حركت به سمت هواپيماهاى شرقى

نويسنده : محمد ابراهيمى

منبع

روزنامه ايران 19/1/86

گفت وگو با مديرعامل هما

باور كردنش كمى سخت است شركتى بادارابودن تنها 46 فروندهواپيما با10 هزارنيروى انسانى اداره مى شودواين درحالى است كه معتبرترين شركت هاى هواپيمايى دنيا با داشتن 460هواپيما تنها 1600 نيروى انسانى دارند،همين ساختارناسالم ازهما شركتى ساخته كه هرسال باافزايش هزينه ها زياندهى آن هم افزايش پيدامى كند. حال چه اتفاقى دراين شركت روى دادكه دريك سال توانست 3ميلياردتومان سودداشته باشد سؤالى است كه بايد از مسئولان وقت همادرسال 83پرسيد.
بااين پيش زمينه فكرى كه علامت سؤال بزرگى پيش روى آشنايان بامسائل صنعت هوايى كشور است مصاحبه مابامديرعامل فعلى هما آغاز مى شود.اماحسامى باقاطعيت اعلام مى كند ساختارهما زيانده است واگر دريك سال سودداشته ،سود آن كاذب است.

البته زيانده بودن هما تنها به ساختار ناسالم آن باز نمى گرددتأكيد دولت برحفظ وتثبيت قيمت ها عامل مهم ديگرى است كه نمى توان براحتى ازآن گذشت.

خريدهواپيما ، واگذارى هما وبالاخره افتتاح خط پروازى تهران -كاراكاس ازديگر مواردى است كه مديرعامل هما به آنها جواب مى گويد.

آقاى حسامى، مى گويند زياندهى شركت هما در دوران مديريت شما بيشتر شده است. آيا اين درست است؟

اگر براساس آمار و ارقام اعلام شده باشد، شركت در سال 83 ، 3 ميليارد سود داشته است كه من معتقدم عدد كاذبى است و به هيچ وجه مورد تأييد نيست. با توجه به اين كه ايران اير يك شركت زيانده است ادعا نمى كنيم كه شركت در سال 85 زيان نداده است. به هر حال فروش بليت محدود است و نمى توانيم براساس افزايش هزينه ها قيمت بليت را بالا ببريم. درآمد ما ثابت است در حالى كه هزينه ها به طور متوسط 30 درصد افزايش پيدا كرده است. وقتى درآمد ثابت باشد و هزينه 30 درصد افزايش پيدا كند، اين هنر مجموعه كاركنان سازمان است اگر بتواند كمتر از قبل ضرر بدهد.

اما اگر بيايند بگويند كه شركت ما در زمان مديريت بنده زيانده تر شده تكذيب مى كنم. عملكرد به طور كامل مشخص است. ما جلوى ضرر و زيان ها و ريخت و پاش ها را گرفته ايم، چطورى مى توانيم زيانده تر باشيم.

زيان سال 83 را به چه صورت حساب كرده اند؟ آيا به راحتى مى شود اعلام كرد كه يك شركت 3 ميليارد تومان سود داشته است؟

اطلاع دقيقى ندارم ولى در سال 84 نسبت به سال 83 هيچ اتفاق خاصى روى نداده بود و همان روند سال 83 بود و اين طور نيست كه يك دفعه شركت ضرر بدهد.
هما در سال 80 تا 82 ضرر داشته است بنابراين چطور مى شود يك مرتبه در سال 83 حدود 3 ميليارد سود بدهد؟

زياد وارد مسائل نمى شوم ولى براى من روشن است كه چرا شركتى سال 83 ، 3 ميليارد سود و در سال 84 حدود 40 ميليارد ضرر مى دهد.

براى تغيير اين ساختار چه راه حلى پيش بينى كرده ايد؟

خيلى زياد است. نخست اين كه براساس رويكردى كه دولت داشته ماجلوى خيلى از ريخت و پاش هايى را كه پيش از اين در شركت وجود داشته و مقدار آن زياد هم بوده است، گرفته ايم.

مى شود چند نمونه مثال بزنيد؟

ما سفرهاى خارجى را بشدت كنترل كرديم. هزينه هاى تشريفاتى و پذيرايى مسئولان را بشدت كنترل كرديم كه رقم آن وحشتناك بود و گاهى مى شد كه هزينه تشريفات يك دفتر در هما به چندين ميليون تومان در يك ماه مى رسيد.

در حال حاضر هزينه تشريفات دفتر مديران در يك ماه 40 هزار تومان هم نمى شود و ما جز چاى و شربت و بيسكويت، چيز ديگرى براى پذيرايى استفاده نمى كنيم. غيراز اين در مصرف سوخت هم با بازنگرى در مسير هاى پروازى صرفه جويى كرده ايم. به عنوان مثال در پروازهاى حج سال گذشته ما نيم ساعت در مسير بازگشت تغيير ايجاد كرديم. ما با معتدل و محدود كردن هزينه ها، صرفه جويى هاى زيادى انجام داديم.

غير از اين ها سعى كرديم درآمدهاى شركت را افزايش دهيم يعنى باوجود اين كه قيمت بليت تغيير نكرده و صندلى قابل توجهى به ناوگان هوايى اضافه نشده است، تلاش كرديم با بالابردن بهره ورى، در آمدهايمان را افزايش دهيم.

بهره بردارى ديگر سازمان هاى دولتى از امكانات هما براى انواع و اقسام مراسم و اجلاس ها و همايش ها را تعطيل كرديم به جز موارد بسيار ضرورى. شركت تبديل شده بود به يك مغازه خيلى بزرگ براى بسيارى از افراد. چون ما به بيشتر نقاط دنيا و كشور پرواز داريم و اين مسأله جاذبه خيلى خوبى براى سوء استفاده كنندگان شده بود. جلوى اين كارها را گرفتيم. ادعا مى كنيم كه سال 85 نسبت به سال 84 هزينه ها به كمترين حد برسد ولى نمى توانيم جلوى زيان را بگيريم.

متوسط قيمت تمام شده هر صندلى چقدر است؟

عدد دقيقى در ذهنم نيست ولى با يارانه اى كه از دولت مى گيريم حدود 36 هزار تومان است و درآمد شركت حدود 24 هزار تومان است.

با اين وضع از دولت يارانه مى گيريد؟

به طور معمول كه مملكت از يارانه سوخت استفاده مى كند و بنزين ليترى 80 تومان است، ما هم از يارانه سوخت استفاده مى كنيم و اگر اين يارانه نبود امكان اداره شركت به هيچ وجه وجود نداشت.

شنيده ايم به تازگى چند هواپيماى فوكر وارد ناوگان هما شده است. چه برنامه اى براى خريد هواپيما داريد؟

خريد هواپيما در برنامه ما قرار دارد، ولى همه راه ها براى خريد هواپيما به روى ما بسته شده است، منظورم راه هاى خارجى است. برخى از اين راه ها هم از سوى عوامل داخلى بسته شده است.

منظورتان از عوامل داخلى چيست؟

در جواب اين سؤال شما يك دنيا حرف وجود دارد. قوانين دست و پاگير دولتى كه به لطف آقاى رئيس جمهور برخى از اين قوانين دست و پاگير را حذف كرده ايم. بطور مثال مجوزهايى كه بايد براى هر خريد مى گرفتيم خيلى زمان بر بود كه با پيگيرى رئيس جمهورى روند دريافت مجوز از 3 ماه به چند روز كاهش پيدا كرد.

به هر حال وقتى مى خواهيم كار اقتصادى كنيم بايد سرعت داشته باشيم. مثل اين كه شما در هنگام خريد خانه، يك خانه اى را انتخاب مى كنيد و افرادى پيدا مى شوند كه نمى گذارند شما از اين بنگاه خريد كنيد و به روش هاى مختلف تلاش مى كنند اين معامله را برهم بزنند. حالا تصور كنيد كه تحريم هم باشيد و نتوانيد به طور رسمى اين خانه را بخريد. بنابراين كافى است كه اعلام شود فلانى مى خواهد اين خانه را بخرد، عوامل مختلف مى آيند و بنگاه را از فروش خانه به اين فرد منع مى كنند. اين اتفاقات متأسفانه در حال روى دادن است. با اين شرايط تلاش خود را انجام مى دهيم و دغدغه اصلى ما تأمين صندلى براى مردم است. اميدواريم در آينده بتوانيم صندلى هاى مورد نياز مردم را تهيه كنيم. يكى از اشكالات كار ما اين است كه نمى توانيم تبليغ كنيم، دلمان مى خواهد تبليغ كنيم و بگوييم كه چنين كارهايى را انجام داده ايم ولى براى اين كه نمى خواهيم كارهاى آينده خراب شود، مجبوريم تبليغ نكنيم و در تاريكى كار را پيش ببريم. در سال 85 حركت خوبى براى افزايش تعداد صندلى ها انجام شد.

متأسفانه تعدادى از هواپيما هاى خوب ما كه ساعت كار آنها بسيار پائين بوده بنا به دلايلى كه معلوم نيست، زمينگير شدند كه البته شركت آنها را اورهال كرد، مانند هواپيماى ?4? كه از هواپيما هاى روز دنياست، به وسيله متخصصان اورهال و 3 يا 4 ماه ديگر به بهره بردارى مى رسد. با اين اقدام حدود 300 صندلى به ناوگان اضافه مى شود.

آيا اين هواپيما زمينگير بوده است؟

بله. يك فروند از اين هواپيما كه زمينگير بوده روى آن در حال كار هستند و ظرف 4 ماه آينده به بهره بردارى مى رسد. از ابتدا ما 4 فروند بوئينگ ?4? بيشتر نداشتيم كه طبق برنامه امسال اين بوئينگ نيز بايد زمينگير مى شد. البته با تلاش متخصصان ايرانى نه تنها هواپيمايى كه در گذشته زمينگير بوده در حال بهره بردارى است بلكه هواپيمايى را كه از قبل برنامه ريزى شده بود كه امسال بايد زمينگير مى شد - و نمى دانيم چرا و براساس چه تدبيرى اين فكر عملى شده بود - ما داريم اورهال مى كنيم.

مطمئن باشيد كه نوك تيز تحريم بر ضد ايران، هواپيمايى جمهورى اسلامى است و هيچ نهاد و سازمانى به اندازه ما در انجام كارهاى روزمره خود تحت تأثير قرار نگرفته است.

بحثى كه آمريكايى ها مطرح كردند كه مى خواهيم ايران را از تحريم هواپيمايى خارج كنيم آيا به واقعيت پيوست؟

چنين چيزى به هيچ وجه وجودندارد. فقط اعلام شد و يك حركت تبليغى بود چرا كه ما در يك سال گذشته يكسرى فعاليت هاى بسيار سنگينى را عليه آمريكا در مجامع قانونى و بين المللى انجام داده ايم، حتى با رسانه هاى اروپايى مصاحبه مطبوعاتى كرده ايم.

به همين دليل آمريكا در مقابل اين همه تحركاتى كه براى نخستين بار ازطرف جمهورى اسلامى انجام شد، احساس كرد بايد واكنشى نشان بدهد. من فكر مى كنم كه اين ادعاها و صحبت ها كه ايران را از تحريم خارج مى كنيم، پاسخى به تحركات ايران بود ولى برخلاف آن چيزى كه ادعا كردند، هيچ گشايشى در رفع اين تحريم انجام نشده است.

گويا قرار بود در يك كشور ثالث به توافقاتى برسيد؟

بله، هميشه در يك كشور ثالث بوده و به هرحال هنوز همان روال سابق است و هيچ اتفاق جديدى رخ نداده است.

چرا مايل نبوديد در مورد خريد فوكر صحبت كنيد؟

در مورد هواپيماى فوكر بايد بگويم كه هواپيماى بسيارخوبى است و مى تواند نيازهاى داخلى كشور را تأمين كند.

در برنامه هاى آينده شما، استفاده از هواپيماى فوكر پيش بينى شده است؟

بله، ما در ناوگان هوايى ايران با شركت آسمان حدود 24 فروند هواپيماى فوكر را استفاده مى كنيم. بنابراين اين يك ركورد بسياربزرگى است كه توانمندى كشور در اورهال كردن فوكر را در سطح بالايى نشان مى دهد.

به همين دليل حيف است كه ما از اين مزيت استفاده نكنيم. بنابراين اگر لازم باشد تعداد اين هواپيماها را افزايش مى دهيم. هواپيماى فوكر در ايران خوب جواب داده و توانسته به خوبى به مردم سرويس بدهد.

براى خريد هواپيماى فوكر مجوز شوراى اقتصاد را داريد؟

هر هواپيمايى را كه بخواهيم خريدارى كنيم از شوراى اقتصاد مجوز مى گيريم.

فوكرها را از كدام كشور خريدارى مى كنيد؟

فرقى نمى كند سرانجام از يك كشورى مى خريم.

درمورد هواپيماهاى توپولوف روسى چه اقداماتى را انجام داده ايد؟

هواپيماهاى روسى از هواپيماهاى مدرن و روز دنيا هستند. اما مردم ما نبايد ذهنيت بد درمورد هواپيماهاى 114-T را به همه هواپيماهاى روسى تعميم بدهند، چون اين هواپيما ديگر توليد نمى شود و ما هواپيماى روسى بسيار مدرن داريم و آپشن هايى روى اين هواپيماها قرار داده ايم كه كارخانه به طور معمول نمى گذارد و اين هواپيماها به سفارش ايران و هما همان طور كه مدنظر ماست، درحال ساخت است تا بتواند به مردم خدمات مطلوبى ارائه بدهد. اين هواپيماها ان شاءالله در سال 2008 ميلادى وارد كشور مى شود و مى تواند در ناوگان حمل و نقل هوايى كشور قرارگيرد.

روس ها خودشان از اين هواپيماها استفاده مى كنند؟

بله. اين هواپيماهايى كه ما خريديم جزو توليدات جديد روس هاست و اين طور نيست كه از اين مدل تعداد زيادى ساخته شده باشد.

درحال حاضر حدود 20 فروند از اين نوع هواپيما در دنيا استفاده مى شود.

به ياد دارم پيش از شما در مديريت قبلى شروط مختلفى براى خريد هواپيماى توپولوف از روسيه وجود داشت. اين شروط در قرارداد جديد اعمال شده است؟

كدام شروط؟

حدود 50 يا 60 شرط گذاشته بوديد.

من از آن شروط خبر ندارم، ما براى خريد هواپيما بايد به يكسرى از استانداردها توجه كنيم. هواپيمايى كه از سوى سازمان هواپيمايى تأييد بشود. يعنى درواقع استانداردهاى روز دنيا را داشته باشد، مى تواند وارد ناوگان ما شود و مورداستفاده قرارگيرد. ،204 هواپيمايى است كه از سوى سازمان هواپيمايى كشور روسيه و ايران به تأييد رسيده و مهم تر از همه اين ها اين كه به وسيله متخصصان و كارشناسان ما موردتأييد قرارگرفته است. يعنى در جلسات متعدد، كارشناسان اين هواپيما را بررسى كرده و حالت اصلاحى ما روى اين هواپيما اجرا شده و از هرجهت ورود به ناوگان هوايى ايران مناسب تشخيص داده شده است.

با توجه به تحريم نابرابرى كه آمريكا بر ما تحميل كرده ما بنا داريم هواپيماهاى شرقى را بيشتر وارد ناوگان مان كنيم و داريم مى رويم به سمت خريد بيشتر از كشور روسيه.

يكى از تأكيدات مقام معظم رهبرى واگذارى برخى از شركت ها به بخش خصوصى بود. آيا هما نيز واگذار مى شود؟

بله ما هم بايد واگذار كنيم.

مى توانيد با توجه به اين مباحث هما را واگذار كنيد؟

براساس قانون و ابلاغيه مقام معظم رهبرى بايد اين كار را انجام دهيم. ولى متأسفانه بستر براى واگذارى ها مناسب نيست. همان طور كه مى دانيد شركتى كه زيانده باشد نمى تواند وارد بورس شود و هيچ سرمايه گذارى حاضر نيست در چنين شركتى سرمايه گذارى كند. بنابراين بايد يكسرى اتفاقاتى در اين باره رخ دهد كه ما اقدام هايى را با وجود خيلى از مخالفت ها و مقاومت هاى آزاردهنده انجام داديم. تلاش داريم شركت را كوچك كنيم و اقدام هاى جنبى واگذار كنيم. بايد تلاش كنيم قوانين و مقررات شركت تغيير كند. شركتى كه قرار است بخش خصوصى آن را اداره كند، نمى تواند با قوانين دست و پاگير دولتى كار كند. سعى ما بر اين است كه بتدريج شركت را به سوددهى برسانيم، البته بايد فكرى به حال درآمد نيز بكنيم چرا كه اگر درآمد ثابت باشد نمى توان كار كرد. البته اميدواريم با افزايش تعداد صندلى درآمد را افزايش بدهيم كه اين بخشى از مسأله را حل مى كند يا قيمت ها را بالا ببريم. شما در نظر بگيريد ما به طور مستقيم يا غيرمستقيم 10 هزار نيروى انسانى داريم ولى مجموع هواپيماهاى فعال در ايران اير و ايرتور 46 فروند است. اين تعداد نيرو براى 46 فروند است. اگر تعداد ناوگان به ?0 فروند برسد، وجود اين حجم نيروى انسانى منطقى است.
بنابراين خود به خود هزينه ها پائين مى آيد. در حال حاضر شايد 30 درصد از هزينه هاى شركت، هزينه هاى پرسنلى و ادارى است كه رقم بسيار بالايى است و اميدواريم اين هزينه ها را پائين بياوريم. تلاش ما حركت براى خصوصى سازى شركت هما است و اميدواريم در آينده اى نزديك بتوانيم شركت را به شركتى سودده و آماده واگذارى تبديل كنيم.

من به خصوصى سازى اعتقاد كامل دارم و مطمئن هستم كه اگر هما به بخش خصوصى واگذار شود، رشد تندترى خواهد داشت و خدمات بهترى مى تواند به مردم بدهد.
كلمه خصوصى سازى زياد مهم نيست، آنچه مهم است راهكار و روند آن است. اگر هما الآن يك شركت خصوصى بود، با مجوز هيأت مديره هر كارى را به سرعت انجام مى دادم در حالى كه اكنون براى خريد يك خودكار بايد از يك كانال پرپيچ و خم بگذرم. من يك شركت بازرگانى هستم و رقباى زيادى در سطح كشور و دنيا دارم. بنابراين بايد آنقدر راحت و روان كار كنم كه بتوانم رقابت كنم. اكنون رقيبان ما به راحتى اطلاعاتشان را به ما نمى دهندولى ما چون مجبوريم مجوز بگيريم، در قيمت دستمان باز نيست.
اما رقيبان ما هر زمانى كه تصميم بگيرند قيمت را بالا و پائين مى كنند. شما در نظر بگيريد ، هواپيما كه سوار مى شويد شايد بالغ بر 20 نوع قيمت صندلى داشته باشد. يعنى اگر شما از بغل دستى خود قيمت بليت را بپرسيد با قيمت بليت شما تفاوت دارد. امروزه در سطح خطوط هوايى دنيا بالغ بر 20 هزار قيمت وجود دارد كه رقم وحشتناكى است و اين تنها در قالب بخش خصوصى امكان پذير است.

چرا دولت در مقابل تغيير قيمت مقاومت زيادى مى كند؟

بحثى كه من كردم يك بحث كلى است اما درباره قيمت داخلى سياست و شعار دولت تثبيت قيمت ها است. بنابراين دولت بايد تلاش كند كه قيمت ها را ثابت نگه دارد كه به اقشار آسيب پذير فشار وارد نشود.

قشرهاى آسيب پذير اكنون هم نمى توانند از هواپيما استفاده كنند.

درست است كه اين قشر از جامعه نمى توانند از هواپيما استفاده كنند ولى اثر روانى گرانى قيمت بليت هواپيما به طور قطع در افزايش قيمت اقلامى كه مورد استفاده افراد محروم جامعه است مى تواند مؤثر باشد. بنابراين دولت و هما به خود فشار مى آورد كه مشكلات را از راهى به جز افزايش قيمت بليت حل كند.