گلبرگهاي شقايق (نيم نگاهي به كتابهاي فاطمه شناسي عليها‏السلام ) - گلبرگ های شقایق نسخه متنی

گلبرگهاي شقايق (نيم نگاهي به كتابهاي فاطمه شناسي عليها‏السلام )

عبدالرّحيم حجّتي

«سلوك سبز» بدون خواندن كتاب آبي نمي‏شود، كتاب حيات؛ «نهج الحياة» و بدون سفينه اهل‏البيت عليهم‏السلام اين «كشتي پهلوگرفته»، در اين «شب تاريك و بيم موج و گردابي چنين هايل» اميد نجات نيست، اين است كه شما را به مهماني «گلبرگهاي شقايق» مي‏بريم؛ آشنايي با كتابهاي ويژه حضرت وليّة‏اللّه‏ العظمي، منصوره لاهوتي، مستوره ناسوتي، كوثر قرآن، طاهره مطّهره، زهراي مرضيّه عليها‏السلام .

موضوع: كتابشناسي

مخاطب: پژوهشگران

فاطمه در آئينه كتاب / اسماعيل انصاري/ دفتر نشرالهادي سال 1374 شمسي/ 336 صفحه وزيري/ فارسي.

جامع‏ترين كتابشناسي مربوط به بانوي بزرگ اسلام به رغم نقدي كه نوشته شده است(1) همين كتاب است كه داراي ويژگيهاي زير است:

الف/ 735 اثر را معرفي كرده است.

ب/ به زبانهاي زير، كتاب معرفي كرده است: فارسي، عربي، اردو، انگليسي، گجراتي، تركي آذري و استانبولي، فرانسوي، آلماني، روسي، اسپانيائي، ايتاليائي و زبانهاي افريقائي.

ج/ مقدمه و معرفي چند زبانه دارد.

د/ داراي فهرستهاي تفكيكي: زبان، چاپ، خط، اعلام، اماكن و منابع است.

ه··/ نظم و نسق آن در معرفي و توصيف كتابها، كاربردي است و ما در اين نوشته از اين كتاب خيلي سود برده‏ايم، شما مي‏توانيد براي آشنائي بيشتر و بهتر با اين اثر ارزنده، انگيزه تأليف را در صفحه 10، هدف تأليف را در صفحه 9، اطلاعاتي ديگر را در صفحه 15 و روش كار مؤلف را در صفحه 18 اين كتاب مطالعه كنيد.(2)

و اين هم نام چند كتابشناسي ديگر براي استفاده بيشتر پژوهشگران جوان ما: معلمان گرامي، دانشجويان عزيز و طلاب گرانقدر و همه آنان كه در جبهه فرهنگي با قلم مقدس و هنر آسماني، كار هدايتي و انبيايي مي‏كنند و نقدتر از همه؛ ارزش مردان و با فضليت زنان رسانه‏هاي گروهي: مطبوعات و صدا و سيما، نويسندگان و هنرمندان.

در موضوع كتابشناسي حضرت فاطمة‏الزهرا عليها‏السلام آثار ارزشمندي به خامه خادمان فرهنگي اسلام، حرير تحرير پوشيده است كه عنوانهاي زير، برخي از آنهاست:

كتابنامه حضرت فاطمه‏زهرا عليها‏السلام / ناصرالدين انصاري‏قمي/ مركز انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم/ سال 1372 شمسي/ 192 صفحه رقعي/ فارسي.

اين كتاب، حدود 470 كتاب فاطمه شناسانه را معرفي كرده است كه به زبانهاي فارسي، عربي، اردو، انگليسي، تركي، گجراتي و فرانسوي است و كتابهاي خطّي و چاپي را جداگانه فهرست كرده است.

كتاب؛ در واقع ويرايش دوم همان كتابنامه‏اي است كه قبلاً در 80 صفحه وزيري به وسيله نشرامام علي عليه‏السلام منتشر شده است.

اين كتاب، داراي فهرستهاي: منابع، مؤلفان، مترجمان، مصحّحان و مقدمه نويسان است كه ارزش آنها روشن است.(3)

كتابشناسي حضرت زهرا عليها‏السلام / احمد صادقي اردستاني/ مجله آينه پژوهش / ش 4، ص 107 / مقاله فارسي.

توصيف و عنوان 280 كتاب در موضوع حضرت زهرا عليها‏السلام را در اين مقاله مي‏توان مطالعه كرد. آنهم به تفكيك كتابهاي فارسي، عربي، اردو و به صورت خطّي و چاپي، كتابهائي كه مستقيم درباره آن حضرت بحث مي‏كند و يا در ضمن موضوع اصلي به ابن مبحث نوراني پرداخته است. اين مقاله در كتاب «فاطمه، الگوي زن مسلمان» از مؤلف نيز به چاپ رسيده است.(4)

كتابشناسي حضرت فاطمه زهرا عليها‏السلام / آقاياري و فضلي نژاد/ دانشگاه آزاد اسلامي، واحد جنوب تهران/ 277 صفحه جزوه.

اينكه دانشجويان ما در اين زمينه‏ها به پژوهش مي‏پردازند جاي قدرداني دارد و اميد است اين كار تحقيقي را كه به صورت جزوه است در شكل يك كتاب جامع نظاره‏گر باشيم.(5)

كتابنامه كوثر/ پژوهشكده باقرالعلوم عليه‏السلام / سازمان تبليغات اسلامي/ 36 صفحه جزوه.

اين مؤسّسه كه بانك اطلاعات كتابهاي اسلامي (فارسي ـ عربي) را فراهم آورده است، تهيه‏كننده اين كتابنامه است.(6) به انتظار پديدآوردن «كتابشناسي بزرگ كوثر».

فاطمه زهرا عليها‏السلام ، ياس عصمت/ عبدالرحيم موگهي/ مركز انتشارات دفتر تبليغات اسلامي/ 144 صفحه رقعي/ فارسي.

اين كتاب، مجموعه‏اي است اربعيني كه در ص 127 چهل كتاب را نيز معرفي كرده است.(7)

موضوع: دائرة المعارف/ مجموعه

مخاطب: محققان

اعلموا انّي فاطمه عليها‏السلام / عبدالحميد مهاجر/ دارالكتاب و العترة ـ بيروت/ سال 1413 قمري/ 10 جلد وزيري/ عربي.

يكي از كارهاي علمي ماندگار، موسوعه نويسي و مجموعه نگاري است.(8)

كتاب فوق، دائرة‏المعارفي است ده جلدي پيرامون عصاره آفرينش حضرت صديقه اطهر عليها‏السلام كه مشتاقان علوم و معارف اهل‏بيت عليهم‏السلام را گنجينه‏اي است گرانسنگ.

خلاصه‏اي از مطالب هرجلد و فهرست موضوعات را در همين كتاب مورد استفاده ما «فاطمه در آئينه كتاب» مطالعه كنيد.(9)

عوالم العلوم/ عبداللّه‏ بحراني/ مدرسة‏الامام المهدي عليه‏السلام / قم/ چاپ اول، 1363 شمسي/ جلد 11/ 328 صفحه وزيري/ عربي.

(چاپ دوم اين جلد داراي 672 صفحه است و با همكاري انتشارات انصاريان قم منتشر شده است.)

اين كتاب ارزشمند كه مستدركات و يادداشتهاي علاّمه ابطحي بر وزانت آن افزوده است، جامع احاديثي است در مقام و منزلت حضرت زهرا عليها‏السلام .(10)

موضوع: زندگينامه

مخاطب: عموم

بانوي نمونه اسلام، فاطمه زهرا عليها‏السلام / ابراهيم اميني/ انتشارات شفق/ چاپ پانزدهم/ 247 صفحه رقعي/ فارسي.

زندگينامه، قالب جامعي است براي قلم زدن در عرصه فضيلتهاي دخترگرامي پيامبر اسلام صلي‏الله‏عليه‏و‏آله كه يكي از زلال‏ترين اثرها در اين زمينه را كتاب حضرت آية‏اللّه‏ ابراهيم اميني تشكيل داده است، نويسنده‏اي كه اگرچه از آسمان عالمان ديني سترگ است ولي براي زمين و مردم مي‏نويسد؛ خانواده‏هاي ما از مطالعه اين دفتر دين و معنويت بي‏نياز نيستند و كاش ترتيبي داده شود تا همه بانوان جوان در نخستين روزهاي زندگي مشترك خويش اين كتاب را مرور كنند.(11)

موضوع زندگينامه، عنوان بيشتري از كتابهاي فاطمي عليه‏السلام را به خود اختصاص داده است. نام چند كتاب در اين باره را بخوانيد:

جلوه نور/ علي سعادت پرور/ دفتر نشر معارف اسلامي ـ قم/ 327 صفحه وزيري.

حضرت زهرا عليها‏السلام / فضل‏اللّه‏ كمپاني/ انتشارات مفيد ـ تهران/ 280 صفحه وزيري.

زندگاني حضرت فاطمه زهرا عليها‏السلام / ناصرمكارم شيرازي/ ميقات ـ تهران/ 232 صفحه وزيري.

زندگاني حضرت فاطمه زهرا عليها‏السلام و.../ سيدهاشم رسولي محلاّتي/ انتشارات علميه اسلاميه ـ تهران/ 375 صفحه وزيري.

زندگاني فاطمه زهرا عليها‏السلام / دكتر سيد جعفر شهيدي/ دفتر نشر فرهنگ اسلامي/ 292 صفحه وزيري (خلاصه اين كتاب نيز چاپ شده است.)

زندگي فاطمه زهرا عليها‏السلام / محمدقاسم نصيرپور/ سازمان حج و اوقاف و.../ 164 صفحه وزيري (اين كتاب، داراي نقشه‏ها و تصويرهاي ارزشمندي است.)

الزهرا عليها‏السلام / گروهي از دانشمندان/ ميقات ـ تهران/ 411 صفحه رقعي (اين كتاب، از آثار بزرگاني چون: حاج شيخ عباس قمي، جعفرسبحاني، حسين مظاهري، فيض كاشاني، امين عاملي و مقرّم فراهم آمده است.)

فاطمة‏الزهرا عليها‏السلام من المهد الي اللحد/ سيد محمدكاظم قزويني/ مؤسسة‏الوفاءـ بيروت/ 696 صفحه وزيري.

اين كتاب، ترجمه شده است و عنوان ترجمه فارسي آن چنين است:

فاطمه زهرا عليها‏السلام از ولادت تا شهادت/ مترجم: دكتر حسين فريدوني/ انتشارات اميركبير ـ تهران/ 700 صفحه وزيري.

فاطمة‏الزهرا عليها‏السلام / بهجة قلب المصطفي صلي‏الله‏عليه‏و‏آله / احمد همداني/ انتشارات بدر ـ تهران/ 741 صفحه وزيري.

اين كتاب نيز ترجمه فارسي دارد با اين عنوان:

فاطمه زهرا عليها‏السلام شادماني دل پيامبر صلي‏الله‏عليه‏و‏آله / مترجم: دكتر سيد حسن افتخارزاده/ انتشارات بدر ـ تهران/ 1053 صفحه وزيري.

فاطمه زهرا عليها‏السلام / ترجمه: علي اكبر صادقي/ انتشارات اميركبير ـ تهران/ 262 صفحه وزيري (مؤلف: توفيق ابوعلم).(12)

كلبه احزان

يوسف‏گمگشته بازآيد به كنعان غم‏مخور كلبه‏احزان‏شودروزي‏گلستان‏غم‏مخور «حافظ»

گرچه در حال و هواي ميلاد بنانداريم غمگنانه بنگاريم و اين بر خلاف دستور آن پاكجانان است ولي پژوهشگر ولائي، اقيانوس غمهاي ياس كبود را مي‏تواند در نشاني زير به نظاره ايستد:

بيت الاحزان/ حاج شيخ عباس قمي(ره)/ كتابفروشي بصيرتي ـ قم/ 82 صفحه وزيري.

اين كتاب در ويرايش و چاپ سوم كه توسط مؤسسه نبأ نشر يافته است 284 صفحه رقعي است و داراي چهار ترجمه است. (طبق آنچه ما يافتيم.)

اوّلي با عنوان: بيت الاحزان، يك حقيقت فراموش نشدني و از محمد صادق نجمي و دوّمي با نام: خانه غم، ترجمه: سيد محمدرضا احمدي. ترجمه سوم را به قلم محمدمحمدي اشتهاردي با عنوان: رنجها و فريادهاي فاطمه عليها‏السلام مي‏شناسيم و از انتشارات ناصر ـ قم/ 272 صفحه وزيري.

عنوان چهارمين ترجمه: زندگاني حضرت فاطمه عليها‏السلام است. ترجمه سيد محمود موسوي زرندي.(13)

موضوع: داستان

مخاطب: جوانان

كشتي پهلوگرفته/ سيد مهدي شجاعي/ نشر جوان ـ تهران/ 160 صفحه رقعي.

اين روزها ـ اگر به قول سهراب سپهري «سرسوزن ذوقي» هم داشته باشيم ـ كتاب كشتي پهلوگرفته آقاي شجاعي را بايد در زمينه‏ها و قالبهاي نثر ادبي/ داستان بلند، به صورت روشن معرفي كنيم. جامعه ما هم با استقبال گرم خود و رساندن كتاب به چاپهاي متعدد و با تعداد بالاي نسخه‏ها به هنرمندي‏هاي شجاعي جواب مثبت داد، آيا ممكن است شما اين كتاب را نخوانده باشيد؟ و از زيبائي آن بي‏خبر باشيد؟ باور نمي‏كنيم.(14)

بعد از تماشاي غنچه سرخ و غم آلود روي جلد كشتي پهلوگرفته ـ گرچه در چاپ اول، آبي آرامش بخشي بود. ـ و درنگي در آن مطالب سازنده، به سراغ كتابهاي ديگر مي‏رويم:

برخي از كتابهاي ادبي ـ داستاني فاطميات عليها‏السلام را چنين تقسيم‏بندي و معرفي كرده‏ايم:

داستان كوتاه

ام ابيها/ رضا شيرازي/ انتشارات پيام آزادي ـ تهران/ 164 صفحه رقعي.

سرگذشت راست، حضرت فاطمه عليها‏السلام / ج ـ فارسي/ نشر مطهّرـ تهران/ 32 صفحه رقعي.

قلم نويسنده در اين اثر اخير، بسيار روان است و موضوعات داستان، خيلي خوب گزينش شده است، كتاب با همه كوچكي‏اش، لطائفي از زندگي مادر گرامي امامان عليهم‏السلام را در خود جاي داده است.(15)

داستان بلند (رمان)

بهشت ارغوان/ ترجمه: سيد ابوالقاسم حسيني(ژرفا)/ انتشارات پارسايان ـ قم/ 263 صفحه رقعي.

كتاب از معدود كتابهاي زيبا، خواندني و ماندگار روزگار ماست.

وكانت صدّيقة/ كمال السيد/ انتشارات انصاريان ـ قم/ عربي.

اين كتاب، متن كتاب پيشين است، هردو را آورديم تا كساني كه مايلند علاوه بر جويباران، از سرچشمه نيز بنوشند بتوانند، گرچه ذهن و زبان شاعرانه سيّد ابوالقاسم حسيني اثر كمال السيّد را «ژرفا»ي بيشتري بخشيده است.

نثر ادبي

فاطمه عليها‏السلام ، فاطمه است/ دكتر علي‏شريعتي/ انتشارات شبديز ـ تهران/ 189 صفحه رقعي.

بانوي‏اول، صديقه‏كبري، فاطمه زهرا عليها‏السلام / جواد نعيمي/ سازمان تبليغات اسلامي/ 156 صفحه وزيري.

بانوي آب/ بهمن صالحي/ ارشاد اسلامي گيلان/ 112 صفحه رقعي.

اين كتاب، گرچه مجموعه شعر اصيل و سپيد و نيمائي است ولي با موضوعاتي ارزشمند، از آن جهت كه «بانوي آب» از ارزشمندترين قطعات آل اللّه‏ي و فاطمي عليها‏السلام در قالب شعر نوو سپيد است دريغمان آمد در كنار آثار ادبي از آن نام نبريم، اينك جرعه‏اي از آن را بنوشيم:

«اسطوره عشق سرمد

تمثيل ايثار و ايمان

راوي آيات احمد صلي‏الله‏عليه‏و‏آله

گوئي كه قرآن گوياست.»(16)

نمي‏توانيم بدون اين بخش از شعربانوي آب بگذريم:

«او

والاترين اميره گلها،

در وسعت مدائن روحاني است.

شعر شرف،

برسينه كتيبه تاريخ،

اسطوره شگفت طهارت،

منظومه فضايل انساني است.

* * *

گهواره دوشير شجاعت

در جنگل ستاره و خنجر

باران شامگاهي

بر گستراي مزرعه كهكشان

آموزگار صبح

برپاكي و صفاست.

بانوي باستاني دلها

ـ آميزه تعقّل و پرهيزـ

معناي زن

در مكتب مبارك قرآني است.

* * *

با او سخن،

جز با وضوي اشگ مگوئيد.

وز او نشانه‏اي،

جز در جهان ساكت و خاكستري خواب مجوئيد

كان نخل رنجديده، و آن سرو سوگوار

ـ از مرگ ارغواني خورشيد ـ

تعبير صادقانه اندوه

در شعر ناتمام جواني است.»(17)

موضوع: شعر

مخاطب: اهل ادب

آئينه عصمت/ محمود شاهرخي و مشفق كاشاني/ انتشارات اسوه ـ قم/ 567 صفحه وزيري/ شعر فارسي

اكنون كه نوشته، حال و هواي شاعرانه گرفت، وارد كتابهاي شعر فاطمي عليها‏السلام مي‏شويم و بعد از تأمل در كتاب فوق كه حلقه‏اي از حلقه‏هاي دلپذير شعر اهل بيت عليهم‏السلام است، «مجموعه‏هاي ديگري نيز از اين مؤلفان و با موضوع آل اللّه‏ نشر يافته است.) فهرستي از آثار پيرامون كوثر، اين شعر بلند آفرينش مي‏آوريم:

گُلبَن عفاف

در زمينه شعر، دلدادگان عترت پيامبر صلي‏الله‏عليه‏و‏آله از ديرباز كارهاي زيبائي فراهم آورده‏اند كه ذهن و دل اهل ادب را جلا مي‏دهد و دريغ اگر طبع رواني خداوند به موهبت دهد و سر، سراي «از فاطمه عليها‏السلام سرودن» نشود. اين كتابها را ورقي بزنيم و گاهي معارف بلند ريخته در شعر را بچشيم:

گلبن عفاف/ محمود اكبر زاده/ چاپ مشهد، سالهاي قبل 1357 شمسي/ فارسي.

مناقب فاطمي عليها‏السلام .../ احمد احمدي بيرجندي/ آستان قدس رضوي عليه‏السلام .

گل ياس/ علي اكبر پيروي

كليد هفت آسمان/ عبدالعظيم صاعدي

عطرگل ياس/ احمد عزيزي

لاله‏هاي زهرائي/ احمد عزيزي

وديعة‏الرسول صلي‏الله‏عليه‏و‏آله / حسين يونسيان

ريحانة‏النبي صلي‏الله‏عليه‏و‏آله / علي اصغر يونسيان

خورشيد عالمتاب زهرا عليها‏السلام / محمود تاري (ياسر)

بهشت بي‏نشان/ جعفر رسول زاده

انسيّه حوراء/ محمد تقي ژوليده نيشابوري

غربت خورشيد/ رسول زاده ـ خوش بين(18)

موضوع: سخنان حضرت فاطمه عليها‏السلام

مخاطب: محققان

نهج الحياة فرهنگ سخنان فاطمه عليها‏السلام / محمد دشتي/ مؤسسه تحقيقاتي اميرالمؤمنين علي عليه‏السلام ـ قم/ 419 صفحه وزيري.

از ادبستان به درآييم و طفل دبستاني سخنان فاطمه اطهر عليها‏السلام شويم.

در بخش جمع آوري سخنان همتاي بي‏همانند علي عليه‏السلام ، كتاب فوق مجموعه ارزشمندي است به خصوص كه داراي فهرست تفصيلي است (الفبائي ـ موضوعي) و فهرست منابع كار آمدي هم دارد.

دكتر مظلومي در وصف اين كتاب گفته است: «اين كتاب نيز «دل نوشته‏ها» است كه به «سطر و دفتر» انعكاس يافته است. قدردان باشيد و گرامي بداريد.»(19)

نهج الحياة را بايد جزو كتابهاي مرجع هر كتابخانه دانست و پژوهشگران ما بايد بطور مرتّب به سخنان حضرت مراجعه داشته باشند. اين كتاب از منابع معارف اسلامي است.

گذشته از نهج الحياة، كلمات آتش انگيز و ظلمت ستيز فرزند وحي را در اين گنجينه‏ها نيز مي‏توان به زيارت رفت:

مسند فاطمه عليها‏السلام / مهدي جعفري/ نشر مرضيّه ـ تهران/ 432 صفحه وزيري/ فارسي.

مسند فاطمة‏الزهراء عليها‏السلام / عزيزاللّه‏ عطاردي/ نشر عطارد ـ تهران/ 615 صفحه وزيري/ عربي.

مسند فاطمة‏الزهراء عليها‏السلام / سيد حسين موسوي شيخ الاسلامي/ دارالقرآن الكريم ـ قم/ ج 1، 454 صفحه وزيري/ عربي.

البلاغة‏الفاطميّه عليها‏السلام / عبدالرضا بن محمدعلي مطبعي/ مطبعة‏الغري ـ نجف/ عربي.

از بين سخنان حضرت، خطبه آن خطيب، در مسجد توجه بيشتري را جلب كرده است و نويسندگان و دانشمندان به شرح و تفسير آن پرداخته‏اند كه برخي از آنها را براي اطلاع خوانندگانِ خواهان معارف فاطمي عليها‏السلام مي‏آوريم:

شرح خطبه حضرت زهرا عليها‏السلام / سيد عزالدين حسيني زنجاني/ دفتر مركز انتشارات تبليغات اسلامي... ـ قم/ دو جلد فارسي/ ج 1، 512 صفحه رقعي.

شرح خطبه حضرت فاطمه عليها‏السلام / احمد بن عبدالرحيم مدرسي.../ چاپخانه محمدي علميه ـ قم/ سال 1348 شمسي/ 439 صفحه وزيري/ فارسي.

موضوع: دعا

مخاطب: محققان معارف و صاحبدلان

صحيفة‏الزهرا عليها‏السلام / جواد قيومي اصفهاني/ دفتر انتشارات اسلامي وابسته به جامعه مدرسين ـ قم/ 356 صفحه وزيري.

در اين كتاب، علاوه بر دعاهاي آن بانوي بهشتي، از كلمات، خطبه‏ها و... سخن رفته است، مؤلف، در اين باره، كتاب مختصرتري هم به نام صحيفه فاطميّه دارد و هر دو فارسي است و قابل استفاده برادران و خواهران ناآشنابه زبان عربي.

براي توجه پيدا كردن به اهميّت دعا و نيايش، تأمّلي بكنيم در يك حديث:

«قلت لابي جعفر عليه‏السلام : كَثْرَةُ الْقَرائَةِ اَفْضَلٌ اَوْكَثْرَةُ الدُّعاءِ؟ قال: كَثْرَةُ الدُّعا اَفْضَلٌ وَقَرَءَ هذِهِ الايَة...»

به امام باقر عليه‏السلام گفتم: زياد قرآن خواندن بالاتر است يا زياد دعا خواندن؟

ايشان گفتند: زياد دعا خواندن بالاتر است. و آنگاه اين آيه، (آيه آخر فرقان) را تلاوت كردند (وگويا به آن استدلال كردند، اين آيه را توضيح مي‏دهيم.)(20)

باتوجه به جايگاه دعاهاي اهل‏بيت عليهم‏السلام در فرهنگ مكتوب اسلام، بسيار سازنده است اگر بعضي از مراكز تحقيقات اسلامي، در مقوله دعا، كاري كارستان كنند اگرچه دعا در ضمن ساير گفتار معصومان عليهم‏السلام مورد بررسي و تحقيق قرار مي‏گيرد ولي در عين حال جاي كار ويژه «دعا» خالي است. با تقدير از كساني كه كارهايي را سامان داده‏اند، اكنون توجه كنيم به يك آيه از قرآن و درباره دعا بيشتر بينديشيم.

در كوي شكسته دلان

در قرآن كريم، درباره دعا تلاوت مي‏كنيم كه:

«قُلْ ما يَعْبَؤُا بِكُمْ رَبّي لَولا دُعاؤُكُمْ...»يعني: اي پيامبر! بگو: اگر دعاي شما نبود، خداوند به شما اعتنانمي‏كرد. (البته اين ترجمه در حالتي است كه «ما»ي ما يعبؤا را نافيه بدانيم، آنطور كه علامه طباطبائي(ره) در الميزان و بيشتر مترجمان قرآن، دانسته‏اند بر خلاف مرحوم الهي قمشه‏اي كه آن را استفهامي گرفته است.)(21)

امام پنجم عليه‏السلام در جواب آن سؤال، همين آيه را تلاوت كردند. آري دعا، يكي از معادن كشف نشده معارف آل اللّه‏ است و حضرت زهرا عليها‏السلام دعاها و نجواهايي داشته‏اند كه شمع شبهاي تاريك نيايشگران است.

در كوي ما شكسته دلي مي‏خرند و بس بازار خود فروشي از آن سوي ديگر است «حافظ»

اطلاع رساني

خالي از لطف نيست اگر در صفحات آخر اين مقال به اطلاع‏رساني بپردازيم:

عكس و تصوير

براي ديدن عكس و تصوير از بناهاي مدينه و... كتاب تاريخ مشاهد مشرّفه را ورق بزنيد و نيز نگاه كنيد به بخش پاياني كتاب زندگاني فاطمه زهرا عليها‏السلام از آقاي نصيرپور.

برگزاري يادواره

براي اطلاع از يادواره يكهزار و چهارصدمين سال شهادت حضرت فاطمه زهرا عليها‏السلام رجوع كنيد به كتابي به همين نام كه در صفحه 271 فاطمه در آئينه كتاب با شماره 726 معرفي شده است.

كتاب ويژه

براي اطلاع از نمونه كتابهاي ويژه، نگاه كنيد به:

گلواژه آفرينش/ از واحد خواهران دفتر تبليغات اسلامي ـ قم.

فضائل الزهرا عليها‏السلام / علي‏اكبر تلافي/ انتشارات نيك معارف ـ تهران.

چهل حديث در فضائل حضرت زهرا عليها‏السلام / معاونت امور فرهنگي وزارت ارشاد.

چهل حديث از سخنان گهربار حضرت زهرا عليها‏السلام / معاونت امور فرهنگي وزارت ارشاد.

كوثر و غدير/ حسن انصاري زاده/ انتشارات دارالعلم ـ قم.

جرعه‏اي از كوثر/ عليرضا سبحاني نسب/ پژوهش در اسماء و القاب حضرت زهرا عليها‏السلام .

در پايان

به پايان آمد اين دفتر حكايت همچنان باقي است.

كتاب فضل زهرا عليها‏السلام را نتوان مكتوب كرد، آنچه آمد نيم‏نگاهي بود به بعضي از كتابها كه باتوجه به در دسترس بودن كتاب و راحتي اين رسانه عمومي و تأكيدات اسلام و رهبري عزيزمان بر كتابخواني، اميدواريم جوانان عزيز، وارد اين دنياي ستودني شوند به ويژه بانوان، كارشناخت اين الگوي متعالي را جدي بگيرند و مطالعه در پيرامون زهراي اطهر عليها‏السلام را آغاز كنند، موضوعي ديگر را در آخر مي‏آوريم و آثاري را در اين باره فهرست مي‏كنيم:(22)

كتاب فضل تو را آب بحر كافي نيست كه تر كنم سر انگشت و صفحه بشمارم حديث ديگران

سيماي دختر پيامبر صلي‏الله‏عليه‏و‏آله را از چشم ديگران در اين آئينه‏ها تماشا كنيد:

فاطمه زهرا عليها‏السلام / لوئي ماسينيون/ فرانسوي.

فاطمه عليها‏السلام و بنات محمد صلي‏الله‏عليه‏و‏آله / هنري لامنس/ عربي.

في نور محمد9 فاطمة الزهراء عليها‏السلام / عبدالفتاح عبدالمقصود/ عربي.

كيست زهرا عليها‏السلام ؟/ مؤسسه فرهنگي جليل/ فارسي/ بخش آخر كتاب.

فضائل حضرت فاطمه زهرا عليها‏السلام / از ديدگاه ديگران/ آية‏اللّه‏ مكارم شيرازي.

والسّلام علي‏الزهراء عليها‏السلام

1 ـ مجله آينه پژوهش، ش 44، ص 28، و ش 37.

2 ـ فاطمه در آئينه كتاب، ص 176، ش 419.

3 ـ همان، ص 220، ش 556.

4 ـ ص 219، ش 554، و ص 173، ش 408.

5 ـ ص 219، ش 555.

6 ـ ص 220، ش 557.

9 ـ فاطمه در آئينه كتاب، ص 49، ش 33.

10 ـ ص 169، ش 397.

11 ـ ص 60، ش 53.

13 - 12 ـ زير عناوين كتابهاي ياد شده/ جناب آقاي محمد جواد صاحبي، اين كتاب را بطور مكرر ستوده‏اند.

14 ـ از آقاي شجاعي، كتاب برگ گل سرخ نيز براي كودكان و نوجوانان در فهرست كتابهاي زهرائي ثبت شده است، نگاه كنيد به فاطمه در آئينه كتاب، ص 64، ش بعد از 65 سلام بر «وحي» را هم از ايشان بخوانيد، همان كتاب، ص 142، ش 303.

15 ـ اين كتابها را نيز در زير نام آنها در همان مرجع پيشين نگاه كنيد.

16 ـ بانوي آب/ بهمن صالحي، ص 46.

17 ـ ص 36.

18 ـ اين كتابها را در «فاطمه در آئينه كتاب»، زير عنوان آنها نگاه كنيد.

19 ـ نهج الحياة، محمد دشتي، ص 16.

20 ـ تفسيرالميزان، ج 15، ص 270.

21 ـ ص 267؛ و نگاه كنيد به ترجمه قرآن از مترجمان: الهي قمشه‏اي، ناصرمكارم، مهدي فولادوند و پاينده در ترجمه آيه 77 (آخر) سوره فرقان.

22 ـ براي اطلاع از مشخصات تمام اين كتابها به «فاطمه در آئينه كتاب»، زير عنوان كتابها مراجعه كنيد.