مباحثات کلامی استاد جعفری و برتراند راسل نسخه متنی

البته خيلي روشن است كه هيچ مذهب صحيحي نمي‏گويد وقتي بيمار شدي به پزشك مراجعه مكن، زيرا خدا ترا شفا خواهد داد؛ اگر احتياج به مسكن پيدا كردي برو در وسط بيابان بنشين، ناگهان خواهي ديد يك ساختمان مجلل و مفروش با قالي‏هاي ابريشمي از طرف خدا ايجاد خواهد شد! همين گونه است ساير شؤون زندگي. چنان‏كه هيچ مذهب صحيحي چنين احكام خلاف منطقي صادر نمي‏كند، همچنين محال است كه مذهب بگويد: «هنگامي كه ديديد دو نفر يا دو جامعه به ستيز برخاسته‏اند، شما ساكت بنشينيد، خدا اصلاح مي‏كند». ما بايستي در اين كه مقصود مقامات عاليه خداشناسان و ارباب مذاهب حقيقي كه مي‏گويند «خداوند اصلاح كرده است» و «خداوند اصلاح خواهد كرد» چيست، دقت بسيار كنيم.

من عقيده دارم بزرگ‏ترين هدف آنان بايد دو چيز بوده باشد: يكي اين كه خداوند براي جوامع بشريت راهنمايان عالي مقامي فرستاده است كه آنها مي‏توانند خواست‏هاي خداوند را كه اصلاح و عدالت در روي زمين است، تبليغ و عملي كنند. علاوه بر اين، عقول سليمه‏اي به افراد انساني عطا كرده است كه بتوانند حق را از باطل تشخيص دهند، و به كمك آن عقل‏هاي سليم و آن راهنمايان براي خود زندگي صحيحي ايجاد كنند.

بر اين اساس، در مورد اين جمله كه «خداوند جهان را حفظ خواهد كرد.» جمله‏اي كه در نامه‏هايي كه راسل دريافت كرده نوشته شده است، يكي از دو معناي زير ممكن است مقصود بوده باشد:

1. خداوند وسايل زندگي و بقاي حيات را در اختيار ما گذاشته است و ما بايستي طبق دستور او بكوشيم و به زندگي منظم خود ادامه دهيم.

2. اين اشخاص، با مطالعه وضع كنوني، به كلي از اصلاحات با وسايل معمولي نااميد گشته‏اند، مانند آن بيماري كه از تمامي وسايل معمولي مأيوس شده و به مبدأ اصلي متوجه شده است.

در فرض نخست، هيچ‏گونه اشكالي يافت نمي‏شود، و همگان آن را خواهد پذيرفت. و در فرض دوم، اگر ما راه‏هاي اصلاحي را مي‏دانيم، بايد در پاسخ آنها بنويسيم: «نااميد نشويد، زيرا خداوند همه وسايل اصلاحي را در اختيار ما قرار داده و ما نيز بايد در اين راه كوشش كنيم». و اگر خود هم راه چاره‏اي در نظر نداريم، منطقي نيست كه آنها را از توجه به مبدأ بازداريم، و دستخوش اضطراب و بدبختي سازيم.

آقاي راسل، از جنبه عملي، مي‏بايست در نظر بگيرد كه بحث درباره اين كه خداوند در گذشته در مورد زندگي انسان چه كرده و در آينده چه خواهد كرد، از حساس‏ترين مسائل فلسفي است كه با شناخت‏هاي حسّي و از طريق آزمايش‏هاي علمي نمي‏توان درباره آنها اظهار نظر كرد. راسل خود اذعان دارد كه شناخت‏هاي علمي، قسمت بسيار ناچيزي از مسائلي را كه نوع بشر بدان علاقه دارد، و بايد هم علاقه داشته باشد، دربرمي‏گيرد. طبق اين اعتراف، راسل نمي‏تواند دخالت خداوند در جهان را در گذشته و آينده نفي كند.