معرفى دو كتاب در دفاع از انديشه مهدويت

اشاره:

در چند سال گذشته به موازات گسترش انديشه مهدويت و منجى گرايى در جهان، شبهه‏پراكنى و طرح انديشه‏هاى سست و واهى با هدف خدشه‏دار ساختن تفكر مهدويت و انتظار شيعى، رشد فزاينده‏اى داشته است و فرهنگسازان جهانى با بهره‏گيرى از آخرين پيشرفتهاى اطلاع‏رسانى (نظير اينترنت) و با به كار گماردن برخى افراد بى‏مايه و شهرت‏طلب تلاش كرده‏اند كه به هر نحو ممكن اين تفكر رهايى‏بخش را مورد حمله قرار دهند. در اين ميان نويسندگان و متفكران شيعه و اهل سنت نيز با درك ضرورت حضور قدرتمند در عرصه دفاع از انديشه مهدويت تلاش وسيعى را آغاز كرده‏اند كه درخور تقدير است.

در اين مقاله شما با دو مورد از آخرين كتابهايى كه در رد شبهات مخالفان انديشه مهدويت نگاشته شده‏اند، آشنا مى‏شويد:

1. در انتظار ققنوس

(كاوشى در قلمرو موعودشناسى و مهدى‏باورى)

نويسنده: سيد ثامر هاشم العميدى

ترجمه و تحقيق: مهدى عليزاده

ناشر: قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى‏قدس سره،

تاريخ نشر: چاپ اول، 1379;

تعداد صفحات: 352 صفحه

محقق ارجمند سيد ثامر هاشم العميدى مسؤول مركز تحقيقات ولى عصر، عليه‏السلام، دو كتاب در نقد و بررسى شبهات احمدالكاتب تاليف كرده است:

اول: «الامامة و المهدى فى تطور الفكر السياسى الشيعى من الشورى الى ولاية الفقيه‏» كه در اين كتاب به نقد مستقيم و مطالعه اعتقادى سطر به سطر نوشته اين فرد مى‏پردازد.

دوم: «المهدى المنتظر فى الفكر اسلامى‏» مؤلف اين كتاب را به سفارش «مركز الرسالة‏» تاليف كرده كه در قالب نخستين كتاب از «سلسلة المعارف الاسلامية‏» توسط مركز مزبور انتشار يافت.

مؤلف بدون نام بردن از نويسنده و اثر مورد نظرش به شكل غير مستقيم به نقد كلى سخنان وى در باب مهدويت مى‏پردازد و تنها در دو سه جا از كتاب (ابتدا و انتهاى مقدمه و انتهاى فصل آخر) با كنايه از وى ياد مى‏كند. اين كتاب توسط آقاى مهدى عليزاده ترجمه و با افزودن پنج فصل جديد در قالب بخش دوم و برخى تعليقات به فصول چهارگانه بخش اول كه توسط مؤلف نگارش يافته بود با عنوان «در انتظار ققنوس‏» توسط مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى (قم) براى اولين بار در تابستان سال جارى منتشر شد.

اين كتاب كه پس از ترجمه به چهار زبان زنده دنيا توسط مؤسسه بين‏المللى «الامام على، عليه‏السلام‏» به زبان فارسى ترجمه شد حاصل تحقيق و تتبع مؤلف در 183 منبع و 200 منبع توسط مترجم مى‏باشد و فصل چهارم كتاب از بخش اول حاصل كار مشترك مؤلف محترم و محقق گرامى دكتر عبدالجبار شراره است.

بخشهاى افزوده شده توسط مترجم از اين قرار است:

1- مقدمه:

كه پس از بيان حقوق امام، عليه‏السلام، بر مواليان و وظيفه علماى دينى در عصر غيبت، در باب معرفى حضرت به معرفى رقم قابل توجهى از كتب نوشته شده درباره حضرت از شيعه و سنى در سه مقطع پيش و پس از تولد حضرت و سده اخير و علاوه بر آن به بيان آمار كتب انتشار يافته بر حسب موضوع مى‏پردازد. پايان بخش مقدمه، معرفى كتاب و ترجمه آن مى‏باشد.

2 - بخش دوم (مهدى‏باورى):

كه شامل يك مقدمه مختصر و هفت فصل با عناوين زير است:

فصل اول: مهدى‏باورى و ضرورت تعميق پيوندهاى عاطفى با امام زمان، عليه‏السلام (شامل تعريف ايمان و ايمان به غيب);

فصل دوم: مهدى باورى و امنيت روانى (شامل بعد حمايتى وجود حضرت و نقش ايشان در ايجاد اميد براى زندگى);

فصل سوم: كالبد شكافى انتظار (شامل تعريف واژه انتظار و ريشه يابى دشواريهاى آن);

فصل چهارم: بعثت انبيا و انقلاب مهدى، عليه‏السلام، (شامل فلسفه بعثت انبيا و نقش حضرت با توجه به رسالت انبيا در مساله نشر يكتاپرستى);

فصل پنجم: شيعه قافله سالار كاروان انتظار (بيان تاثير ايمان به حضرت بر فرهنگ تشيع از ديدگاه مستشرقين);

فصل ششم: توطئه استكبار جهانى عليه مهدى باورى (كه هدفش بيان دخالتهاى مستقيم و غير مستقيم دشمنان در تحريك برخى از جاهلان جهت‏حمله به اين مباحث‏با اشكال و طرق گوناگون است);

فصل هفتم: سر نهان در سپهر ادب كه اشعار و غزلياتى را كه از علماى بزرگوارى نظير امام خمينى ملامحسن فيض كاشانى، ملاهادى سبزوارى، مرحوم كمپانى، شيخ فضل‏الله نورى و مرحوم الهى قمشه‏اى، رحمة‏الله‏عليهم‏اجمعين، و آيت‏الله مكارم شيرازى،دامت‏بركاته، به عنوان حسن ختام كتاب آورده‏اند.

از جذابترين قسمتهاى بخش دوم فصل پنجم آن است كه بيان مستشرقين درباره حضرت است كه به قول مترجم محترم: «خوشتر آن باشد كه سر دلبران گفته آيد در حديث ديگران‏».

در آنجا از ماربين، محقق آلمانى، چنين نقل مى‏كنند:

... گويا فرد فرد شيعه، بدون استثناء شب كه به بستر مى‏روند به اميد ترقى و عالم‏گيرى مذهب و اقتدار خود، صبح از خواب بر مى‏خيزند. بر دانشمندان اجتماعى روشن است اگر چنين عقيده‏اى در ميان فرد فرد ملتى گسترش يافته و رسوخ كند ناچار روزى اسباب طبيعى براى آنان فراهم خواهد آمد...

و از هانرى كربن اسلام‏شناس و شيعه پژوه مشهور فرانسوى اينچنين نقل مى‏كند:

... آنچه تشيع درباره شخصيت دوازده امام براى خود تبيين كرده كه نه «حلول‏» است كه هبوط خداوند را در تاريخ تجربى در بردارد و نه عقايد «لا ادريه‏» كه انسان را با عالمى كه خداوند آن را ترك كرده است، مواجه مى‏سازد و نه وحدت بينى انتزاعى اسلام سنى. كه بعد بى‏نهايتى ميان خداوند و انسان به وجود مى‏آورد. وضع فعلى جهان ما را وادار مى‏كند كه بار ديگر درباره صراط مستقيم بين «تشبيه‏» و «تعطيل‏» بينديشيم.

... اينجانب مفهوم امام غايب را با روح غربى خودم به گونه‏اى نو و بكر، احساس و درك مى‏كنم و چنين به تفكر و دلم الهام مى‏شود كه رابطه حقيقى آن را با حيات معنوى بشر وابسته مى‏دانم....»

2. شبهات و ردود

(الرد على شبهات احمد الكاتب حول امامة اهل‏البيت، عليهم‏السلام، و وجود المهدى المنتظر، عليه‏السلام)، الحلقات 1 - 4.

نويسنده: السيد سامى البدرى

ناشر: مؤلف

تاريخ نشر: چاپ سوم، 1421

تعداد صفحات: 552 صفحه

محقق گرانقدر، استاد «سيد سامى‏البدرى‏» بنيانگذار و رئيس مؤسسه «مجمع الذخائر الاسلامية‏» يكى ديگر از دهها نويسنده و اسلام‏شناسى است كه پس از انتشار كتاب احمدالكاتب در اولين فرصت‏به پاسخگويى شبهات وى پرداخت. كتاب «شبهات و ردود» كه در چاپهاى قبل در چهار مجلد مجزا از همديگر با عناوين:

1- العقيده الاثنى عشرية،

2- النص على على، عليه‏السلام،

3- امامة اهل‏البيت، عليهم‏السلام،

4- ولادة و وجود الامام المهدى، عليه‏السلام

عرضه شده بود، با ويرايشى جديد و اضافه شدن يك فصل مقدماتى با عنوان «الامامة اهل‏البيت، عليهم‏السلام، و نظام الحكم‏» در سومين چاپ براى استفاده علاقه‏مندان و اسلام پژوهان ارائه گرديد. اين كتاب كه به زبان عربى نگارش يافته و از كوشش و زحمات محققانه نويسنده خويش خبر مى‏دهد; تحسين علماى بزرگوارى نظير علامه عسكرى، آيت‏الله سيدكاظم حائرى و آيت‏الله شيخ مجتبى عراقى و نويسندگانى چون استاد حيدرالحلى (از سوئد) استاد خضيرعباس (از كانادا) دكتر سعيد سامرائى و استاد مهدى حمودى (از انگلستان) و استاد سيد ثامر هاشم العميرى، استاد حمبل و دكتر عباس ترجمان و... را برانگيخته است.

جلد چهارم كه پاسخ شبهات يكى از نويسندگان راجع به حضرت مهدى، عليه‏السلام، است‏حاوى موضوعاتى است نظير آنچه در ذيل مى‏آيد:

1- عقيده اكثريت‏شيعيان پس از وفات امام حسن عسكرى، عليه‏السلام;

2- امامت پس از امام حسن و امام حسين، عليهماالسلام، در دو برادر جمع نخواهد شد;

3- روايات اهل بيت، عليهم‏السلام، درباره تشخيص هويت و ويژگيهاى حضرت مهدى، عليه‏السلام;

4- استدلال متكلمين شيعه در غيبت صغرى درباره وجود حضرت مهدى، عليه‏السلام;

5- ضرورتى كه ايمان به مهدى موعود را و اينكه او همان فرزند امام حسن عسكرى، عليه‏السلام، است واجب مى‏كند;

6- علماى اهل سنت‏به ولادت حضرت مهدى، عليه‏السلام، اذعان كرده‏اند;

7- اشكالات درباره ولادت حضرت مهدى،عليه‏السلام;

8- جواب سؤالات احمدالكاتب درباره امام زمان، عليه‏السلام;

9- گفتار علماى پيشين درباره روايات بيان كننده غيبت صغرى و غيبت كبراى حضرت مهدى، عليه‏السلام.

اين كتاب در حقيقت‏به بررسى سطر به سطر كتاب «تطور الفكر سياسى الشيعى...» و با استدلالهاى محكم و بيانى قوى به جوابگويى عبارات آن مى‏پردازد.

نويسنده با اشاره به كتبى كه با هدف شبهه‏پراكنى در زمينه مهدويت نوشته شده‏اند مى‏نويسد:

براى شبهه، عليرغم اينكه مى‏خواهند با آن برخى از عقايد را گرفته سلب كنند در حقيقت نقشى ايجابى و تثبيت كننده در تحريك اهل حق وجود دارد كه آنها كل هم خود را براى بحث‏به كار گرفته و چنان سطح فكرها را بالا برند كه حقيقت در حد ضرورت و نياز جلا و وضوح و روشنى خويش را بيابد كه البته اين هدفى است كه ضد آن مطلوب و مقصود شبهه‏پراكنان بوده است.

ايشان سپس به كتب شبهه افكنى نظير «اظهار الحق‏»; «الهداية‏»; «المغنى‏»; «التحفه الاثنى عشرية‏» و ديگر آثار حاوى شبهات علماى سنى و نقش آنها در تاليف كتب گرانقدرى نظير «المهدى الى دين المصطفى، صلى‏الله‏عليه‏وآله‏»، «غيبت نعمانى‏»، «كمال‏الدين‏» شيخ صدوق، «الشافى فى الامامة‏» سيد مرتضى، «عبقات‏الانوار» و «الغدير»، «يكصد و پنجاه صحابى ساختگى‏»، «راويان ساختگى‏» و «عبدالله بن سباء» توسط علامه عسكرى در قرن اخير اشاره كرده و در انتهاى مقدمه مى‏گويد:

هرچند اين شبهات و ديگر شبهات تكرار شبهات زيديه و معتزله و اهل تسنن است و علماى ما هزاران صفحه و صدها كتب در رد و پاسخ آنها نوشته‏اند، ليكن همانطور كه در ابتدا گفته شد در اين مجموعه سعى شده پاسخها مختصر و ساده در اختيار طالبان حق و حقيقت قرار گيرد تا مراجعه به كتابهاى مختصر يا مبسوط مستلزم صرف كردن وقت زياد توسط ايشان نباشد.