لطفا منتظر باشید ...
[در فصل 17 در اين زمينه بحث شده است.]
جلوه هاى رفتارى و اخلاقى حضرت زهرا
ادب حضرت زهرا نسبت به پدر :
يكى از آداب و رسوم زمان پيشين اين بود كه يكديگر را به اسم صدا مى كردند، و اين نوع خطاب نسبت به بعضى ها خلاف ادب بود، مخصوصاً حضرت رسول اكرم صلوات اللَّه و سلامه عليه كه از مقام والا و احترام خاصى برخوردار بود نمى بايد مثل ساير افراد مخاطب قرار گيرد.لذا خداوند متعال در اين رابطه آيه اى نازل فرمود كه مسلمين موظف و مكلف شدند آن حضرت را رسول اللَّه خطاب كنند.در اين ميان حضرت فاطمه هم مى خواست به اين برنامه عمل كند، رسول اكرم (ص) از او خواست كه به پدر پدر بگويد، حديثى كه مى خوانيد در همين رابطه است:عن الصادق عليه السلام قالت فاطمة عليهاالسلام: لما نزلت: لا تجعلوا دعاء الرسول بينكم كدعاء بعضكم بعضا (ر) هبت رسول اللَّه صلى اللَّه عليه و آله و سلم آن اقول له: يا ابة فكنت اقول: يا رسول اللَّه فاعرض عنى مرة او اثنتين او ثلاثا، ثم اقبل على فقال: يا فاطمة انهالم تنزل فيك و لا فى اهلك و لا فى نسلك، انت منى و انا منك.انما نزلت فى اهل الجفاء والغلظة من قريش اصحاب البذخ والكبر، قولى: يا ابة، فانها احيى للقلب و ارضى للرب.از امام صادق عليه السلام روايت شده كه حضرت فاطمه سلام اللَّه عليها فرمود: وقتى كه آيه ى (لا تجعلوا دعاء الرسول بينكم كدعاء بعضكم بعضا) يعنى پيغمبر را مثل يكديگر صدا نزنيد نازل شد، منهم ترسيدم از اينكه به آن حضرت (اى پدر) بگويم. لذا آن حضرت را يا رسول اللَّه مى گفتم.حضرت فرمود: اى فاطمه اين آيه درباره ى تو و خانواده ات و نسلت نازل نشده، تو از منى و من از تو هستم، بلكه درباره ى جفاكاران و درشت خويان از قريش و گردنكشان و اهل كبر و غرور نازل شد، شما: اى پدر بگو كه قلبم را زنده مى كند و خدا را خشنود مى نمايد.
حضرت زهرا شبيه ترين كس به پيامبر در نشستن و برخاستن :
فاطمة (ع) تشبه رسول اللَّه (ص) فى قيامها و قعودها عن عائشة ام المؤمنين، قالت: ما رايت احدا اشبه سمتا و خديا برسول اللَّه فى قيامها و قعودها من فاطمة بنت رسول اللَّه صلى اللَّه عليه و آله و سلم
قالت: و كانت اذا دخلت على النبى صلى اللَّه عليه و آله و سلم قام اليها فقبلها و اجلسها فى مجلسه، و كان النبى صلى اللَّه عليه و آله و سلم اذا دخل عليها قامت من مجلسها فقبلته و اجلسته فى مجلسها.فلما مرض النبى صلى اللَّه عليه و آله و سلم، دخلت فاطمة فاكبت عليه فقبلته، ثم رفعت راسها فبكت ثم اكبت عليه، ثم رفعت راسها فضحكت فقلت: ان كنت لاظن ان هذه من اعقل نسائنا فاذا هى من النساء، فلما توفى النبى صلى اللَّه عليه و آله و سلم، قلت لها: ارايت حين اكببت عليه فرفعت راسك فضحكت، ما حملك ذلك؟!قالت: انى اذا لبذرة اخبرنى انى اسرع اهله لحوقا به فذلك حين ضحكت.فاطمه (س) در قيام و قعودش شبيه پيامبر (ص) است... از عايشه نقل شده است كه گفت:كسى را شبيه تر از فاطمه (س) به رسول خدا (ص) از نظر رفتار و روش فردى در قيام و قعود نديدم.هنگامى كه فاطمه (س) بر پيامبر (ص) وارد مى شد، پيامبر (ص) پيش پاى او قيام مى كرد و او را مى بوسيد و در جاى خود مى نشاند و متقابلا هنگامى كه پيامبر (ص) بر فاطمه (س) وارد مى شد، فاطمه (س) پيش پاى پدر قيام كرده او را مى بوسيد و در جاى خود مى نشاند.چون پيامبر (ص) مريض شد، فاطمه (س) وارد شد و خودش را به روى پدر افكند و او را بوسيد، بعد سرش را بلند كرد، و گريه كرد، دوباره خودش را به روى پدر افكند، بعد سرش را بلند كرد، و خنديد.گفتم: گمان مى كردم كه او (فاطمه (س داناترين زنان ما است، در حالى كه او هم زنى از زنهاست.چون پيامبر (ص) وفات يافت به او گفتم:هنگامى كه خودت را به روى رسول خدا (ص) افكندى، سپس سرت را بلند كردى و خنديدى چه شد؟ چرا خنديدى؟!فاطمه (ع) فرمود:من در آن هنگام مانند كسى بودم كه هستى اش را از دست داده است. پيامبر (ص) به من خبر داد نزديكترين كس كه به او ملحق شود من هستم، در اين هنگام خنديدم.
ايثار نسبت به پدر و ساير اعضاى خانواده :
فاطمه ى زهرا عليهاالسلام نه تنها براى افراد مستمند و بى چاره در خانه كمك و ايثار داشت، بلكه در داخل خانواده ى خود نيز ايثارگر بود و به هر يك از خانواده ى خود نيز ايثارگر بود و به هريك از خانواده ى خويش اعم از شوهر و فرزندان ايثار مى كرد.فاطمه عليهاالسلام خود نمى خورد و على عليه السلام را سير مى كرد، و خود گرسنه مى ماند و درد و رنج مى كشيد، ولى شوهرش را متوجه نمى ساخت، و حتى جاهاى مجروح و متورم بدنش را كه از هجوم و ضرب مهاجمين خونخوار و منافق به خانه اش صورت گرفته بود، از شوهرش پوشيده داشت و على آنها را هنگام غسل دادن پيكر پاك زهرا متوجه شد.فاطمه عليهاالسلام به فرزندان نيز ايثار داشت و شبانه روز براى آنان زحمت كشيد و دستاس نمود و با مهر و محبت بى نظير آنان را پرورش داد و راه و رسم پرورش فرزند را به پيروانش نشان داد. او در حالى كه مشغول كارهاى سخت و از جمله آرد كردن جو مى شد، از بچه هاى خود نيز غفلت نمى كرد و با آن حال به آنان مى رسيد و نوازش مى فرمود...آرى اخلاق اصيل و واقعى، هر انسانى را در رفتار خانوادگيش بايد جستجو كرد، نه اخلاق بيرون مرزى و خارج از خانواده، كه معمولاً در چنين مواقع، حقيقت يابى و حقيقت شناسى مشكل است، و اى بسا سر از تزوير حقه بازى درمى آورد.زهرا تجسم ايثار به خانواده و توده هاى جامعه بود و در اين ميان از ايثارگرى او به پدرش نبايد غفلت كرد. وى روزى از پدر بزرگوارش در منزل خود پذيرايى نمود و با پاره نانى آن حضرت را سير كرد، در حالى كه پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله سه روز بود كه طعامى ميل نكرده بود و فاطمه عليهاالسلام دلش به حال پدر مى سوخت و از شدت عاطفه گريه مى كرد.[عوالم، ج 11، ص 131- بحار، ج 43، ص 40.] از حضرت على عليه السلام نقل شده است:ما مشغول كندن خندق بوديم- كه بدين وسيله از تهاجم دشمن جلوگيرى نماييم- ناگاه فاطمه عليهاالسلام به حضور پدر رسيد و پس از عرض ادب، پاره نانى را به آن حضرت تقديم داشته و گفت: پدر! اين نانها را براى حسنين پخته بودم، اينك اينها را براى تو آوردم. پيامبر خدا آن نان را گرفت و گفت: فاطمه جان! اين نخستين طعامى است، كه در طول سه روز، پدرت ميل مى كند.[عوالم،ج 11، ص 135.] در روزگار ديگر رسول خدا به شدت گرسنه بود و نمى توانست تحمل كند، بدين منظور سر به بيوتات همسرانش زد، ولى چاره اى نشد، سپس به خانه فاطمه آمد، با كمال تأسف آنجا نيز طعامى نبود، پيامبر الهى با تمام گرسنگى از خانه دختر برگشت، در اين ميان دو عدد نان و مقدارى گوشت از يكى از همسايه ها به دست زهرا رسيد، آن بانوى ايثارگر آنها را در ظرفى گذاشت و يكى از فرزندانش را به دنبال پدر فرستاد و چنين گفت: سوگند به خدا، رسول خدا را بر خود و فرزندانم مقدم مى دارم.[ واللَّه لاؤثرن بها رسول اللَّه على نفسى و غيرى...رسول خدا دوباره وارد خانه دختر شد و از رسيدن تحفه و طعام آگاه گشت، در اين بين فاطمه عليهاالسلام غذا را به حضور پدرش آورد، ولى دست غيبى را كه از لطف خدا سرچشمه گرفته بود، بالاى سرش ديد، زيرا ظرف غذا پر از طعام بود، همگى كنار هم نشسته، خوردند و سير شدند و سپس زنان و همسران رسول خدا و همسايه هاى فاطمه عليهاالسلام نيز از آن بهره مند گشتند.[جلاءالعيون شبر، ج 1، ص 136- بحار 43، ص 27- عوالم، ج 11، ص 164.] از مجموع اين قضايا نتيجه مى گيريم كه فاطمه عليهاالسلام به پدر و ساير اعضاى خانواده اش نيز فوق العاده ايثارگرى كرده و پيوسته براى سلامتى آنان تلاش نموده است.حتى در تاريخ و كتب تفسير و حديث شيعه و سنى آمده است كه امام حسن و امام حسين عليهماالسلام مريض شدند، فاطمه همراه با شوهرش نذر كردند كه آن دو بزرگوار خوب شوند، آنان سه روز روزه بگيرند...پس از شفاى فرزندان فاطمه، آن حضرت شخصاً براى شمعون يهودى كار كرد و از اجرت آن مقدارى جو گرفت و سه روز روزه گرفت. هنگام افطار غذايش را- همچون ساير اعضاى خانواده اش- به تربيت به مسكين، يتيم و اسير كافر داد، و سوره ى دهر در حق آنان نازل شد.
[فرائدالسمطين، ج 2، ص 54، ش 383- بحار، ج 35، ص 237.] و بدين طريق به جهان و جهانيان ثابت كرد كه وى تا چه حدى به بچه هايش ايثارگر است؟ و در حق ساير مردم نيز تا آنجا ايثار كرد كه سه روز گرسنگى را تحمل كرد، ولى اسير كافر را سير نمود.
هجرت حضرت زهرا و همراهى پدر در سخت ترين شرائط :
هر روز فشار و آزار مشركان بر پيامبر (صلى اللَّه عليه و آله) و مسلمانان شدت مى يافت. از سوى ديگر عده اى از مردم شهر مدينه مسلمان شدند و در انتظار پيامبر (صلى اللَّه عليه و آله) بودند. مشركان نيز تصميم گرفتند در شبى معين دسته جمعى به خانه رسول خدا (صلى اللَّه عليه و آله) يورش برند و آن حضرت را به شهادت برسانند. على (عليه السلام) آن شب را در بستر پيامبر (صلى اللَّه عليه و آله) خوابيد و رسول خدا (صلى اللَّه عليه و آله) به غارى در كوه ثور رفت و پس از سه روز از آنجا به مدينه هجرت نمود.[سيره ابن هشام ج 2 ص 130/ 131- تاريخ طبرى ج 2 ص 104.] على (عليه السلام) به دستور پيامبر (صلى اللَّه عليه و آله) امانتهاى مردم را به صاحبانش رد كرد و پس از سه روز فاطمه زهرا (عليهاالسلام) را به اتفاق مادر خود فاطمه دختر اسد و فاطمه دختر زبير، نيمه شب سوار شترها كرد [تاريخ يعقوبى ج 2 ص 41.] و راه مدينه را در پيش گرفت. اين هجرت خطراتى در پيش داشت زيرا دشمنان در پى آنان تاختند و در بين راه در منزل ضجنان به مهاجران رسيدند. على (ع) بانوان را در پناهگاهى پياده نمود آنگاه با شمشير آخته بر دشمن حمله كرد و آنان گريختند.در اين هجرت زهرا (ع) به اتفاق دو بانوى مهاجر و سرپرستى على (ع) مسير طولانى مكه به مدينه را در زير آفتاب سوزان طى نمود و در روز پنجشنبه 15 ربيع الاول مطابق با هفتم مهر ماه به قُبا در نزديك مدينه رسيد و به خانه سعد بن خيثمه [سعد بن خيثمه از نيكان صحابه پيامبر (ص) بود و در نبرد بدر به شهادت رسيد.] وارد شد خانه سعد مجاور ركن غربى و در جلو مسجد قُبا قرار داشت.
[آثار المدينة المنوره نگاه كنيد به تصوير شماره 3.]
