر جانم، سرگشته و بى كس و متحير و تنها شده ام، و صدايم خاموش گرديده و نيروى پشتم از بين رفته، و زندگى برايم تلخ، و روزگارم تيره و تار شده است. پدر جانم، بعد از تو كسى را نمى يابم كه مونس احساس تنهايى من گردد، و اشك چشمم را فرونشاند، و در ضعف و ناتوانى ياورم باشد. بعد از تو آيات محكم قرآن و نزول جبرئيل و آمدن ميكائيل همگى برچيده شد.پدر جانم، بعد از تو اسباب (نيل به مقامات معنوى و اخروى) واژگون، و درها به روى من بسته شد، لذا بعد از تو ديگر، از دنيا خوشم نمى آيد، و تا زمانى كه نفسهايم مى رود و مى آيد خواهم گريست، و شوق من به تو و اندوهم بر تو پايان نمى پذيرد.ثم نادت: يا ابتاه، والباه، ثم قالت:
ان حزنى عليك جديد
كل يوم يزيد فيه شجونى
جل خطبى، فبان عنى عزائى
ان قلبا عليك يالف صبرا
او عزاء، فانه لجليد
و فوادى واللَّه صب عنيد
و اكتيابى عليك ليس يبيد
فبكائى كل وقت جديد
او عزاء، فانه لجليد
او عزاء، فانه لجليد
سپس ندا برآورد: پدر جانم، به واسطه ى (رحلت) تو انوار دنيا از بين رفت، و شكوفايى و زيبايى آن كه به افروختگى و حسن تو شكوفا و زيبا بود، افسرده شد، و روزهاى دنيا تيره گرديدند.پدر جانم، تا ملاقات تو پيوسته بر تو تأسف خورده و ناراحت خواهم بود پدر جانم، از زمان جدايى و فراق تو بينايى ام از بين رفته است. پدر چانم، چه كسى بعد از تو از بيوگان و بيچارگان دلجويى خواهد كرد؟ و چه كسى تا روز پاداش و قيامت (دادرس) امت تو خواهد بود؟ اى پدر جان، بعد از تو مردم ما را خوار و كوچك شمردند، پدر جانم، بعد از تو مردم از ما رويگردان شدند، در حالى كه به واسطه ى وجود تو در ميان مردم ارجمند و عزيز بوديم و كسى ما را خوار و كوچك نمى شمرد. پس چرا در فراق تو اشك نريزم، و اندوهم پيوسته نگردد، و پلكهايم بر روى هم بسته شده و به خواب روم، در حالى كه تو بهار و احيا گر دين و نور پيامبران هستى؟ و چگونه بعداز تو كوهها از هم نپاشند و به هم نخورند، و آب درياها خشك نشود؟ و چگونه زمين نلرزد؟
رميت يا ابتاه بالخطب الجليل، و لم تكن الرزيه بالقليل، و طرقت يا ابتاه بالمصاب العظيم، و بالفادح المهول. بكتك يا ابتاه الاملاك، و وقفت الافلاك، فمنبرك بعدك مستوحش، و محرابك خال من مناجاتك، و قبرك فرح بمواراتك، والجنه مشتاقه اليك و الى دعائك و صلاتك. يا ابتاه، ما اعظم ظلمة مجالسك!، فوا اسفاه عليك الى ان اقدم عاجلا عليك.پدر جانم، به مشكل بزرگى گرفتار آمده ام، و مصيبتم اندك و كوچك نيست. اى پدر جان، مصيبت بزرگ و پيشامد هراسناكى به من روى آورده. باباى من، ملائكه بر تو گريستند و فلكها بازايستادند، لذا منبرت بعد از تو احساس تنهايى مى كند، و محرابت از مناجات تو خالى مانده است، و قبرت به واسطه ى خاك شدن تو در آن شادمان، و بهشت به تو و دعا و نمازت مشتاق است.پدر جانم، چقدر تاريكى مجالس تو سخت است. پس همواره بر تو تأسف خواهم خورد تا اينكه به زودى بر تو وارد شوم.و اثكل ابوالحسن الموتمن ابو ولديك، الحسن والحسين، و اخوك و وليك و حبيبك و من ربيته صغيرا، و واخيته كبيرا، و اخلى احبابك و اصحابك اليك، من كان منهم سابقا و مهاجرا و ناصرا، والثكل شاملنا، والبكاء قاتلنا، والاسى لازمنا.و ابوالحسن امين، پدر دو فرزندت حسن و حسين، و برادر و دوست، و محبوبت به مصيبت گرفتار آمده، هم او كه در كوچكى اش پرورش دادى، و در بزرگى با او عقد اخوت بستى، و شيرين ترين دوستان و يارانت در نزد تو بود، و از همه ى آنان (به ايمان) سبقت جست و هجرت نمود و يارى ات كرد. مصيبت همه ما را فراگرفته، و گريه ما را مى كشد، و پيوسته ناراحت و افسرده ايم.ثم زفزت زفزه و انت انه كادت روحها ان تخرج، ثم قالت:
قل صبرى و بان عنى عزائى
بعد فقدى لخاتم الانبياء
بعد فقدى لخاتم الانبياء
بعد فقدى لخاتم الانبياء
لا تبخلى بفيض الدماء
و كهف الايتام والضعفاء
والطير والارض بعد بكى السماء
عر يا سيدى مع البطحاء
للقرآن فى الصبح معلنا والسماء
س غريبا من سائر الغرباء
ه علاه الضلام بعد الضياء
فلقد تنعصت الحياه يا مولائى
فلقد تنعصت الحياه يا مولائى
يا رسول الاله، يا خيره اللَّه
قد بكتك الجبال والوحوش جمعا
و بكاك الحجون والركن و المش
و بكاك المحراب والدرس
و بكاك الاسلام اذ صار فى النا
لو ترى المنبر الذى كنت تعلو
يا الهى، عجل وفاتى سريعا
فلقد تنعصت الحياه يا مولائى
