بازتوليد اسلام در اسپانيا

هيچ گاه انسان‏ها به مانند انگيزاسيونِ (تفتيش عقايد و قلع و قمع مسلمانان اسپانيا در قرون 15 تا 17 توسط كليساي كاتوليك) اسپانيا سعي نكرده‏اند نژادي را از روي زمين محو و نابود كنند. اكنون اين پرسش پيش مي‏آيد كه چرا سكوت خفه كننده‏اي در مورد مردمي كه شكوه و هنر را به مدت نُه قرن به ارمغان آورده‏اند، هم‏چنان ادامه دارد؟ وقتي دانش‏آموزان غربي كتاب‏هاي تاريخ خود را مي‏گشايند و عنوان «مورها» را مطالعه مي‏كنند، تنها تعداد بسيار كمي از آنها متوجه مي‏شوند مطلبي را كه مربوط به اسلام است، مطالعه مي‏كنند.

امروزه مي‏توان چارچوب و بدنه‏ي معماريِ موجود در اسپانيا را در كتيبه‏ها و دست نوشته‏هاي سِرّي عربي يافت كه در طول دوران انگيزاسيون نوشته شده است: لا غالب الا اللّه‏؛ هيچ فاتح و غالبي جز خدا وجود ندارد.

پس از دوران انگيزاسيون، احياي جوامع اسلامي در سال 1976 در شهر كوردوبا (Cordoba) رخ داد. پنج مرد جوان در طول دوران فعاليت‏هاي تبليغيِ شيخ عبدالغدير الصوفي مسلمان شدند. آنها براي تاسيس انجمن مسلمانان در شهر گرانادا (Granada) تلاش كردند با ابتكار شيخ عبدالغدير الصوفي، اين انجمن قطعه زميني را در قلب شهر قديمي اسلامي آلبايسن (Albaycin) با هدف بناي يك مسجد خريداري كرد كه اين مسجد پس از دوران انگيزاسيون، نخستين مسجدي است كه به دست مسلمانان بنا شده است. اگرچه تلاش‏هاي آنان براي احداث مسجد به مدت هيجده سال از سوي عموم و مخالفان دولتي با موانعي ايجاد شد، امّا اخيرا طرح‏هاي آنان رو به پيشرفت است. آنان در حال حاضر، به مانند انجمني محترم، در حاشيه‏ي تأسيس يك نهاد اسلامي كامل قرار گرفته‏اند. اين طرح نه تنها شامل احداث مسجد، بلكه شامل مدرسه، كالج اسلامي و مركز تبليغي و آموزشي است. صرف‏نظر از انگيزاسيون ـ كه جامعه‏ي مسلمانان را از اسپانيا زدود ـ احياي اسلام از اين مكان به مكان ديگر ـ يعني امريكا ـ صورت گرفته است. در قرن پانزدهم بردگاني از شمال و غرب آفريقا توسط كساني كه پيروز شده بودند به امريكا برده شدند كه اين بردگان نخستين معرفي كنندگان اسلام به شمار مي‏آيند و مي‏توان آنها را در كشورهايي چون برزيل، ونزوئلا، كلمبيا و برخي جزاير كارائيب يافت. اين بردگانِ مسلمان از ترس اعدام شدن، مجبور به ترك عقايد خود بودند و از همين‏رو آثار و نشانه‏هاي اسلام در امريكاي لاتين محو شد. اين اثر در پايان قرن شانزدهم با آزاد كردن برده‏ها، جان تازه‏اي گرفت و جريان‏هاي مهاجرت از هند و پاكستان، زمينه‏ي مساعدي را براي انجام اَعمال مذهبي به وجود آورد. مستندات تاريخي نشان مي‏دهد كه چند سال بعد، طي سال‏هاي 1850 تا 1860 تعداد بسيار زيادي از عرب‏هاي مسلمان پا بر خاك امريكاي لاتين گذاشتند. عمده اين مهاجران از سوريه و لبنان بودند كه ريشه‏ي جديدي را در آرژانتين، برزيل، ونزوئلا و كلمبيا به وجود آمدند. در پاراگوئه، مهاجراني از بنگلادش و پاكستان نيز بوده‏اند. فزونيِ مهاجرت مسلمانان به امريكاي لاتين در پنجاه سال پس از آن، رشد يافت و به كشورهاي ديگري چون شيلي، پرو و بوليوي نيز گسترش يافت.

اين جوامع و انجمن‏هاي جديد، همان شيوه‏اي را كه مهاجران به امريكا اتخاذ كرده بودند، در پيش گرفتند. آنان در فعاليت‏هاي ملي مشاركت كردند و در خلال كارهايشان به بخشي از جامعه تبديل شدند و براي كشورهايي كه آنان را پذيرفته بودند، محترم و محبوب شدند.

بنابراين، جوامع مسلمانان، قدرت بيش‏تري پيدا كردند و در نتيجه مراكز اسلامي، مساجد و مدارسي را به وجود آوردند. اكنون همه‏ي كشورهاي امريكاي لاتين از تمركز وسيعي از مسلمانان برخوردار هستند. اين جوامع مسلمانان، هم شامل مهاجران و هم شامل افراد بومي اين كشورها مي‏شود.

در حال حاضر، شمار مسلمانان كشورهاي امريكاي لاتين، به بيش از شش ميليون نفر مي‏رسد كه اين رقم در آرژانتين به 700 هزار نفر و در بزريل يك ميليون و پانصد هزار نفر است. با شروع سال 2000، سازمان اسلامي امريكاي لاتين (IOLA) در آرژانتين فعال‏ترين سازمان در زمينه‏ي فعاليت‏هاي اسلامي به شمار رفته است. صندوق گراسِ (Gross)عربستان سعودي به آنها اجازه احداث يك مسجد زيبا و ظريف و سنتي را با وسعتي بزرگ مشابه يك مركز اسلامي داده است. اين سازمان (سازمان اسلامي امريكاي لاتين) با كارهايي از جمله تبليغ اسلام، همه‏ي تلاش خود را براي اتحاد و يك‏پارچگي مسلماناني كه در امريكاي لاتين زندگي مي‏كنند به كار برده است. ماه مارس سال گذشته، دفتر نشر فرهنگ اسلاميِ اين سازمان، سيزده جوان را از كشورهاي آرژانتين، شيلي، بزريل، اروگوئه، بوليوي، پاراگوئه، ونزوئلا، جزاير مارگاريتا، كورازو، گواتمالا، كاستاريكا و اكوادور به حج فرستاده است. در ماه فوريه دبير كل اتحاديه جهاني مسلمانان از مدير اين سازمان براي ايراد يك سخنراني در سميناري با عنوان «حقوق بشر در اسلام» در شهر رم دعوت بعمل آورد.

در اين سمينار كه در مركز فرهنگ اسلامي ايتاليا برگزار شد، مدير سازمان اسلامي امريكاي لاتين، محمد هالار، در مورد اصول و قوانين حقوق بشر در اسلام و تصوير غلطي كه از اسلام در غرب ارايه شده است، سخنراني كرد.

با رشد نسل جديدِ مهاجرانِ مسلمان در امريكاي لاتين، وابستگي آنان به نيازهاي كشورهايشان تا زماني كه هويت اسلامي آنان تثبيت نگردد، جبران نمي‏شود. در پرو مسلمانان مواظب مشكلات يتيمان كشورهايشان هستند. براساس اين انديشه، اتحاديه‏ي مسلمانان امريكاي لاتين ـ كه در فرنزو در كاليفرنيا قرار دارد ـ طرحي را براي اولين پرورشگاه اسلامي يتيمان در پرو، پيشنهاد داد تا بر بحران اخير كه ناشي از سرپرستي هزاران كودك بي‏خانمان است، فايق آيد. اتحاديه‏ي مسلمانان امريكاي لاتين (LAMU)، به منظور فعاليت‏هاي تبليغي در پرو و مكزيك، سرمايه‏ي بيش‏تري را اختصاص داده است.

در مكزيكويستي، مركز فرهنگي اسلامي دمكزيكو، هم مسجد است و هم يك مركز تبليغي. اين مركز در زمينه‏ي ترجمه‏ي كتاب‏ها و متون اسلامي به زبان اسپانيايي فعاليت دارد و علاوه بر سيزده نشريه‏اي كه تاكنون منتشر كرده است، يك برنامه‏ي راديويي هم دارد.

اگرچه مسلمانان امريكاي لاتين داراي تاريخ ستبري هستند، فعاليت‏هاي اسلامي و موجي از رجوع لاتيني‏ها در ايالات متحده سرگردان مانده و اين پديده در سال‏هاي اخير در ايالات متحده امري رايج گشته است. با حكم‏فرمايي ايالات متحده بر اقليت لاتيني‏ها، فعاليت‏هاي سازنده در كل به شكل نزديكي صورت مي‏گيرد. خبر رجوع لاتيني‏ها به اسلام در نشريه‏هاي معتبر امريكا چون لوس آنجلس تايمز و كريستين ساينس مونيتور و برنامه‏هاي عمومي تلويزيون پوشش داده مي‏شود. در سال 1997 شمار تخميني مسلمانان در ايالات متحده، تقريبا پانزده هزار نفر بود كه اين برآورد از سوي شوراي مسلمانان امريكا در واشنگتن انجام گرفته بود.

يكي از بزرگ‏ترين جوامع مسلمانان لاتين بنياد (ILM) لوس آنجلس است كه كلاس‏هاي مختلفي را به زبان اسپانيايي برگزار مي‏كند. شروع اين كلاس‏ها توسط گروهي به نام جنبش مسلمانان لاتين بود. تمركز بسيار زيادي از مسلمانان در نيويورك، نيوجرسي، شيكاگو و ميامي واقع شده است. در نيويورك گروهي از مسلمانان پورتوريكويي، يك مركز اسلامي را به نام آليانزا اسلاميكا (Alianza Islamica) افتتاح كرده‏اند كه از سال 1992 تاكنون صدها لاتيني را مسلمان گردانيده است.

اين مركز شامل مسجدي كوچك است كه خطبه‏هاي نمازجمعه به زبان‏هاي عربي، انگليسي و اسپانيايي در آن واحد، به گوش مي‏رسد. يك انجمن زنان مسلمان لاتين به نام (Piedad) كه شامل مشاوره براي زنان و انجام كارهاي تبليغي است در واشنگتن قرار دارد. همه‏ي مسلمانان امريكاي لاتين در ايالات متحده براي دعوت، و ساير فعاليت‏هاي تبليغي‏شان، از زبان اسپانيايي استفاده مي‏كنند.

پاره‏اي از سازمان‏هاي اسلامي عبارتند از: انجمن مسلمانان لاتين در امريكا (واقع در نيويورك)، سازمان دعوت امريكاي لاتين در نيويورك، جامعه‏ي مسلمانان امريكاي لاتين در واشنگتن، بنياد بيسم رابيك (Bism RabbiK) در فلوريدا و مركز اسلامي اطلاعات و ترجمه در نيوجرسي. با افزايش موج گرايش لاتيني‏ها به اسلام، فعاليت سازمان‏هاي اسلامي روز به روز رو به گسترش است و از آينده اميدوار كننده‏اي برخوردار است.