امور اقتصادی بانوان نسخه متنی

امور اقتصادى بانوان‏

سيد محمد مسعود معصومي

كار مشروع براى زن يك وظيفه‏اى دينى است‏

1- مرحوم حرّ عاملى، در كتاب شريف وسائل الشّيعه فرموده‏اند: «مستحب است زن به كار بافندگى و ريسندگى مشغول باشد» و براى اين مسأله بابى را قرار داده‏اند.(1)

2- قالَ اَميرُ الْمُؤْمِنينَ(ع): قالَ رَسُولُ‏الله(ص) فى‏ كَلامٍ كَثيرٍ: وَ نِعْمَ الّلْهوُ الْمِغْزَلُ لِلْمَرأَه الصّالِحَه.(2)

حضرت اميرالمؤمنين(ع) فرمود: پيامبر اكرم(ص) بارها مى‏فرمود: بافندگى و ريسندگى براى زنِ صالح و شايسته سرگرمى خوبى است. (يعنى هم كار توليدى است، و هم در اختيار، و هم سبك و هم مناسب با ذوق و سليقه خانم‏هاست، كه مى‏تواند به خوبى ساعات فراغت آنها را به طور سالم پر نموده و در آمدزا نيز باشد.)

3- العياشى (فى تفسيره) عن محمد بن خالد قال: مَرّ ابراهيم النخعى على امراه و هى جالسه على باب دارها بكره، و كان يقال لها: ام بكر و فى يدها مغزل تغزل به، فقال لها: يا ام بكر أما كبرت أماانَ لك ان تضعى هذا المغزل؟ فقالت: و كيف اَضعه وَ قَد سَمِعْتُ عَلِىّ بْنِ اَبى‏ طالِبٍ(ع) يَقُولُ: هُوَ مِنْ طَيّباتِ الْكَسْبِ.(3)

در كتاب تفسير شريف عياشى نقل شده است كه شخصى به نام ابراهيم نخعى، پيرزنى را مشاهده كرد كه مشغول بافندگى و ريسندگى بود. با تعجّب به او گفت: آيا زمان آن نرسيده است كه كار را كنار بگذارى؟! او در جواب گفت: چگونه اين كار را بكنم و حال آن كه از على بن ابى‏طالب(ع) شنيدم كه فرمود: اين عمل از شغل‏هاى پاك (و پسنديده) است.

قالَ رَسُولُ الله (ص): ثَلثٌ تَخْرُقُ الْحُجُبَ وَ تَنْتَهى‏ اِلى‏ ما بَيْنَ يَدَىِ الله: صَريرُ اَقْلامِ الْعُلَمأِ، وَ وَطْىُ اَقْدامِ الْمُجاهِدينَ، وَ صَوْتُ مَغازِلِ الْمُحْصِناتِ.(4)

پيامبر اكرم(ص) فرمود: سه چيز است كه حجاب‏ها را پاره مى‏كند و به پيشگاه عظمت خدا مى‏رسد: صداى گردش قلم‏هاى دانشمندان به هنگام نوشتن؛ و صداى قدم‏هاى مجاهدان در ميدان جهاد؛ و صداى چرخ نخ‏ريسى زنانِ پاكدامن (يعنى جامعه‏اى درحال پيشرفت است كه هميشه علما و دانشمندانشان در حال نوشتن و رشد دادن علم باشند، و رزمندگان آن هميشه در حال تمرين و يا پيشروى باشند و حتّى زنان داخل منزل هم كار توليدى داشته باشند).

چند نكته درمشروع بودن كار و شغل بانوان‏

الف) اصل شغل خلاف شرع نباشد

خوانندگى كردن زن اگر غنا باشد حرام است و درآمد آن هم حرام مى‏باشد.(5)

ب) رعايت حقوق دگران بشود

سؤال: دخترى هستم كه علاقه دارم به خاطر خدمت به انقلاب در سپاه پاسداران وارد شوم ولى پدرم موافقت نمى‏كند، خواهشمندم حكم شرعى را بيان فرماييد؟

جواب: پاسدار شدن خواهران هم با مراعات وظايف شرعيه مانع ندارد، ولى شما مراعات رضايت پدرتان را بكنيد.(6)

سؤال: رفتن دختران امدادگر كه وجودشان در جبهه جنگ مفيد است اگر پدر و مادر راضى نباشند چه حكمى دارد؟

جواب: اگر موجب اذيّت پدر و مادر است رضايت ايشان را تحصيل كنند.(7)

سؤال: زنى با تحصيلات عاليه و تخصّص در امور مختلف، مى‏خواهد در ادارات يا كارخانه‏ها مشغول به كار شود و از تخصّص خود استفاده كند؛ امّا شوهرِ او مخالفت مى‏كند. آيا منع شوهر جايز است؟ آيا زن مديون هزينه‏هايى كه از بيت المال، خرج تحصيل او شده نيست؟

جواب: چون اشتغال نوعاً ملازم با خروج از منزل و صرف ساعاتى از وقت مى‏باشد، لذا شوهر مى‏تواند منع كند، دراين صورت زن مديون نيست؛ زيرا تعهّدى نسبت به اشتغال ندارد.(8)

سؤال: مردى كارمند با زنِ كارمندى ازدواج مى‏كند؛ پس از ازدواج، شوهر رضايت به ادامه كارمندى همسرش نمى‏دهد، با توجّه به اين كه زن در زمان ازدواج كارمند بوده، آيا شوهر حقّى دارد يا نه؟

جواب: در فرض سؤال چنان‏چه زوج مى‏دانسته كه زوجه اجير است و با اين حال اقدام به ازدواج كرده، حقّ ممانعت از ادامه كارِ او را ندارد.(9)

سؤال: زنى در يكى از ادارات شغلى دارد، به شرط ادامه شغل، با مردى ازدواج كرده و زوج هم اين شرط را پذيرفته است، آيا بعد از ازدواج، زوج مى‏تواند از ادامه شغلِ زوجه ممانعت كند يا نه؟ و اگر قبل از ازدواج، شاغل نباشد، ولى بعد از ازدواج، شغلى اختيار كند و زوج هم مانع نشود، آيا بعد از مدّتى مى‏تواند مانع از ادامه شغل زوجه شود يا نه؟

جواب: در فرض سؤال اوّل، زوج نمى‏تواند مانعِ ادامه شغل زوجه خود شود و همچنين در فرض دوم كه زوج متوجّه بوده و مانع نشده، تا مدّت قرار داد تمام نشود، زوج نمى‏تواند مانع از ادامه شغل او بشود.(10)

سؤال: در صورتى كه مرد با رفتن زنش به دانشگاه، اداره و هر محيط ديگرى مخالف باشد زن شرعاً چه وظيفه‏اى دارد؟

جواب: بايد رضايت شوهر را جلب كند؛ مگر اين كه در عقد ازدواج شرط كرده باشد.(11)

سؤال: اگر شوهر اجازه اتخاذ شغلى را به همسر خود دهد آيا بعد از طى مراحل خاص و اشتغال، شوهر مى‏تواند بگويد: «اجازه ادامه كار را نمى‏دهم» و يا اجازه اوّل التزام به تمام لوازم آن مى‏باشد؟ در اين مورد آيا تفاوتى بين كار موقت و دايم هست؟

جواب: هرگاه زن قراردادى با اجازه شوهر نسبت به مدتى با اداره يا مؤسسه‏اى بسته است آن قرارداد لازم الاجراست و شوهر حق ممانعت ندارد و اين در صورتى است كه هنگام عقد، اجازه كار بيرون زن شرط نشده باشد و الا احتياجى به اجازه شوهر در عقد قرارداد نيست؛ ولى در هر حال بايد شؤون شوهر و خانواده را رعايت كند.(12)

--------------------------------------------------------------------------------

پى‏نوشت‏ها:

1- وسائل الشيعه، ج 12، ص 174.

2- همان.

3- همان، ص 174.

4- يكصد و پنجاه درس زندگى، آيه الله مكارم شيرازى، ص 20، درس دهم.

5- تحريرالوسيله، ج‏1، مكاسب محرّمه.

6- استفتاآت امام، ج 1، ص 503، سؤال 37.

7- همان، ص 499، سؤال 26.

8- جامع المسائل حضرت آيه الله فاضل، ج 1، ص 262، سؤال 1627.

9- جامع المسائل حضرت آيه الله فاضل، ج 1، ص 463، سؤال 1629.

10- همان، سؤال 1631.

11- استفتائات جديد حضرت آيه‏الله مكارم، ج 2، ص 335، سؤال 966.

12- همان، ص‏336، سؤال 968.

سيد مسعود معصومي / احکام روابط زن ومرد