الگوي اول : عقد شركت و جعاله - صلح و جعاله بدیل های مناسب برای عقود بانکی با بهره گیری از دیدگاه های فقهی امام خمینی(ره) و قانون اساسی نسخه متنی

الگوي اول : عقد شركت و جعاله

بانك به عنوان وكيل سپرده گذاران، صاحب سرمايؤ نقدي است و همان گونه كه گذشت، متقاضيان سرمايهّ‏نقدي درجامعه به دو گروه تقسيم مي‏شوند:

الف) كساني كه متقاضي شراكت در سرمايؤ لازم براي فعاليت اقتصادي هستند؛

ب) كساني كه متقاضي تأمين تمام سرمايؤ لازم براي فعاليت مورد نظر مي‏باشند.

بانك مي‏تواند به وسيلؤ عقد شركت(مدني و حقوقي) پاسخ گوي تقاضاي گروه اول درهمؤ بخش هاي اقتصادي باشد و با متقاضيان، به نسبت سهم سرمايه درسود حاصل، شريك شود و به وسيلؤ عقد جعاله جواب گوي تقاضاي گروه دوم باشد. به اين ترتيب كه درهمؤ بخش هاي اقتصادي، بانك به عنوان جاعل، سرمايه ء لازم را تأمين كند و با عامل درسود برحسب توافق شريك شود. درحال حاضر در قانون عمليات بانكي بدون ربا با عقد شركت، همان خصوصيتي كه دراين طرح مورد نظر است، وجود دارد ؛ ولي عقد جُعاله به اين وسعت وخصوصيت طرح نشده است. براي اين كه اثبات شود جُعاله مي‏تواند چنين نقشي را به عهده گيرد، مروري برفتاوي حضرت امام(ره) درتحرير الوسيله و هم چنين مروري برقانون مدني خواهيم داشت.

عقد جعاله براساس فتاوي حضرت امام(ره) و قانون مدني ايران

1. درمادؤ 561 قانون مدني آمده است:

جعاله عبارت است از التزام شخص به اداي اجرت معلوم در مقابل عملي؛ اعمّ از اين كه طرف معيّن باشد يا غير معيّن.

و درمادؤ 570 آمده است:

جعاله برعمل نامشروع و يا برعمل غير عقلايي باطل است.

حضرت امام نيز درتحرير الوسيله مي‏فرمايد:

جعاله مانند اجاره‏برهر عمل حلال و مورد قصد عقلا صحيح است.

15بنابر اين جعاله درهمؤ بخش هاي توليدي و بازرگاني و خدماتي كاربرد خواهد داشت.

2. درمادؤ 564 قانون مدني آمده است:

درجعاله، گذشته از عدم لزوم تعيين عامل، ممكن است عمل هم مردّد و كيفيّات آن نامعلوم باشد.

حضرت امام(ره) درتحرير الوسيله مي‏فرمايد: